سفر «عمر البشیر» به دمشق؛ پیام تمایل اعراب برای بازگشت به سوریه

 «عمر البشیر» رئیس جمهور کشور سودان روز یکشنبه هفته جاری وارد دمشق، پایتخت سوریه شد. این نخستین سفر رهبر یک کشور عربی به سوریه از زمان آغاز جنگ داخلی در این کشور در سال ۲۰۱۱ محسوب می شود.

البشیر پس از ورود به دمشق مورد استقبال «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه در فرودگاه، قرار گرفت. دو طرف پس از پایان مراسم استقبال، با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند. بشار اسد و عمر البشیر در این دیدار تاکید کردند که رویارویی با بحران های کشورهای عربی نیازمند همکاری های عربی جدید بر اساس احترام متبادل و عدم مداخله در امور داخلی آنها است.

آنها همچنین اظهار داشتند که آنچه که در منطقه و کشورهای عربی روی می دهد مستلزم آن است که تمام تلاش ها در راستای حل مسائل این کشورها و نقشه های طرح ریزی شده علیه آنها به کار گرفته شود. اسد تصریح کرد: «سوریه با وجود جنگ چند ساله در این کشور همچنان به اصول عربی پایبند بوده است اما برخی کشورهای عربی به غرب تکیه کرده اند». از سوی دیگر،  عمر البشیر تاکید کرد: «تضعیف سوریه در واقع تضعیف امت عربی است و حوادث سالهای گذشته در این کشور را نمی توان از این واقعیت جدا دانست و با وجود جنگ در این کشور، سوریه به اصول امت عربی پایبند مانده است».

وی همچنین گفت: «امیدواریم که سوریه امنیت خود و نقش گذشته اش را در منطقه بازپس گیرد و بدون مداخله خارجی سرنوشت خود را تعیین کند. ما در کنار سوریه و امنیت این کشور ایستاده ایم».  این دیدار در حالی در دمشق انجام شد که بسیاری از کشورهای عرب منطقه از زمان آغاز بحران داخلی در کشور سوریه (۲۰۱۱) تلاش کرده اند تا از دولت و رئیس جمهور قانونی سوریه فاصله بگیرند.

مقدمه بازگشت اعراب به سمت سوریه

از سفر «عمر البشیر» به عنوان رئیس جمهوری سودان به سوریه می توان به عنوان مقدمه بازگشت اعراب به سمت دمشق یاد کرد. این سفر در حالی انجام شد که پیش از آن اخبار مختلفی درخصوص ابراز تمایل برخی کشورهای عربی برای از سرگیری روابط و مناسابات خود با دمشق، منتشر شده بود. به عنوان نمونه می توان به امارات متحده عربی اشاره کرد که رسما خواستار ازسرگیری روابط میان ابوظبی و دمشق شده بود. علاوه بر این، همکاری های اردن و سوریه در مناطق مرزی به ویژه در گذرگاه مرزی «النصیب» نیز به تدریج درحال تبدیل شدن به ازسرگیری روابط میان دو طرف است.

علاوه بر این، پیشتر «فیصل المقداد» معاون وزیر خارجه سوریه اعلام کرده بود که شماری از کشورهای غربی و عربی خواستار از سرگیری روابط دیپلماتیک خود با دمشق شده اند و این مسأله در دست بررسی است. بر اساس آنچه که گفته شد، پر واضح است که سفر عمر البشیر به سوریه نه یک رویداد معمولی بلکه یک رویداد مهم و مقدمه ای برای بازگشت رسمی اعراب به سمت سوریه است؛ کشوری که در طول حدود هشت سال گذشته با وجود محدودیت های فراوان، خطر تروریسم تکفیری را از جغرافیای خود و منطقه دور ساخت.

در همین ارتباط، حزب اتحاد لبنان در بیانیه ای اعلام کرد: «سفر عمر البشیر رئیس جمهور سودان به دمشق در واقع تثبیت بازگشت اعراب به سوریه است. این تنها سفر نخواهد بود و به دنبال آن شاهد سفرهای مسئولان کشورهای عربی خواهیم بود و این در حالی است که همچنان در لبنان درباره روابط با دمشق نوعی عنادورزی وجود دارد در حالی که منطقه تاریخ و جغرافیا حکم به داشتن روابط با سوریه می کند».

وعده مقاومت در سوریه محقق شد

زمانی که بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ آغاز شد و کشورهای عربی یکی پس از دیگری از پشت خنجر خود را بر پیکر دمشق وارد کردند، این مقاومت سوریه بود که وعده داد آن روز که اعراب در پشت دروازه های سوریه بایستند و دق الباب کنند، دیر نیست. مقاومت سوریه در همان زمان اعلام کرده بود کشورهایی که خود سوریه را تحریم و بدان پشت کردند، خود نیز به سمت آن بازخواهند گشت.

لذا سفر عمر البشیر به سوریه در واقع ازجمله نشانه های تحقق وعده مقاومت در سوریه محسوب می‌شود. درهمین ارتباط، «محمد خیر العکار» کارشناس مسائل سیاسی و بین المللی معتقد است: «کشورهای عربی که هرآنچه در چنته داشتند علیه دمشق و مقاومت سوریه به کار گرفته اند، اکنون درحال وفق دادن خود با این حقیقت هستند که دمشق در جنگ علیه تروریسم به پیروزی رسیده است. آنها روابط آینده خود با دمشق را بر مبنای همین حقیقت، پایه ریزی می کنند».

این کارشناس مسائل سیاسی و بین المللی همچنین تصریح می کند: «تمامی نشانه ها حاکی از آن است که نه تنها سوریه به روند همکاری های مشترک عربی خواهد پیوست بلکه خود به تنهایی فرایند این همکاری ها را مدیریت خواهد کرد و محوریت آن را برعهده خواهد داشت. اکنون دیگر بر هیچکس پوشیده نیست که هیچگونه همکاری عربی مشترکی بدون سوریه میسر نخواهد بود».

تداوم عنادورزی رسانه‌های عرب‌زبان

نکته ای که در سفر رئیس جمهوری سودان به سوریه بیش از هرچیز دیگری به چشم خورد، سکوت معنادارِ آمیخته با حقد و کینه رسانه‎‌های عربی و همچنین برخی رسانه‌های غربی درقبال این سفر بود. در واقع، این رسانه‌ها ازجمله العربیه و الحدث و ... گمان می کردند که با بایکوت رسانه ای اولین سفر رسمی یکی از رهبران جهان عرب به سوریه از سال ۲۰۱۱ می توانند اهمیت چنین رویدادی را از افکار عمومی پنهان کنند.

این تلاش مذبوحانه درحالی اتفاق افتاد که سفر مذکور بازتاب گسترده ای در رسانه های ارتباط جمعی داشت و موجب شد تا موج گسترده ای از تحلیل‌ها درخصوص این سفر، اهداف و پیامدهای آن به راه بیفتد. این بحث ها و تحلیل ها در شبکه های اجتماعی حتی تا جایی پیش رفت که نوعی مطالبه عمومی از سران اتحادیه عرب برای بازگرداندن کرسی سلب شده دمشق به آن در این اتحادیه، در نزد افکار عمومی جهان عرب شکل گرفت.

تجدیدنظر ریاض در سیاست‌های ضد سوری؟

علاوه بر مطالبی که پیرامون مقدمه چینی برای ازسرگیری روابط میان اعراب و دمشق مطرح شد، برخی نیز در خصوص سفر «عمر البشیر» رئیس جمهوری سودان به سوریه اعلام کردند که این سفر با هدایت یکی از کشورهای عربی انجام شده است. در همین راستا روزنامه «الأخبار» به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که سفر اخیر «عمر البشیر» رئیس جمهور سودان به سوریه با اطلاع عربستان صورت گرفته است.

این روزنامه به نقل از منابع آگاه نوشت: عمر البشیر به عنوان فرستاده «ائتلاف عربی جدید» (عربستان، امارات و هم پیمانانشان) به سوریه سفر کرد. اگر تحلیل این روزنامه لبنانی درست باشد، این مسأله نشان می دهد که عربستان در سیاستهای خصمانه و جنگ طلبانه خود علیه سوریه طی سالهای گذشته تجدید نظر کرده است و این مسأله به مثابه عقب نشینی آشکار ریاض از موضع‌اش در برابر مقاومت است.