توافق موقت با تهران پیروزی آمریکا و متحدان ماست

به گزارش پارس به نقل از مشرق- بالاخره « مذاکرات ژنو ۵» به عنوان یکی از مهم ترین تحوّلات سیاسی بین الملل به پایان رسید و هیچ، توافقی از جانب طرفین امضاء نشد. همان طور که دور قبلی مذاکرات محرمانه اعلام شد، این دور نیز با اصل محرمانه بودن به پیش رفت؛ بنابر این برای بسیاری از مردم و کارشناسان، پرسش های زیادی در رابطه با محتوای معامله ای که به انجام نرسید و چرایی عدم توافق به وجود آمده است. از آنجا که مذاکره کنندگان ایرانی و مسؤولان دولت، بحث ها در رابطه با جزئیات مذاکره را مسکوت گذاشته اند، اغلب مجبورند به تحلیل های دیگران مراجعه کنند که این دیگران، کارشناسان آمریکایی و غربی هستند که نزد مهم ترین محافل تصمیم گیر یا تصمیم ساز در آمریکا، معتبرند.

« سوزان مالونی» به عنوان « عضو ارشد مؤسّسه بروکینگز» - معتبرترین اندیشکده جهان طیّ چند سال در رتبه بندی پذیرفته شده جهانی- درست شب شنبه که همچنان مذاکره کنندگان در حال چانه زنی بودند، ارزیابی خویش از این دور را روی خروجی « بروکینگز» قرار داد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند « مالونی» ، در چند سال اخیر مواضع ناب « وزارت خارجه دولت اوباما» را پوشش می دهد.

برخی از ایرانیان اپوزیسیونِ خارج نشین، به اشتباه وی را" سخنگوی جریان مماشات با ایران در آمریکا" معرّفی می کنند و معتقدند او به همراه همسرش « ری تکیه» - عضو ارشد شورای روابط خارجی و دستیار ارشد « دنیس راس» (عضو شورای امنیت ملّی آمریکا) - و « تریتا پارسی» ، اصلی ترین افراد لابی ایران در آمریکا هستند. هر چند این گزاره ای اشتباه است ولی باید اذعان کرد که این جناح تصمیم سازی در آمریکا تا حدودی معتقد است، برای مهار « جمهوری اسلامی» راهی جز مقداری نرمش وجود ندارد.

« مالونی» در تحلیل خویش تأکید می کند که به کارگیری از تاکتیک" مذاکرات دومرحله ای" به شکلی از پیش تعیین شده در « ژنو ۵» به تیم ایرانی پیشنهاد شده است، وی همچنین تصریح می کند این تاکتیک بیش از" مذاکرات تک مرحله ای" به ایران فشار وارد می آورد. او عنوان می کند که انتقادهای ناشیانهِ پلیس بدهای غربی، اقدامی هدفمند در مرحله فعلی نمایش است.

« مالونی» مدعی است که اعتبار « جمهوری اسلامی» و روحانی بی تردید به لغو تحریم ها گره خورده است، بنابر این بوضوح پیشنهاد می کند اگر ایران خواهان ادامه اعتبار داخلی اش است باید علاوه بر" توافق مقدّماتی ژنو" ، به تمام محدودیت های هسته ای و اقدامات راستی آزمایی تن در دهد.

« عضو ارشد بروکینگز» ابراز عقیده می کند که فقط در صورتی باید « ظریف» را دارای قدرت در ساختار تصمیم گیری ایران فرض کرد که در نهایت، « توافق مقدّماتی ژنو ۵» را امضاء کند، در غیراین صورت باید اینطور فرض کرد که وی نتوانسته بقیه لایه های تصمیم گیر در « جمهوری اسلامی» را به" تعلیق تحریم ها" متقاعد کند.

نگاهی به سوابق « مالونی» ، ارزیابی بهتری از دیدگاه یکی از جناح های تصمیم گیری آمریکا درباره پرونده ایران به دست می دهد؛ این جناح در حال حاضر بیشتر نمایندگی مواضع « وزارت خارجه آمریکا» را به عُهده دارد. وی در سال ۱۹۹۹ میلادی با بودجه دولتی ایالات متّحده و در چارچوب طرح تبادل فرهنگی بین وزارت خارجه ایران و آمریکا به ایران سفر کرد و پس از بازگشت از ایران طیّ چهار سال به عنوان مشاور « کمپانی اکسان موبیل» - یکی از بزرگترین شرکت های نفتی جهان- کار کرد. در جریان میزگردی مطبوعاتی در ۲۳ فوریه ۲۰۰۰ میلادی، « مالونی» تصدیق می کند که همراه یکی از مشاوران نفتی آمریکا به دیدار « رئیس سابق بنیاد مستضعفان» (محسن رفیق دوست) رفته است [۱] .

مالونی در ایران

« مالونی» در سال ۲۰۰۴ میلادی از سوی « شورای روابط خارجی» مأمور به تهیّه گزارشی با همکاری کارشناسان مهم سیاسی آمریکا می شود که چگونگی برخورد با « جمهوری اسلامی» را به « دولت بوش» پیشنهاد کند. در این گزارش از همکاری « برژینسکی» و « رابرت گیتس» استفاده می شود و در نهایت، گزارشِ « Iran: Time for a New Approach» تأکید می کند که باید در زمینه های مختلف به تعامل با ایران پرداخت. او از ۲۰۰۵ میلادی به وزارت خارجه رفت و یکی از مشاوران ویژه در حوزه ایران شد. او همچنین در سال ۱۳۸۸ شمسی، وقتی در خیابان های « تهران» ، فتنه به راه افتاد از « اوباما» خواست به جای حمایت از آشوبگران جانب سکوت کند، زیرا بعد از فرونشستن گرد و غبارها خواه ناخواه مجبور است با « جمهوری اسلامی» رو در رو شود.

با این پیشینه باید دید که یکی از مشاوران تأثیرگذار در آمریکا که جزء جناح مهار ایران از طریق تعامل و رقابت است؛ درباره « ژنو ۵» چه می گوید؛ این جناحی است که عموماً خواهان ایجاد نرمش هوشمندانه علیه ایران است. " مشرق" برای اطّلاع بیشتر از تحلیل بخشی از کارشناسان آمریکا درباره مذاکرات اخیر، متن کامل تحلیل « بروکینگز» را بدون رد یا پذیرش مفاد آن، منتشر می کند:

فرستادن غیرمنتظره « وزیر خارجه آمریکا» ، « جان کری» و همتایان اروپایی، روسی و چینی وی به « ژنو» برای ملحق شدن به گفتگوهای در حال پیشرفت هسته ای با ایران، روزی مملوء از امید را رقم زد؛ تا جایی که مذاکرات تا شامگاهان سوئیس به درازا کشید. تا زمان نگارش این مقاله هیچ توافقی به وقوع نپیوسته، امّا همه شواهد نشان می دهند که ۱۱ سال مذاکرات بی حاصل هسته ای با ایران در مرز یک توافق تاریخی قرار دارد. هر توافقی که بین ایران و اعضای « ۵+۱» در این هفته به امضاء برسد، تنها یک نقطه شروع را نمایندگی می کند که" پیش قسط" حرکت تمام طرف ها به سمت یک" توافق نهایی جامع" است؛ مذاکره کنندگان پیش بینی کرده اند که برای ورود به جزئیات حدّاقل شش ماه نیاز است. در حال حاضر، این « توافق موقّت» یک دستاورد عمیقاً مهم در مورد تلاش های جامعه جهانی برای جلوگیری ایران از دستیابی به قابلیت تسلیحات اتمی؛ را نمایندگی می کند و این توافق متقابل، " ضربه آغازینی" است برای رسیدن به چارچوب پایان بازی. سرعت حوادث اخیر درباره ایران ممکن است نامفهوم باشد فقط به این خاطر که چنین پیشرفتی در شش ماه گذشته؛ خیلی غیرقابل تصوّر به نظر می رسید.

اغلب ارزیابی های معتبر پیش بینی کرده بودند که فاز مقدّماتی (فعلی) بسیار شبیه مفهومی است که « رابرت اینهورن» - همکار ما در بروکینگز- در سخنرانی اخیر خود برای « مؤسّسه امنیت ملّی» توضیح داده بود. وی کسی است که در دورهای قبلی گفت وگوهای هسته ای با تهران، حضور داشته است؛ تا اینکه دولت را در تابستان امسال ترک کرد. ظاهراً پیشنهادهای (غرب) شامل این مسائل می شوند: توقّف غنی سازی سطح بالا (۱۹.۷۵درصد) ، توقّف افزایش فعّالیت سانتریفیوژها و نصب آنها، اقدامات لازم برای کاهش نگرانی ها درباره ذخایر اورانیوم غنی سازی شده چه در سطح پایین و چه در سطح نزدیک به ۲۰درصد و طرّاحی دیگر گام هایی که نگرانی ها در رابطه با تأسیسات زیرزمینی « فُردو» و « آب سنگین اراک» را مورد توجه قرار می دهند.

در مقابل، تهران به تسهیل" تحریم های جزئی" خواهد رسید که ابعاد دقیق آن ناشناخته باقی خواهد ماند. ضمناً، منابع رسمی « دولت اوباما» در مجموعه ای از مصاحبه ها اصرار داشتند که" ساختار اساسیِ رژیم تحریم ها" ، بویژه محدودیت های شدید علیه صادرات نفتی ایران و دسترسی ایران به سیستم بانکی جهانی؛ هنوز دست نخورده باقی بماند، مگر تا زمانی که بتوان به یک" توافق نهایی" دست یافت. (یک مقام ارشد رسمی ناشناس، این هفته در « ژنو» به رسانه ها تأکید کرد که: ما طیّ این گام ابتدایی، به هیچ وجه درباره دست زدن به هسته ساختار تحریم های ایران صحبت نمی کنیم. ) به عبارت دیگر، ممکن است برخی اقدامات برای تضعیف تحریم های علیه حاشیه اقتصاد ایران، وجود داشته باشد. دیگر اقدامات جبرانی مانند آزادسازی بخشی از دارایی های ارزی خارج از ایران که به دلیل محدودیت آمریکا در بخش بانکداری توقیف شده، نیز وجود دارد.

هیچ چشم اندازی واقع بینانه ای وجود ندارد که این « توافق موقّت» ، خواسته های بلندپروازنه در قطعنامه های معتدّد « شورای امنیت سازمان ملل» را محقّق کند؛ قطعنامه هایی که ایران را به تعلیق غنی سازی اش امر می کردند. رهبران ایران سال هاست که اصرار می کنند این قطعنامه ها، طبق تفسیر« NPT» ایکه ایران آن را امضاء کرده، متناقض و غیرمنطقی است. چنین فرضی معمولاً باعث اتّهام زنی شدیدِ « نخست وزیر بنیامین نتانیاهو» و برخی از رهبران کلیدی « کنگره» ، علیه هرگونه توافق احتمالی می شود.

در حال حاضر، هرگونه توافقی، متضمّن اعطای امتیاز در وهله اوّل از جانب تهران است… محقّقان بروکینگز هر تحوّلی در مذاکرات جاری در روز آینده و همچنین دیگر رسانه ها را تحلیلی خواهند نمود… با این حال غیرممکن است که هرگونه کالبدشکافی خاصّی درباره توافقی ارائه دهیم که هنوز به وقوع نپیوسته. برداشت زودهنگام خود من این است که این « توافق موقّت» ، طبق انتظارات دولت و پارامترهایی که « اینهورن» برشمرد، یک پیروزی بزرگ برای « واشیتگتُن» و متّحدینش را نمایندگی می کند. این نشان می دهد که جامعه بین الملل توانسته امنیتِ" اوّلین گام واقعاً معنادارِ تهران" را مدیریت کند، گامی که جاه طلبی های هسته ای ایران را محدود می کند؛ در ازای" تسهیل قسطی نسبتاً جزئیِ" قدرتی که از طریق تحریم های طاقت فرسا، انباشته شده است.

برای ایران، مفاهیم هم دلگرم کننده (تشویق کننده) و هم هوشیار کننده هستند. اگر « ۵+۱» بر اطمینان مطللقش به حفظ ساختار اساسی رژیم تحریم ها پایدار بماند، آنگاه در این نقطه؛ تهران نسبتاً ارزان فروخته خواهد شد. می توان گفت که تمایل ایران برای دادن مجموعه اوّلیه ای از امتیازات در ازای دسترسی به برخی از اموال بلوکه اش، بدون رسیدن به معامله ای برای برداشتن هیچ تحریمی؛] به معنی [رد کردن دسترسی بیشتر ایران به سیستم مالی جهانی است. این امر حاکی از این است که انگیزه برای کمک مالی فوری، ممکن است بیشتر از آنچه که کارشناسان و بسیاری از ایرانیان حدس می زدند؛ ضروری باشد.

ضمناً، این را نیز نشان می دهد که تلاش ها برای خاتمه دادن به بن بست هسته ای، دارای پشتوانه عمیق در ساختار حکومت ایران است. دیپلماسی ایرانی از لحظه ورود روحانی به رقابت ریاست جمهوری بطور دقیقی از جانب تهران (مثل یک ارکستر) هماهنگ شده است و از آن سرکشی های مذاکره کنندگان تئوکرات (خدامحور) هیچ خبری نیست. اگر « محمّدجواد ظریف» ، « وزیر خارجه ایران» در « ژنو» یک بازی بزرگ انجام دهد و زیر « توافق مقدّماتی» را امضاء کند که لغو تحریم ها را به تعویق انداخته؛ می توانید مطمئن باشید که او برای توافق پایدار بمنظور دفاع از این موقعیت (توافق نامه اوّلیه) از سوی رهبر معظّم، آیت الله « علی خامنه ای» مورد حمایت است. برخی از تُندروها ممکن است بر داد و فریاد و قیل و قال سوار شوند، به شکلی که هم غیرتمندانه و هم فرصت طلبانه به نظر می آید.

و این نکات هستند که دقیقاً نشان می دهند، چرا باید چشم انداز معامله را در « واشینگتُن» جشن گرفت نه سرزنش. به نظر می رسد که بخش عُمده ای از انتقادات ناشیانه به شروط معامله (موقّت) در این نمایش باهدف باشند، و حقیقت این است که توافقات چندفازی، بدون دستیابی به محدودیت های غیرقابل بازگشت در توافق هسته ای ایران، فشار اندکی علیه تهران را آزاد می کنند. امّا زیبایی توافق دومرحله ای در این است که متعهّد شدن به گام ابتدایی، واقعاً رهبران ایران را اسیر می کند که (تمام) روند را با بیشترین سرعت ممکن پیش ببرند. مشروع باقی ماندن دستور روحانی و رژیم اسلامی، مسلّماً به تأمین امنیت یک" نتیجه واقعی از تسهیل تحریم ها" ] لغو تحریم ها [گره خورده؛ که تنها با پذیرفتن توقّف موقّت [تعلیق توسعه هسته ای] و پذیرش یک رژیم دائم از محدودیت ها و اقدامات راستی آزمایی، پدید خواهد آمد.

واشینگتُن نشینان، آموخته اند که اعلام پیروزی های زودهنگام در منازعات پرفراز و نشیب خاورمیانه حماقت است. الآن، بعد از سال ها محرومیت (غرب) و گریز (ایران) ، روزِ اعلامیه های شگفت انگیز است و این شب طولانی از گفت وگوهای جدّی نشانه خوبی درباره یک پیشرفت معنادار است. منتظر واکنش ها و تحلیل های بیشتر در مورد ادامه مذاکرات در روز شنبه باشید.