آیا پسر قذافی برای به قدرت رسیدن در لیبی از مسکو درخواست کمک کرده؟

«میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر خارجه روسیه دیروز (دوشنبه) در یک مصاحبه مطبوعاتی تأکید کرد، «سیف الاسلام قذافی» پسر دیکتاتور سابق لیبی، نقشی در آینده سیاسی کشورش ایفا خواهد کرد.

بنا بر گزارش خبرگزاری «رویترز»، وی گفته بود که اوایل ماه جاری میلادی، یکی از نمایندگان سیف‌الاسلام قذافی نامه‌ای از جانب وی به مسکو آورده که در این نامه، پسر قذافی طرح‌ها و برنامه‌هایش برای آینده سیاسی لیبی را شرح داده است.

این مقام ارشد وزارت خارجه روسیه همچنین تأکید کرده بود که پسر دیکتاتور سابق لیبی در تماس مداوم با روسیه است.

بوگدانوف در این رابطه گفته است: «ما از همه حمایت می‌کنیم. ما معتقدیم که هیچ کس نباید منزوی شود و یا از فرایند ایفای نقشی سازنده در آینده کشورش کنار گذاشته شود».

وی ادامه داد: «به همین دلیل است که ما تماس‌های خود را با تمام گروه‌هایی که در غرب، شرق و جنوب این کشور [لیبی] هستند، حفظ می‌کنیم...سیف‌الاسلام از حمایت قبایل خاص در مناطق خاصی از لیبی برخوردار است تمام اینها باید بخشی از فرایند کلی سیاسی با مشارکت دیگر نیروهای سیاسی در این کشور باشد».

این اظهارات معاون وزیر خارجه روسیه، سوالات بسیاری را در ذهن فعالان رسانه‌ای و سیاسی عرصه بین‌الملل مطرح کرده، به گونه‌ای که خبرنگاران در کنفرانس خبری امروز سخنگوی کاخ کرملین از وی درباره نامه‌ای که سیف‌الاسلام قذافی به مسکو فرستاده سؤال پرسیدند.

اما «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ ریاست‌جمهوری روسیه در پاسخ به این سؤال، صرفا گفت که کرملین درباره نامه پسر دیکتاتور سابق لیبی که گفته شده از طریق کانال‌های دیپلماتیک به رئیس‌جمهور روسیه تحویل داده شده، هیچ اطلاعی ندارد.

وی در ادامه این موضوع را به وزارت خارجه روسیه ارجاع داد و گفت: «من نمی‌دانم، شما باید در وزارت خارجه روسیه به دنبال اطلاعات در این رابطه باشید چرا که من هنوز اطلاعی ندارم که آیا چنین نامه‌ای از کانال‌های دیپلماتیک به مسکو رسیده است یا خیر».

با این وجود، رسانه‌های غربی از جمله «بلومبرگ» گزارش کردند که سیف‌الاسلام قذافی از مقامات روسیه درخواست کرده تا از وی در انتخابات آتی لیبی حمایت کنند.

گزارش‌ رسانه‌ها از این امر حکایت دارد که با درخواست کمک از روسیه، پسر قذافی هم روی تأمین مالی کمپین انتخاباتی‌اش حساب کرده و هم روی میانجیگری در رایزنی‌ها با مراکز قدرت در لیبی.

برخی منابع لیبی نیز اوایل ماه جاری میلادی از طرح سیف‌الاسلام برای حل بحران این کشور با کمک روسیه خبر داده بودند. «محمد القیلوشی» عضو «تیم اقدام سیاسی» وابسته به سیف‌الاسلام در مصاحبه با روزنامه سعودی «الشرق الأوسط» گفته بود که در این ماه، نامه‌ای از جانب سیف‌الاسلام به وزارت خارجه روسیه ارائه کرده‌ است (جزئیات بیشتر).

در همین ارتباط، برخی سیاستمداران لیبی نیز در همان زمان، سفر فرستاده سیف‌الاسلام به مسکو را به معنای طلب مساعدت از خارج تلقی کرده و گفتند که مشکل فعلی لیبی بیشتر از اینکه داخلی باشد، مربوط به مداخله خارجی است.

یک نماینده پارلمان از شهر «مصراته» در این باره گفته بود که چنین سفرهایی به منزله تضعیف حل مسائل کشور در داخل است و به طولانی شدن بحران کمک می‌کند.

این نماینده پارلمان که خواست نامش فاش نشود، تأکید کرد: «پسر قذافی اخیرا تحرکات خود را به خصوص از طریق روسیه گسترده داده است... آیا ۴۲ سال ویرانی لیبی برای آنها کافی نبود؟»

ارتباط میان پسر قذافی و مقامات روسیه مختص یک ماه اخیر نیست و پیش از آن نیز خبرهایی از وجود این ارتباط منتشر شده بود. 23 آبان ماه بود که «لیو دینگوف» رئیس گروه تماس روسیه برای حل‌وفصل بحران لیبی از وجود تماس بین مسکو و «سیف الاسلام» فرزند «معمر القذافی» رهبر پیشین لیبی خبر داد و تأکید کرد، سیف‌الاسلام دارای وزنه سیاسی در لیبی است و در آینده این کشور نقش خواهد داشت.

با انتشار این گزارش‌ها از یک سو به نظر می‌رسد که با توجه به اظهارات مقامات ارشد روسیه، مسکو این درخواست کمک را دریافت کرده و به این درخواست نیز پاسخ مثبت داده و از سوی دیگر، اینطور به نظر می‌رسد که ظاهرا دولت روسیه اصلا در جریان چنین درخواستی نیست، یا حتی شاید اصلا تمایلی به پررنگ شدن چنین حمایتی ندارد و مایل است اگر هم کمکی صورت می‌گیرد، در پشت پرده باشد تا بعدها تمام جوانب اوضاع سنجیده شده و تصمیم نهایی برای علنی شدن این موضوع در آینده گرفته شود.

یک احتمال دیگر هم مطرح است و آن این است که شاید رسانه‌های غربی یک بار دیگر سعی دارند تا با پررنگ کردن تماس‌ها میان مسکو و برخی مقامات لیبی، فضایی را ضد روسیه آماده‌سازی کنند تا یک بار دیگر از این آب گل آلود، ماهی‌های تر و تازه‌ای نصیب دولتمردان غربی کنند.

بویژه با توجه به اینکه کمتر از سه ماه پیش، مأموران اطلاعات انگلیس در هشدار به «ترزا می» نخست وزیر این کشور مدعی شدند «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه برنامه دارد نظامیان و تسلیحاتی روس را در لیبی مستقر کند. یک مقام دولت انگلیس نیز هشدار داده بود، در صورتی که روسیه کنترل سواحل لیبی را به دست بگیرد مهاجران به دنبال آن خواهند بود تا با گذر از دریای مدیترانه به اروپا وارد شوند. این منبع گفت که رئیس جمهور روسیه در تلاش برای تسلط بر فضایی است که بدون کنترل است تا تاثیر خود را به صورت حداکثری بر غرب تحمیل کند. 

درست پس از انتشار این گزارش اطلاعاتی در انگلیس و هشدار افسران اطلاعاتی این کشور درباره تلاش مسکو برای حضور در لیبی، نمایندگان پارلمان انگلیس از دولت خواستند تا در تقابل با این تهدید جدید از سوی ولادیمیر پوتین اقدامی انجام دهد. و همین زمان بود که بحث رزمایش سایبری لندن در تلاش برای مقابله با تهدید سایبری مسکو مطرح شد و یک سری گزارش‌های فزاینده درباره نقش افسران نظامی روسیه در فعالیت‌های جاسوسی در کشورهای مختلف اروپایی، به دنبال این جریان تا مدتی تیتر اول رسانه‌های بین‌الملل را از آن خود کرد.

احتمالات دیگری نیز در رسانه‌های مختلف جهان مطرح شده که برخی از آنها از تلاش انتقام‌جویانه رئیس‌جمهور روسیه در بازی با مهره لیبی در برابر غرب حکایت دارد. روزنامه الکترونیکی «رأی‌‌الیوم» در این رابطه نوشته، پوتین کاملا هوشمندانه در پرونده لیبی عمل می‌کند و قصد انتقام‌گیری از آمریکایی‌ها و اروپایی را دارد که با این فریب خود متحد قدرتمند روسیه را از میان برداشتند در حالیکه امتیازات تجاری و نفتی بالغ بر ده‌ها میلیارد دلار به روسیه اعطا کرده بود و یکی از دلایل براندازی قذافی نیز همین مسئله بود. باید منتظر ماند و دید که سرانجام نقش روسیه در فرایند سیاسی لیبی چگونه خواهد بود.

«غسان سلامه» فرستاده سازمان ملل چندی پیش اعلام کرده بود که بهار سال ۲۰۱۹ به دنبال برگزاری کنفرانس ملی بررسی تحولات و منازعه در لیبی، انتخابات ملی این کشور نیز برگزار خواهد شد.