سیاست های 'خودسرانه' بن سلمان

خاشقچی که زمانی به خاطر عقبه فامیلی عیان، ارائه مشاوره و نیز تحسین سیاست های سعودی، جایگاه و نفوذی در درباره پادشاهی سعودی داشت، طی سال های اخیر به علت زاویه پیدا کردن با برخی سیاست های 'خودسرانه' محمد بن سلمان ولیعهد عربستان جلای وطن کرده بود و در آمریکا به سر می برد.
اما بازی تخاصم و نفی، سرنوشت مبهمی را برای خاشقچی در زمین کنسولگری عربستان در ترکیه رقم زد و وی را در دام حریفی غلطاند که مدت ها چشم انتظار چنین روزی بود.
ماجرای خاشقچی از 10 مهر ماه و پس ورود بی بازگشت او به کنسولگری عربستان در استانبول ترکیه آغاز و اکنون به موضوعی داغ نزد افکار عمومی جامعه جهانی تبدیل شد اما باز شدن پرونده اختلاف نظر وی با محمد بن سلمان، ظن و گمان ها را در مورد سرنوشت این روزنامه نگار متوجه ولیعهد سعودی کرد.
این ظن و گمان ها وقتی قوت بیشتری یافت که منابع امنیتی ترکیه، تصاویری را منتشر کردند که نشان می داد 15 مامور اطلاعاتی سعودی از جمله دو محافظ شخصی محمد بن سلمان پیش از جمال خاشقچی به کنسولگری عربستان وارد شده و سپس آنجا را ترک کرده اند.
از این افشاگری به هنگام به بعد بود که پرونده سرنوشت مبهم خاشقچی با نام محمد بن سلمان پیوند خورد و ظن دخالت وی را در این ماجرا به ویژه نزد رسانه ها و افکار عمومی به یقین تبدیل شد.
گرچه ولیعهد سعودی در تماسی تلفنی با 'جراد کوشنر' داماد پر نفوذ 'دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریکا درصدد تطهیر خود بر آمد و دخالت در ماجرای خاشقچی را رد کرد اما این موضوع نیز مانع از توقف هجمه ها به وی نشد و همچنان فضای رسانه ای جهانی از محمد بن سلمان به عنوان متهم ردیف اول یاد و بر خلع وی از عرصه سیاسی عربستان تاکید می کنند.
روزنامه 'واشنگتن ‌پست' که پیشتر در گزارشی تصریح کرده بود، دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا گفت ‌وگوهای مقام‌های سعودی درباره طرح دستگیری خاشقچی را شنود کرده‌اند با انتشار گزارش جدیدی به انتشار محتوای این شنودها پرداخت که نقش محمد بن سلمان در ناپدید شدن خاشقچی اذعان داشت.
مطابق سند روزنامه واشنگتن پست، نتیجه این شنودها نشان می‌دهد محمد بن سلمان دستور عملیاتی را صادر کرده که هدف آن طعمه گذاشتن برای کشاندن خاشقچی به عربستان از منزل وی در ایالت ویرجینای آمریکا و دستگیری او بوده است.
به نوشته واشنگتن ‌پست، این موضوع که مقام‌های آمریکایی آن را مطرح کرده‌اند، گواه دیگری است که نقش مقام‌های بلندپایه رژیم سعودی را در ناپدید شدن روزنامه‌نگار منتقد سعودی بعد از ورود به کنسولگری عربستان در استانبول نشان می‌دهد.
این روزنامه به نقل از چند نفر از دوستان خاشقچی نوشت: طی چهار ماه گذشته مقام‌های ارشد نزدیک به محمد بن سلمان با خاشقچی تماس گرفته‌ و به او پیشنهاد داده‌اند در صورت بازگشت به عربستان تحت حفاظت قرار خواهد گرفت و شغل رده بالایی در حکومت به او پیشنهاد می‌شود. اما خاشقچی به این پیشنهادها مظنون بود. او به یکی از دوستانش گفت حکومت سعودی هیچ‌گاه به قولش برای صدمه نزدن به او عمل نخواهد کرد.
روزنامه 'نیویورک تایمز' نیز در یادداشتی با تاکید بر لزوم تحقیقات درباره سرنوشت خاشقچی در ترکیه تصریح کرد، آمریکا باید روشن کند که عربستان بهتر است یک ولیعهد جدید پیدا کند زیرا جای ولیعهد دیوانه کنونی در زندان است.
این روزنامه آمریکایی همچنین در گزارشی دیگر با اشاره به حضور محافظان محمد بن سلمان در ماجرای جمال خاشقچی، خواستار تشکیل یک کمیته حقیقت یاب بین المللی در رابطه با این پرونده شد.
دخالت ولیعهد سعودی در رابطه با قتل و مفقود شدن خاشقچی نیز افزون بر رسانه ها، از نگاه مقامات سیاسی آمریکا دور نماند و 'لیندسی گراهام' سناتور ارشد و پرنفوذ آمریکایی اعلام کرد، محمد بن سلمان دستور قتل خاشقچی را صادر کرده است.
این سناتور جمهوریخواه، محمد بن سلمان را یک «ولیعهد خودسر» نامید و افزود: در عربستان سعودی بدون اطلاع ولیعهد هیچ اتفاقی نمی‌افتد. این مرد ویرانگر است. او دستور قتل یک نفر در کنسولگری استانبول را صادر کرده و انتظار دارد آن را نادیده بگیریم.
به گفته گراهام، محمد بن سلمان شخصیتی زیان ‌بار دارد و هیچ ‌گاه نمی‌تواند در صحنه جهانی یک رهبر بین‌المللی تلقی شود.
روزنامه اشپیگل چاپ آلمان نیز در گزارشی محمد بن سلمان را مسؤول ناپدید شدن خاشقچی دانست و از ریاض خواست سرنوشت او را مشخص کند.
این روزنامه با تصریح این نکته که سازمان‌های اطلاعات خارجی آلمان پیشتر پیرامون سیاست‌های بی‌پروای محمد بن سلمان هشدار داده بودند، نوشت: نتیجه این سیاست‌های بی‌پروا خطراتی از قبیل ابتذال سیاسی و بی‌مبالاتی است که ولیعهد درباره کشورهای منطقه دارد و آماده انجام ماجراجویی‌های نظامی، مالی و خطرات سیاسی است.
همچنین روزنامه اسپانیایی 'لوفیگارو' با پرداختن به موضوع جمال خاشقچی، در تحلیلی نوشت: بی‌پروایی و بی‌تجربگی محمد بن سلمان، سرکوب در این کشور را به خارج از مرزهای آن کشانده است.
به نوشته این روزنامه، این بی‌تجربگی و بی‌پروایی در برخی فعالیت های محمد بن سلمان از جمله اقدام اخیر وی در رابطه با خاشقچی روزنامه نگار منتقد رژیم سعودی دیده می‌شود.
سردبیر سایت خبری - تحلیلی 'میدل ایست آی' نیز با اشاره به نقش کلیدی رئیس جمهوری آمریکا در قدرت یافتن ولیعهد سعودی، تصریح کرد، او باید پس از قتل خاشقچی جلوی سلطنت محمد بن سلمان را بگیرد.
'دیوید هرست' در مقاله خود با اشاره به ماجرای خاشقچی در کنسولگری عربستان در ترکیه نوشت: اگر مرگ خاشقچی را عملی نابخردانه بدانیم، حتما دیوانه ای دستور آن را صادر کرده است. فردی بی منطق که به هیچ قانونی پایبند نیست. فردی که می تواند با دست باز عمل کرده و کسی از او در امان نیست.
وی نوشت: کسی که محمد بن سلمان را خلق و تبلیغ کرد و اعتماد دستگاه سیاست خارجی و نهادهای امنیتی و نظامی آمریکا را به او جلب کرد، ترامپ است. ترامپ اجازه داد که ولیعهد عربستان بدون هراس از عقوبت رفتارش عمل کند.
هرست افزود: حمایت بی پرده ترامپ از زمان انتصاب محمد بن سلمان به سمت ولایت عهدی و همچنین مطالب بی وقفه و بی شرمانه رسانه های آمریکا که وی را اصلاح طلبی جوان می خواندند، مایه شرمساری است.
شبکه تلویزیونی 'الشروق' الجزایر نیز در تحلیلی تصریح کرد، اکنون انگشت اتهام در مورد خاشقچی به سمت عربستان و به ویژه محمد بن سلمان ولیعهد این کشور نشانه رفته و ممکن است او را از گردونه قدرت خارج کند.
به گزارش این شبکه تلویزیونی، موضوع خاشقچی مقام های سعودی را شدیدا در تنگنا گذاشته و آنها را در سطح بین الملل و حتی در خصوص روابط با متحدانشان هم دچار مشکل کرده است و در این میان بن سلمان آماج حملات قرار گرفته و از او به عنوان عامل اصلی و پشت پرده ناپدید شدن خاشقچی یاد می شود.
الشروق افزود: اگر ثابت شود ریاض در این حادثه نقش داشته، محمد بن سلمان از نظر سیاسی دیگر آینده ای در عربستان نخواهد داشت زیرا بی اعتمادی واشنگتن و دیگر کشورهای غربی به طور قطع باعث انزوای بین المللی عربستان می شود و در نتیجه این مساله باعث می شود بلندپروازی های بن سلمان برای پادشاه شدن را نقش بر آب کند.
روزنامه 'المانیتور' نیز در گزارشی نوشت: ممکن است هرگز نفهمیم چه بر سر خاشقچی آمده، اما 'اشک تمساح ' محمد بن سلمان هم احتمالا از سر دروغ و فریب است.
افزون بر فضای سنگین و منفی رسانه ای، انتشار خبرهای مبنی بر احتمال جایگزینی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را در روزهای آتی در تنگنای بیشتری قرار خواهد داد.
پایگاه خبری اینترنتی 'الخلیج آنلاین' به تازگی در گزارشی نوشت، کشورهای غربی در حال بررسی گزینه‌های احتمالی برای جایگزینی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی هستند.
به گزارش این پایگاه خبری، بر اساس اطلاعات به دست آمده، تلاش‌های گسترده‌ای داخل خاندان حاکم سعودی در جریان است تا شاهزاده 'احمد بن عبدالعزیز' اقدامات خود را در عرصه بین‌المللی، علیه محمد بن سلمان آغاز کند. به نظر می‌رسد برخی کشورهای غربی به وی پیشنهاد کرده‌اند که جانشین احتمالی ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی شود، پادشاهی که در شرایط کنونی در اداره کشور ناتوان است. احمد بن عبدالعزیز روابط بسیار خوب و قدرتمندی با مقامات آمریکایی و انگلیسی دارد.
همچنین منابع نزدیک به دولت قطر نیز اعلام کرده اند که اروپایی ها پیشنهاد جایگزینی محمد بن سلمان با احمد بن عبدالعزیز را به آمریکا داده اند و از ترامپ خواسته اند که برای برکناری محمد بن سلمان اقدام کند.
شاید با در نظر گرفتن چنین احتمالی است که پس از دعوا و تهدیدهای فریبکارانه بین آمریکا و ریاض بر سر ماجرای خاشقچی، عربستان با هماهگی واشنگتن چنانکه شبکه خبری 'سی ان ان' اذعان کرده در پی ساختن داستانی برای مختومه کردن این پرونده باشد.
به ظاهر و بر اساس معامله صورت گرفته، قرار است 'عوامل خودسر اطلاعاتی سعودی' به عنوان بانیان قتل یا مفقود شدن خاشقچی معرفی شوند، شاید این اقدام پرونده ماجرای وی را ببنند اما به طور قطع پرونده خودسری های محمد بن سلمان را نیز خواهد بست.
خودسری های که با جنگ یمن رقم خورد و با تعیین تکلیف نهایی جمال خاشقچی مختومه می شود.
از: امید غیاثوند
خاورم ** 1071 *1436*