نجات برجام؛ فرصت اروپا برای شروع سیاست مستقل از واشنگتن است

 'آندریا دسی'ازاعضای اندیشکده روابط بین الملل ایتالیا و'وسیلی توسس' از اعضای بنیاد مطالعات پیشرونده اروپایی در یادداشتی با عنوان 'آیا اروپا می تواند برجام را نجات دهد؟' افزودند: از زمان روی کار آمدن 'دونالد ترامپ' بیشترین موضوعی که میان کشورهای ترانس آتلانتیک اختلاف انداخته، موضوع برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) است.
درحالیکه این روزها ایران خود را آماده دور جدید تحریم های آمریکا می کند، دیپلماسی هم مسیر خود را به آرامی طی می کند.اتحادیه اروپا، همراه با دیگر طرف های امضاء کننده برجام، باید با ثبات قدم و در برابر دولت ترامپ و متحدان منطقه ای آن، محکم در کنار برجام بایستد.
در ادامه یادداشت درج شده در این نشریه آمریکایی می خوانیم: در این میان شاهد فشار آمریکا بر اروپا برای حمایت از تحریم های آمریکا هستیم. هر چند بیانیه های اخیر آمریکا نشان می دهد واشنگتن در نهایت به ایران اجازه می دهد همچنان به سرویس پیام رسان مالی جهانی 'سوئیفت' وصل باشد و درکنار آن با اعطای معافیت به 8 کشور از جمله هند، کره جنوبی و ژاپن به آنها اجازه می دهد تا واردات مقادیری از نفت از ایران را ادامه دهند، که این خود نشانگر نرمش ایالات متحده در رویکردش نسبت به ایران است.
این امر همچنین نشان دهنده یک واقعیت دیگر هم هست و آن اینکه ترامپ به جای منزوی کردن ایران در جامعه جهانی، با خروج یکجانبه از برجام، آمریکا، اسرائیل و عربستان را منزوی کرده است.
با این وجود، راه پیش رو، به ویژه مسیر پس از تاریخ 5 نوامبر(14 آبان ماه) آسان نخواهد بود. برای اروپا، حفظ کانال گفت و گو و داد و ستد با تهران باید در اولویت باشد. با این حال، برای آنکه اتحادیه اروپا بتواند دفاع جانانه ای از برجام داشته باشد، سه عامل ضروری به نظر می رسد؛ یکپارچگی میان کشورهای عضو، مجموعه ای ازپیشنهادهای ویژه برای نگهداشتن ایران دراین توافق و مهمتر از همه مخالفت عملی با سیاست های ایالات متحده.
**جاه طلبی های آمریکایی
از دیدگاه اروپا، طرح ترامپ برای افزایش فشار سیاسی و اقتصادی بر تهران، نه تنها نقض آشکار برجام است بلکه تهدید مستقیمی برای اقتصاد اروپا و منافع امنیتی ایران و در سطح گسترده تر در خاورمیانه بشمار می رود. اما همانگونه که واشنگتن با استفاده از ابزارهای نظامی دیپلماتیک، اقتصادی، تکنولوژیک سعی در تضعیف اقتصاد ایران دارد، متحدان سنتی ایالات متحده در اروپا به زحمت تلاش می کنند مانع این کار شوند.
استدلال آمریکا برای این امر ساده است. دولت ترامپ و به ویژه تیم ضد ایرانی آن تلاش برای از بین بردن مزایای اقتصادی ایران مرتبط با برجام در پی تضعیف تهران از درون است.این دولت امیدوار است با توجه به افزایش فشار بر مقامات، به هدف اصلی خود یعنی محدود کردن ردپای ایران و نفوذ آن در منطقه دست باید.
در واقع توجیه دولت ترامپ برای سیاست های سختگیرانه علیه ایران مبتنی بر حمایت ایران از سوریه است و از دیگر دلایل آن می توان به توانایی های موشک های بالستیک آن و حمایت ایران از حماس، حزب الله لبنان و حوثی ها اشاره کرد. اما دلیل اصلی این تحریم ها حذف رقیب منطقه ای ایالات متحده و متحدانش در خاورمیانه است.
گزارش های اخیر در مورد حمله جدید سایبری به زیرساخت ها و مراکز ارتباطاتی ایران که مشابه حمله قبلی 'استاکس نت' است که درسال 2010انجام شد و منسوب به اسرائیل و ایالات متحده بود نشان دهنده حوادثی است که در آینده انتظار ایران را می کشد.
بااین وجود، رویارویی مستقیم با ایران دور از انتظار است. چراکه از دیدگاه ایالات متحده و شرکای منطقه ای آن فشار اقتصادی هزینه های سنگینی تحمیل می کند و می تواند شکاف مدنظر را ایجاد کند.
باید خاطرنشان کرد که ماهیت بی رحمانه تحریم های آمریکا دستکم درکمترین حالت بر روی تجارت بشردوستانه و ارسال لوازم و تجهیزات پزشکی تاثیر می گذارد و هدف نخست آن میلیون ها مردم عادی در ایران است و این در تضاد با هدف بیان شده آمریکا در دفاع از مردم ایران است.
علاوه براین،انتظار می رود چنین فشاری سبب قدرت گرفتن تندروها و در نتیجه افزایش حضور منطقه ای ایران شود.درسطح بین المللی هم انتظار می رود چنین سیاست های تندی در قبال ایران، همکاری ها میان ایران، روسیه و چین را عمیق تر کرده و در برخی موارد حتی سبب کاهش نفوذ دلار شود.

**پاسخ اروپا
درگام نخست مخالفت با رویکرد ایالات متحده باید به گونه ای پایدار باشد. اما پاسخ دیپلماتیک بروکسل (مقر اتحادیه اروپا) به واشنگتن در ماه آوریل و می به ترامپ ثابت کرد که این اتحادیه از موضع ضعف عمل می کند.این واکنش به دنبال ناتوانی اروپا در متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام بود و لذا اروپا در حال حاضر اکنون تمام تلاش خود را بر روی کنترل صدمات و حفاظت از شرکت های اروپایی درگیر در ایران متمرکز کرده است.
دوم،ایستادن دربرابر موضع کاخ سفید نسبت به ایران باید شامل اقدامات معناداری در راستای تقویت بهره وری تهران برای ماندن دراین توافق باشد. اگر چه ایران احتمالا شاهد از دست رفتن بسیاری از مزایای ماندن دربرجام پس از خروج آمریکا بوده اما باید بداند ماندن در این توافق و حفظ روابط با اروپا می تواند جایگزین فقدان مزایای از دست رفته باشد.
در نهایت، اقدامات تاکنون اعلام شده اروپا برای جبران خسارات اقتصادی ایران کافی نبوده و حمایت ها و پشتیبانی کوچک و متوسط و تلاش برای تسکین تحریم های نفتی واشنگتن ازجمله روش های پیشنهادی است که اگر چه به لحاظ اقتصادی به اندازه کافی مفید فایده نیست،اما این تلاش ها ارزش نمادین مهمی دارند که می تواند در وهله نخست ایران را متقاعد به ماندن در برجام کند.
ساز و کار مالی ویژه اروپا (SPV) که از سوی فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل اعلام شد، از دیگر تمهیدات اروپا برای تسهیل معاملات مالی قانونی با ایران است که به شرکت های اروپایی اجازه می دهد به ادامه تجارت با ایران، مطابق قانون اتحادیه اروپا ادامه دهند.
اما در این میان آمریکا، اسرائیل و عربستان نیز با لابی های مختلف تلاش دارند جبهه اروپا در دفاع از برجام را در هم بشکنند. آنها نه تنها با گروه ویشگراد(گروه وی4یک گروه فرهنگی وسیاسی در اروپای مرکزی با عضویت 4 کشور جمهوری چک، مجارستان، لهستان واسلواکی) لابی می کنند بلکه در حال لابی با کشورهایی همچون ایتالیا هستند تا به هدف مذکور برسند. لذا اگر این توافقنامه به دلیل ناتوانی اروپا در حفظ موضعی متحد در برابر ایالات متحده شکست بخورد، اعتبار اتحادیه اروپا به شدت لطمه می بیند.
در نهایت، در پیش گرفتن یک سیاست مناسب و موثر علیه تحریم های خصمانه ترامپ و تیمش به اندازه دفاع از ارزش های اروپایی و حفاظت از منافع اروپا اهمیت دارد.
بنابراین سرنوشت این توافق، نه تنها مهم ترین آزمون برای سیاست اروپا است که در راهبرد جهانی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سال 2016 بیان شده است بلکه یک فرصت ایده آل برای شروع سیاستی مستقل و منسجم همگام با ارزش های اروپایی و یکپارچگی است. در نهایت، دفاع از برجام در راستای منافع امنیتی، هنجارها و راهبردهای اروپا است. لذا اگر اروپا تلاشی برای نجات آن نکند دشوار است بتوان تصور کرد چه پیش خواهد آمد.
'تارنمای لوبلاگ از نام جیم لوب سردبیر این تارنما، روزنامه نگار کهنه کاری که گزارش های تحلیلی از سیاست خارجی واشنگتن در قبال خاورمیانه می نوشت گرفته شده است.این تارنما اولین وبلاگ برای دریافت جایزه'آرتور راس'برای گزارش گیری و تجزیه و تحلیل مستقل از آکادمی دیپلماسی آمریکا در سال 2015 بود. این تارنما در سال 2008 راه اندازی شد و هدفش بیشتر تحلیل سیاستهای اتخاذ شده از سوی واشنگتن در قبال تهران بود'.
اروپام**7276/1590