پیام معنادار هند به آمریکا درباره ایران

صاحب نظران هندی معتقدند، امضای قرارداد سامانه موشکی به روسیه نشان داد که هند در رابطه با ایران نیز یک سیاست خارجی متفاوت با آنچه آمریکا در رویا می پروراند به کار گرفته است.

در نشست هند و روسیه، ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه که میهمان نارندرا مودی نخست وزیر هند بود آغاز فصل جدیدی در روابط دفاعی میان دو کشور را به دنیا اعلام کردند. هند و روسیه در این نشست قراردادهای دفاعی به ارزش 7 میلیارد دلار از جمله قرداد سامانه موشکی اس 400 به ارزش 5.2 میلیارد دلار، را امضا کردند. انتظار می رود این موشک ها تا چهار سال آینده به هند تحویل داده شوند.

با انجام این اقدام، هند آمریکا را به چالش کشیده و پیامی قطعی به واشنگتن ارسال کرد مبنی بر اینکه دهلی نو سیاست خارجی خود را بر اساس منافع ملی خود تنظیم می کند و تسلیم هیچگونه فشار خارجی حتی از سوی آمریکا نمی شود.

این تصمیم هند با وجود برگزاری اولین دور نشست هند و آمریکا موسوم به '2+2' در دهلی نو که تنها یک ماه قبل در دهلی نو انجام شد اتخاذ می شود.

در این نشست وزرای خارجه و دفاع آمریکا به هند هشدار دادند که مراقب تحریم های آمریکا علیه روسیه و ایران باشد و اگر می خواهد خود را قربانی خشم آمریکا نشود هیچگونه مراودات تجاری با این کشورها نداشته باشد.

اما هند با این موضع آمریکا مخالفت کرده است و به سیاست خود مبنی بر پیروی از تحریم های تایید شده از سوی سازمان ملل متحد وفادار مانده است. تحریم های آمریکا علیه ایران و روسیه مورد تایید سازمان ملل نیستند و تنها از سوی یک کشور خاص یعنی آمریکا وضع شده اند.

به همین دلیل هند به پیروی از اصل حفظ استقلال در سیاست خارجی خود پرداخت و حاضر نشد در مقابل فشار ها تسلیم شود. هند پیش از این نیز هند در ارتباط با تحریم ها علیه ایران به آمریکایی ها بی اعتنایی کرده بود و اکنون موضعی مشابه در ارتباط با روسیه به کار گرفته است.

اقدامت اخیر هند بدان معناست که هر چند به این نکته آگاه است که اکنون توپ در زمین آمریکا است و دوره دوم تحریم های سختگیرانه آمریکا علیه روسیه و ایران نیز در تاریخ 4 ماه نوامبر (13 آبان) اجرایی خواهد شد اما باز هم مصمم است بر گفته خود پایدار باشد.

به اعتقاد کارشناسان واشنگتن ممکن است به دو شیوه عمل کند: یک هند جسور را مجازات کند یا به هند اجازه دهد تا سیاست خارجی خود را در مقابل روسیه و ایران اجرایی کند.

هند امیدوار است که آمریکا در ارتباط با سیستم های نظامی ( سامانه موشکی اس 400) به این کشور تخفیف دهد. دهلی نو این سیستم موشکی را یک عامل بازدارنده قوی در مقابل چین می داند. افزایش قدرت نظامی چین در جهان به شدت آمریکایی ها را نگران کرده است. احتمال زیادی وجود دارد که آمریکا به این اقدامات هند اعتراض نخواهد کرد.

سفارت آمریکا در دهلی نو در اولین واکنش خود به قرارداد های دفاعی هند و روسیه اعلام کرد که تحریم های روسیه با هدف تحمیل هزینه بر رفتار مخرب مسکو تنظیم شده اند و این تحریم ها قصد ندارند بر توانایی های نظامی متحدان و همکاران آمریکا تاثیر بگذارند.

مهمتر اینکه سفارت آمریکا با اشاره به معافیت ها اعلام کرد که هنوز نمی شود در ارتباط با تصمیمات تحریم ها و همچنین معافیت های احتمالی قضاوت کرد.

به اعتقاد کارشناسان مسائل بین الملل ، تصمیم هند برای ادامه همکاری های خود با روسیه که با تحریم های آمریکا مواجه شده است همچنین یک پیام آشکار برای ایران به عنوان یک هدف دیگر تحریم های واشنگتن دارد. این پیام واضح است: هند بدون توجه به فشار های غرب به رهبری آمریکا، همراه همکاران راهبردی خود خواهد ماند. این همکار راهبردی می تواند روسیه یا ایران باشد.

دهلی نو، واشنگتن را دوست بزرگ خود می خواند و آمریکا هم هند را متحد راهبردی خود در منطقه توصیف می کند. اما به نظر می رسد دولت هند تصورات قبلی آمریکا از یک متحد را که در همه حال و همه جا مطیع آن خواهد بود را به چالش کشیده و تنها بر اساس منافع خود عمل می کند.

در حال حاضر دو کشور ایران و روسیه که برای هند از نظر تاریخی و استراتژیک اهمیت زیادی دارند مورد تحریم های آمریکا قرار دارند. دهلی نو هر چند می خواهد روابط دوستانه فزاینده خود با آمریکا را در معرض خطر قرار ندهد اما در عین حال به این نکته نیز آگاهی دارد که تسلیم در برابر تهدیدهای آمریکا درباره قطع همکاری با مسکو و تهران نه تنها به منافع راهبردی و منافع اقتصادی این کشور لطمه خواهد زد بلکه بر تصویری که دهلی نو می خواهد از خود در دنیا به عنوان یک ابرقدرت در حال ظهور و مستقل بسازد خدشه وارد خواهد کرد.

دقیقا به همین دلیل است که سیاستمداران هندی در ماههای گذشته برغم فشارهای طاقت فرسای آمریکا روش مدارا و تسامح را پیشه خود کرده اند تا به مرور و با بهره گیری از سیر تحولات جهانی به نفع خود به دنیا و در راس آنها دولت مستقر در واشنگتن بفمهانند که تنها 'منافع ملی' است که سیاست های این کشور را تعیین می کند و مداخله هر کشور خارجی در سیاست های کلان این کشور خط قرمزی که گذشتن از آن براحتی برای دولتمردان خارجی آسان نخواهد بود.