نزدیک شدن اروپا و روسیه شاید وقتی دیگر

هنوز روز‌های سپری شده از موج گسترده اخراج دیپلمات‌های روس از کشور‌های اروپایی به دلیل مرگ مشکوک سرگئی اسکریپال، جاسوس روس در بریتانیا، به یک سال نرسیده که «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه خواستار نزدیکی اروپا و روسیه شده و از لزوم کمک گرفتن از مسکو برای مشکلات امنیتی اروپا سخن گفته است.

رئیس جمهور فرانسه دیروز دوشنبه اظهار داشت که بحث‌ها در مورد موضوعات مربوط به مسائل دفاعی و امنیتی اروپا باید با مشارکت روسیه انجام شود.

ماکرون با اشاره به لزوم بازنگری در معماری دفاعی و امنیتی اروپا گفت: امروز، ما باید خودمان مسئولیت و تضمین امنیت و حاکمیت اروپا را به عهده بگیریم. باید یک گفتمان جدید در مورد امنیت سایبری، سلاح‌های شیمیایی، سلاح‌های کلاسیک، درگیری‌های منطقه ای، امنیت فضایی و حفاظت از مناطق قطبی با روسیه صورت بگیرد. اروپا دیگر نمی‌تواند به آمریکا اعتماد کند تا امنیتش را تامین کند. امروز اروپا نیاز دارد تا مسئولیت امنیت و حاکمیت خود را تضمین کند. ما باید همه از نتایج پایان جنگ سرد درس بگیریم.

ماکرون خاطرنشان کرد که پیش نیاز اجباری برای دستیابی به پیشرفت واقعی در روابط با مسکو پیشرفت قابل توجهی در بهبود وضعیت بحران اوکراین و همچنین پایبندی به مقرراتی است که توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا در رابطه با وضعیت ناظران در دونباس صادر شده است.

ترامپ عامل نزدیکی اروپا و روسیه

شاید دلیل اصلی از به زبان آوردن این جملات از سوی ماکرون عملکرد «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در قبال همپیمانان قدیمی واشنگتن بوده باشد. روابط آمریکا و اروپا در دوران ریاست جمهوری ترامپ در سراشیبی قرار گرفته و خروج آمریکا از پیمان‌ها و توافق‌های بین المللی که اروپا در به نتیجه رسیدن آن‌ها نقش داشته به شدت موجب خشم سران بروکسل شده است.

دقیقا برهمین مبنا است که مقامات اروپایی بیش از گذشته بر لزوم استقلال اروپا از آمریکا تاکید کرده و نسبتا به وخیم‌تر شدن اوضاع هشدار می‌دهند برای مثال «فرانک والتر اشتاین‌مایر» رئیس‌جمهور آلمان درباره افول روابط میان آمریکا و اروپا با توجه به سیاست‌های آمریکا هشدار داده و می‌گوید: روابط ترانس آتلانتیک در مرحله تغییر نگران‌کننده‌ای قرار دارد. این موضوع به دلیل دولت آمریکاست که همه‌چیز را برای خود می‌خواهد.»

اشتاین‌مایر گفت: «اگر بخواهم صادقانه صحبت کنم، من واقعا درباره تحولات روابط فراآتلانتیک نگران هستم. نه فقط به دلیل رئیس‌جمهوری که توئیت‌های آزاردهنده می‌فرستد بلکه به دلیل تغییری که هم‌اکنون در دولت جدید آمریکا رخ می‌دهد و دیگر ما را به عنوان بخشی از جامعه جهانی نمی‌بیند؛ آنهم جایی که ما با هم کار می‌کنیم و در جهانی که در آن هر کسی باید بتواند راه خود را پیدا کند.»

همانطور که اشتاین مایر اشاره کرده یکی از دلایل اصلی تیرگی روابط آمریکا و اروپا خروج واشنگتن از معاهدات بین المللی از جمله برجام بوده است. در همین رابطه روز گذشته «مایا کوجیانچیک» سخنگوی «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه تأکید کرد که این بلوک همچنان به تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران ادامه می‌دهد.

این دیپلمات اروپایی گفته است، در خصوص اقداماتی برای حفظ توافق هسته‌ای ایران (برجام)، می‌توانم تأیید کنم که کار همچنان ادامه دارد. هنوز اقدامات بیشتری وجود دارد که ما با همکاری شرکایمان در حال تدارک آن‌ها هستیم.

برونو لومر وزیر اقتصاد فرانسه نیز در مورد لزوم استقلال اروپا از آمریکا روز گذشته در اظهاراتی گفت: به همراه آلمان در حال انجام کار برای ایجاد سیستم مالی مستقل اروپایی و یا آلمانی-فرانسوی که به ما این امکان را بدهد که از تحریم‌های آمریکا در امان باشیم هستیم. از اروپا می‌خواهم تا یک قاره مستقل باشد نه رعیت و این بدان معناست که یک سیستم مالی کاملا مستقل داشته باشد چیزی که هم اکنون از آن بی بهره است.

به گزارش مهر، مجموع اقدامات ترامپ در قامت رئیس جمهور آمریکا موجب دور شدن اروپا از آمریکا شده، اما ایا اروپا به تنهایی می‌تواند در برابر آمریکا بایستد؟ طبیعی است که اروپا در این مسیر بدنبال یافتن متحدان جدیدی باشد و در این میان روسیه و چین که هر دو با آمریکا زاویه دارند گزینه‌هایی مناسب به نظر می‌رسند.

رویای ناممکن

نزدیک شدن اروپا به روسیه با توجه به سابقه بدی که میان آن‌ها وجود دارد امری بسیار مشکل به نظر می‌رسد و هنوز بسیاری از کشور‌های اروپایی بویژه کشور‌های شرق اروپا روسیه را به عنوان بزرگترین تهدید پیش روی خود تصور می‌کنند. در همین رابطه امروز سه شنبه «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه با رسانه‌ای از کشور اسلواکی گفت: اعتقاد به اینکه روسیه در پی ایجاد اختلاف و شکاف در اروپا است غیر منطقی است.

لاوروف در ادامه افزود: اعتقاد به اینکه روسیه در پی ضعیف کردن اروپا است غیرمنطقی است. ما به طور مرتب برای ایجاد نظامی از همکاری‌ها با اروپا بر اساس امنیت مشترک و غیرقابل شکاف گفتگو کرده ایم.

اظهارات ماکرون در خصوص کمک گرفتن از روسیه برای حل مشکلات امنیتی اروپا، همراه با واقع گرایی بوده، اما در حالیکه هنوز اروپا درباره بحران اوکراین و جدا شدن کریمه از این کشور و الحاق به روسیه برداشت و تفسیر خود را دارد و انگلیس و روسیه بطور سینوسی در مسیر بحران گام بر می‌دارند نمی‌توان در آینده نزدیک گرم شدن روابط میان مسکو و بروکسل را متصور شد.

در این میان باید نگاهی ویژه به پروژه گسترش ناتو به شرق و همچنین افزایش قدرت نظامی روسیه بویژه در مزر‌های اروپا داشته باشیم.

از سوی دیگر هنوز تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا علیه روسیه به موجب بحران اوکراین اعمال کرده پابرجا هستند و این تحریم‌ها با تحریم‌های ضد روسی آمریکا همراه شده اند. در این رابطه، اما روزنامه اینترنتی «گازیتا. رو» در تحلیلی نوشت:روسیه ممکن است در رویارویی با آمریکا در غرب «شرکایی» پیدا کند. آلمان و فرانسه به دلایل مختلف، بشدت نسبت به ادامه سیاست دولت دونالد ترامپ علیه روسیه دچار نگرانی شده و قصد دارند راهی برای حل این مشکل بیابند. دلایل این تمایل آلمان، صرفا منافع اقتصادی است، برای اینکه روابط تجاری این کشور با روسیه به مراتب گسترده‌تر و متنوع‌تر از آمریکاست. یکی از عوامل موثر دیگر در این زمینه، نه سیاست راهبردی، بلکه وضعیت کنونی است که آلمان و فرانسه را به روسیه نزدیک کرده است. واقعیت این است که اتحادیه اروپا که برلین و پاریس، جزو پرچمداران اصلی آن هستند، تقریبا به اندازه خود مسکو از سیاست‌های تحریمی دولت ترامپ، آسیب دیده اند. برای اینکه تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های روسی، به همان اندازه به شرکای خارجی آنها، از جمله شرکت‌های اروپایی لطمه اقتصادی وارد می‌کند. 

هر چند رابطه آمریکا با کشور‌های اروپایی تیره شده، اما با این وجود آمریکا هنوز متحدانی حلقه به گوش در قاره سبز دارد که مجری سیاست‌های واشنگتن در این قاره هستند و همین امر نزدیک شدن اروپا به روسیه را دشوار می‌سازد و در این میان اتهام دخالت روسیه در انتخابات نیز موجب شده تا اغلب کشور‌های اروپایی با احتیاط بیشتری به اقدامات مسکو در قبال بروکسل نگاه کنند.