چالش‌های تعطیل کردن برنامه هسته‌ای کره‌شمالی

کره شمالی تمایل خود برای معامله بر سر کلیت زرادخانه هسته‌ای خود در صورتی که آمریکا به این کشور یک تضمین امنیتی قابل اعتماد و امتیازات دیگر را بدهد، ‌ابراز کرده است.

با این حال در آستانه نشست تاریخی کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در روز سه‌شنبه تردیدهایی وجود دارد که رهبر کره شمالی نخواهد به طور کامل سلاح‌های هسته‌ای که با تلاش بسیار زیاد به آن دست یافته را تسلیم کند.

برای کره شمالی سخت نیست که دست‌کم مقادیری از کلاهک‌های هسته‌ای خود و مواد رادیو اکتیو موجود در مجموع تاسیسات زیرزمینی پیچیده و وسیع خود را پنهان کند.

مجموع اندازه زرادخانه هسته‌ای کره شمالی همچنان یک راز است و برآوردهایی که مطرح می‌شود این کشور را مالک 10 تا حداکثر 60 تا 70 بمب هسته‌ای دانسته‌اند. اینکه این سلاح‌ها چقدر پیچیدگی دارند هنوز مشخص نیست.

دست زدن به آزمایش هسته‌ای، متفاوت از رسیدن به قابلیت کوچک کردن کلاهک‌های هسته‌ای برای مستقر کردن به روی موشک‌های دوربردی که بتوانند تا آمریکا نیز بروند، است.

ماه نوامبر گذشته رهبر کره شمالی مدعی شد کشورش به این تکنولوژی دست یافته و تعداد زیادی از کارشناسان و دولت‌های خارجی معتقدند که کره شمالی دست‌کم در آستانه این قابلیت قرار دارد.

مایک پامپئو پیش از این در ماه اکتبر که همچنان مدیریت سازمان سیا را به عهده داشت، گفته بود: آنها در قابلیت‌هایشان به اندازه کافی پیش رفتند و آمریکا نیز باید در دورنمای سیاسی خود اینگونه رفتار کند که آنها به آستانه دستیابی به قابلیت حمله به آمریکا رسیده‌اند.

در عین حال تعداد زیادی از تحلیلگران نیز معتقدند کره شمالی در حال حاضر به قابلیت مستقر کردن سلاح‌های هسته‌ای به روی موشک‌های کوتاه بردی که تا ژاپن می‌توانند پیش بروند رسیده است.

سلاح‌های هسته‌ای را هم می‌توان از پلوتونیوم و هم از اورانیوم غنی شده ساخت که کره شمالی به هر دوی آنها دسترسی دارد.

دولت کره‌ جنوبی در گزارشی در سال 2016 گفت: کره شمالی گمان برده می‌شود که به میزان 50 کیلوگرم پلوتونیوم تسلیحاتی در اختیار دارد که برای ساخت 6 تا 10 بمب هسته‌ای کافی است.

در سال 2007 کره شمالی کارخانه تولید پلوتونیوم در تاسیسات هسته‌ای اصلی در یانگ‌بیون را در راستای یک توافق خلع سلاح در ازای کمک تعطیل کرد اما این توافق بعدا فروپاشید و تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که کره شمالی در سال‌های اخیر استخراج پلوتونیوم در این محل را از سر گرفته است.

تاسیسات هسته‌ای مبتنی بر پلوتونیوم عمدتا بزرگ و تولید کننده مقدار زیادی حرارت هستند که تشخیص آنها را برای ناظران خارجی آسان می‌کند اما تاسیسات غنی سازی اورانیوم فشرده تر و کوچک‌تر است و می‌توان آنها را از دوربین‌های ماهواره‌ای پنهان کرد و سانتریفیوژ مخصوص غنی سازی اورانیوم را در زیر زمین مخفی کرد.

زیک فیرید، هکر و چند دانشمند هسته‌ای دانشگاه استنفورد در سال 2010 از تاسیسات سانتریفیوژی کره شمالی بازدید کردند.

آنها اخیرا نوشتند که کره شمالی براساس برآوردها بین 250 تا 500 کیلوگرم ذخیره اورانیوم غنی شده دارد که برای 25 تا 30 سلاح هسته‌ای کافی است.

کارشناسان آمریکا و کره‌ جنوبی می‌گویند کره شمالی احتمالا یکسری تاسیسات غنی سازی اورانیوم دیگر را نیز عملیاتی کرده است.

برای ساخت بمب نیاز به مقدار زیادی پلوتونیوم یا اورانیوم غنی شده نیست و کره شمالی می‌تواند دست‌کم مقداری از یکی از آنها یا هر دو را در بیش از 10 هزار تونل یا ساختار زیرزمینی که براساس گزارش‌ها در اختیار دارد مخفی کند.

برای ساخت یک بمب هسته‌ای پلوتونیومی نیاز به 6 تا 8 کیلوگرم پلوتونیوم است و اندازه آن می‌تواند اندازه یک توپ بیسبال باشد.

برای ساخت بمب با اورانیوم غنی شده نیز حدود 20 کیلوگرم از آن نیاز است که اندازه آن مثل یک بطری آب یک لیتری است.

همچنین آمریکا خواهان آن است که کره شمالی موشک‌های بالستیک قاره پیما را نیز در روند خلع سلاح قرار دهد چراکه سلاح‌های اصلی برای هدف قرار دادن آمریکا با کلاهک هسته‌ای هستند.

لی چون گئون، یک کارشناس موشکی از موسسه سیاست علمی و فناوری کره‌ جنوبی گفت: به اعتقاد او کره شمالی چند موشک بالستیک قاره پیما در اختیار دارد اما تعدادش از 10 تا کمتر است.

بخش عمده تاسیسات هسته‌ای کره شمالی در مجتمع یانگ‌بیون قرار دارند که در فاصله 100 کیلومتری شمال پیونگ یانگ قرار گرفته است.

این تاسیسات شامل راکتور 5 مگاواتی طراحی شده توسط شوروی یک آزمایشگاه رادیو شیمیایی که در آنجا پلوتونیوم تسلیحاتی از میل‌های سوخت مصرف شده استخراج می‌شود و سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم هستند.

لی ایلوو، یک کارشناس نظامی گفت: باید روند خلع سلاح هسته‌ای کره شمالی شامل تعطیل کردن معادن اورانیوم در کره شمالی بشود.

ماه مه گذشته کره شمالی تنها مکان آزمایش هسته‌ای خود را در کوهستان‌های شمال شرق این کشور به نشانه تعهد به خلع سلاح هسته‌ای از بین برد اما از بین بردن این مکان که به "پونگی - ری" مشهور است در مقابل گروه کوچکی از خبرنگاران خارجی اقدامی نیست که غیرقابل بازگشت باشد و کارشناسان می‌گویند باید برای خلع سلاح هسته‌ای کامل کره شمالی اقدامات مهم دیگری صورت گیرد.

لی یانگ نام، یک کارشناس کمیسیون ایمنی و امنیت هسته‌ای کره‌ جنوبی در گزارشی در سال 2017 گفت: بیش از 10 هزار نفر در بخش‌های هسته‌ای کره شمالی مشغول به کار هستند که حدود 300 نفر از آنها گمان برده می‌شود که مستقیما در توسعه سلاح‌های هسته‌ای دخیل هستند.

لی گفت: منتقل کردن این دانشمندان و مهندسان هسته‌ای به بخش‌های دیگر به همان اندازه از بین بردن کلاهک‌های هسته‌ای مهم است و اگر آنها به حال خود رها شوند کره شمالی می‌تواند در عرض یک یا دو سال آینده دوباره اورانیوم غنی کند و بمب‌های جدیدی بسازد.