توقف کمک‌های عربستان باعث بحران اردن شد

شهر‌های اصلی اردن در روز‌های گذشته شاهد تظاهرات اعتراض آمیز مردم نسبت به افزایش قیمت‌ها و پیش نویس قانون جدید مالیات بر درآمد بوده است.

مردم خواهان لغو تصمیمات دولت، تغییر رویکرد اقتصادی اردن و انحلال دولت و پارلمان بوده‌اند.

شاه اردن در دو عقب نشینی در مقابل خواسته‌های معترضان دستور افزایش قیمت‌های انرژی را به حالت تعلیق درآورد و دولت جدیدی را به ریاست عمر الرزاز روی کار آورده است که اعلام کرده است که بعد از ادای سوگند قانون اساسی، پیش نویس قانون مالیات بر درآمد را از دستور کار خود خارج خواهد کرد.

نکته جالب توجه این است که شاه اردن چند روز پیش در فایلی تصویری که از یکی از نشست هایش با مسئولان درز کرده، به طور تلویحی از فشار به کشورش برای تغییر مواضع خود خبر داد و تصریح کرد: گفتند که "با ما در موضوع قدس راه بیایید تا فشار اقتصادی که اردن با آن روبرو است، کاهش دهیم".

برخی ناظران ابراز عقیده کردند که منظور شاه اردن محمد بن سلمان ولیعهد سعودی بوده است.

در همین راستا، روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارنوت چند روز پیش فاش کرد که عربستان، امارات، مصر، اسرائیل و آمریکا در تشدید اعتراضات جاری در اردن دست داشته اند.

خبرنگار امور عربی روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارنوت نوشت: در روز‌های اخیر دو موضوع روی داده است. نخست مستثنی شدن اردن از توافق حاصل شده بین آمریکا، اسرائیل، عربستان و مصر در موضوع انتقال سفارت آمریکا به قدس و دوم، تظاهرات اردنی‌ها در شهر‌های بزرگ علیه بالارفتن قیمت نفت و برق و پیش نویس قانون جدید مالیات بر درآمد.

این روزنامه افزود: در ظاهر ارتباطی بین این دو موضوع وجود ندارد، زیرا انتقال سفارت یک امر سیاسی است و مطالبات اردنی‌ها مسئله‌ای اقتصادی. اما ارتباط دو موضوع دراین نهفته است که اردنی که همانند یک کشور ثروتمند رفتار می‌کند، عملا از سال‌ها پیش با کمک و مساعدت‌های خارجی روزگار می‌گذراند.

این روزنامه یادآور شد، ملک حسین پادشاه سابق اردن و پسرش عبدالله دوم یاد گرفتند چطور از حمایت همسایگان عرب منطقه خلیج فارس و نیز کمک‌های آمریکا به اضافه یک مبلغ ثابت از صندوق بین المللی پول و صندوق‌های کمکی دیگر برخوردار باشند. اما یکباره همه چیز فروپاشید به این معنی که عربستان بنا به دلایل خود تصمیم گرفت در همراهی با آمریکا حمایت از اردن را متوقف کند و مصر که پول اضافی ندارد و امارات نیز در پس آنان حرکت کردند.

یدیعوت آحارونوت در توضیح این مطلب افزود: فشار اسرائیل بر واشنگتن برای حمایت از اردن نیز در حال متوقف شدن است، در نتیجه اردن باید روی پای خود بایستد.

پیشتر گزارش رسانه‌ها حاکی بود که عربستان سعودی و امارات متحده عربی از مشارکت پادشاه اردن در نشست فوق العاده اخیر سازمان همکاری اسلامی در استانبول، که در حمایت از فلسطینیان برگزار شد، خمشمگین بوده اند.

دی ماه سال گذشته نیز روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز جزئیات دیدار "بسیار طوفانی" شاه اردن و ولیعهد عربستان و رشوه سه میلیاردی ریاض برای شرکت ارتش اردن در تجاوزگری علیه یمن را فاش کرده بود.

این روزنامه افزود: شاه اردن دیدار با بن سلمان را نیمه کاره رها کرد و با عصبانیت و بدون خداحافظی از اتاق خارج شد و مستقیم به سمت هواپیمای اختصاصی خود حرکت کرد و به اردن پرواز کرد.

این روزنامه افزود: محمد بن سلمان در این دیدار از شاه اردن خواسته بود که در وهله اول، در نشست سران کشور‌های اسلامی درباره قدس در استانبول شرکت نکند که شاه اردن این درخواست را به طور کامل رد کرد.

به نوشته نیویورک تایمز، محمد بن سلمان همچنین در این دیدار به شاه اردن گفت که عربستان باید سرپرستی اوقاف اسلامی در شهر قدس را برعهده داشته باشد و نه اردن، زیرا عربستان اولین کشور اسلامی است که رسالت اسلام از شهر مدینه منوره و مکه مکرمه واقع در این کشور آغاز شد.

این روزنامه نوشت: عبدالله دوم در پاسخ به محمد بن سلمان گفت که ما هاشمی از خاندان رسول الله هستیم و از سلسله پادشاهی هستیم که مقدسات اسلامی در شهر قدس را در طول ۹۰۰ سال سرپرستی کرده ایم؛ حتی در حکومت عثمانی. درخصوص عربستان، این کشور مکه مکرمه و مدینه منوره را دارد و به آن‌ها اهتمام و توجه ورزد و از آن‌ها محافظت کند.

حال در سایه بحرانی شدن اوضاع اردن، عربستان سعودی وارد ماجرا شده است تا با برگزاری نشستی چهارجانبه در شهر مکه مکرمه به تلاش برای امتیاز گیری از شاه اردن بپردازد.

این نشست چهارجانبه با مشارکت عربستان سعودی، امارات، کویت و اردن و در چارچوب آنچه «توجه عربستان به اوضاع جهان عرب و تلاش برای تحقق ثبات و امنیت در کشور‌های عربی» خوانده شده، برگزار خواهد شد.

بر این اساس، ملک سلمان اوضاع اقتصادی اردن را پیگیری و با شاه اردن، «صباح احمد الصباح» امیر کویت و «محمد بن زاید آل نهیان» ولیعهد و معاون فرمانده نیرو‌های مسلح امارات تماس برقرار کرده است.