ماموریت سخت کاظمی در زمانه بحران کرونا و پایین آمدن قیمت نفت

نویسنده: اسامه الشریف

نظام سیاسی عراق حتی پیش از شیوع ویروس کرونا، به علت درگیری های جناحی  و تظاهرات مردمی، فلج شده بود. عادل عبد المهدی، نخست وزیر عراق ناگزیر شد در ماه نوامبر سال گذشته کناره گیری کند و دو سیاستمدار دیگری عراق نیز در تلاش برای تشکیل دولت جدید ناکام ماندند.

عراق به علت تنش های موجود بین آمریکا و ایران به شدت دستخوش شکاف و اختلافات داخلی است و نمی تواند از بن بست سیاسی که از زمان اشغال این کشور به دست آمریکا در سال 2003 تا کنون بی سابقه بوده است، رهایی پیدا کند.

برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، در ماه فوریه به محمد توفیق علوی برای تشکیل کابینه ماموریت داد اما وی بیش از اندازه به ایران نزدیک بود و به علت تظاهرات خیابانی و مخالفت احزاب سنی و کرد با انتصاب وی به این سمت، در تلاش برای تشکیل کابینه شکست خورد. بعد نوبت به عدنان الزرفی، فرماندار سابق نجف رسید، اما وی نیز از سوی احزاب شیعه به جانبداری از آمریکا متهم و هفته گذشته ناگزیر به کناره گیری شد.

اکنون این امید وجود دارد که مصطفی الکاظمی، رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق  که مامور تشکیل کابینه شده است از حمایت جناح های مختلف برخوردار شود. وی روزنامه نگاری قدیمی و از مخالفان سرسخت صدام بوده و تا کنون از پیوستن به هر حزب سیاسی خودداری کرده و به فساد متهم نشده است. برهم صالح هنگام معرفی الکاظمی از وی به عنوان سیاستمداری میهن پرست و شخصیتی فرهنگی یاد کرد که به درستکاری و میانه روی و نشان دادن توجه به همه اقشار ملت عراق، شهرت دارد.

هنگام جلسه معارفه الکاظمی شخصیت های سیاسی عراق نیز حضور داشتند و این خود نشانه آن است که وی از حمایت احزاب و گروهای مختلف عراقی برخوردار است. هم ایران و هم آمریکا که نخست وزیر جدید هوادار هیچ یک از آنان نیست، حمایت اولیه خود را از وی اعلام کرده اند.

دیوید شینکر، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، هفته گذشته گفت اگر الکاظمی فردی ملی گرا و متعهد به پاسداری از حاکمت عراق و مبارزه با فساد باشد در آن صورت فردی ایده آل برای اداره امور عراق و زمامداری ایده آل برای روابط دو جانبه ما خواهد بود.

وزارت امور خارجه ایران نیز گماردن الکاظمی به سمت رئیس دولت عراق را گامی در جهت درست توصیف کرده است.

الکاظمی در پی مامویت یافتن برای تشکیل کابینه جدید عراق گفت تلاش برای برآوردن آرمان ها و خواسته های مردم عراق نخستین اولویت وی خواهد بود. با اینکه وی از حمایت احزاب عمده سیاسی عراق برخوردار است اما تشکیل کابینه ای که رضایت همه گروه ها و جناح ها را برآورده سازد کاری بس دشوار است.

کارشناسان می گویند الکاظمی مامورتی دشوار در زمانی دشوار که شیوع ویروس کروناست بر عهده گرفته است. 1300 نفر در عراق به ویروس کرونا آلوده هستند و تا کنون 70 نفر نیز جان خود را از دست داده اند. وی در ضمن زمانی قصد به دست گرفتن قدرت در عراق را دارد که بهای نفت به شدت کاهش یافته است و تامین نیازهای کشور با مشکل روبه رو خواهد شد.

به هر حال باید دانست که عراق همچنان در چنبره تنش میان ایران و امریکا گرفتار باقی خواهد ماند. شبه نظامیان هوادار ایران حضور نظامی آمریکا در عراق را تهدید خواهند کرد و این در حالی است که ایران از مشکلات ناشی از تحریم های آمریکا و شیوع ویروس کرونا، رنج می برد.

یکی از  گروه هایی که با منصوب شدن الکاظمی به نخست وزیری مخالفت کرده کتائب حزب الله است که نخست وزیر منتصب را که ریاست دستگاه اطلاعی عراق را در دست دارد به نقش داشتن در ترور سردار قاسم سلیمانی و ابو مهدی المهندس توسط آمریکا متهم کرده است. نکته جالب توجه اینکه ائتلاف فتح که رهبری آن را هادی العامری بر عده دارد و از هواداران ایران است به همراه ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی و جنبش حکمت به رهبری سید عمار الحکیم، از نخست وزیری الکاظمی حمایت می کنند.

هفته گذشته دولت آمریکا برای تحویل شیح محمد الکوثرانی یکی از رهبران کتائب حزب الله، 10 میلیون دلار جایزه تعیین کرد. برای موفقیت الکاظمی در اداره امور عراق، هم آمریکا و هم ایران باید از استفاده از عراق به عنوان صحنه تسویه حساب های خود دست بردارند و اجازه دهند تا مردم عراق از سال ها درگیری های فرقه ای، دشمنی های سیاسی و فساد رهایی پیدا کنند.

گفتن این مساله آسان است اما در عمل الکاظمی ناگزیر خواهد شد که توازنی شکننده برسر میزان نفوذ تهران و واشنگتن در عراق ایجاد کند تا بتواند از منافع مردم کشورش پاسدارای کند.