راه چاره ابوظبی برای جبران خسارت چیست؟

به نقل از پایگاه خبری "الخلیج الجدید" روند نفوذ امارات در کشور‌های آفریقایی به سرعت سیر نزولی پیدا کرده است تا جایی که هنوز ابوظبی از ضربه‌های پی در پی در منطقه شاخ آفریقا خلاص نشده بیماری خلیفه حفتر پیش آمد تا به این ترتیب سرمایه‌گذاری امارات در کشور‌های این منطقه در معرض خطر قرار گرفت.

نارضایتی جدی چند کشور آفریقایی از دخالت‌های امارات

اخیرا نشانه‌های متعددی نمود یافته است که حاکی از این است که کشور‌های شاخ آفریقا از اقدامات و دخالت‌های امارات که زیاده خواهی‌های بزرگی در پس آن نهفته است و اهدافی فراتر از آنچه در ظاهر به نظر می‌رسد، به ستود آمدند.

مهم‌ترین نشانه این نارضایتی فسخ قرارداد دو کشور آفریقایی با شرکت بین المللی "بنادر دبی" است.

این شرکت یکی از مهم‌ترین بازو‌های اقتصادی امارات در دو کشور مهم منطقه شاخ آفریقا به شمار می‌آمد و فعالیت آن برای ابوظبی سودآور بوده و ضامن حضور ژئوپولتیک آن در منطقه بود؛ منطقه‌ای که در چند سال اخیر رقابت منطقه و بین المللی بر سر آن افزایش یافته است.

جای پای امارات در شاخ آفریقا در نبود کشور‌های تاثیرگذار

به عبارت بهتر امارات در سال‌های اخیر و شاید با استفاده از غفلت برخی کشور‌های تاثیرگذار منطقه توانست جای پایی در کشور‌های شاخ آفریقا برای خود فراهم کند و شرکت‌های متعدد خود را در آنجا فعال کند.

فعالیت این شرکت‌ها یا اقتصادی به نمایندگی شرکت بنادر دبی است و یا نظامی از طریق ایجاد پایگاه‌های نظامی در خاک برخی کشور‌های آفریقایی که این مورد اغلب از طریق آموزش نیرو‌های نظامی داخلی و بالابردن کارآیی نظامی کشور‌های میزبان تحقق یافته است.

حضور ترکیه در آفریقا، نقش امارات را کمرنگ کرد

در این میان حضور ترکیه با حمایت قطر در منطقه شاخ آفریقا که شاهراه تجارت بین المللی زمینی و دریایی است یکی از عوامل موثر در کاهش نفوذ امارات به شمار می‌آید.

شاخ آفریقا نقطه اتصال با منطقه نفت خیز جزیره العرب و بنادر اقتصادی حساس آن است و علاوه بر این نفتکش‌ها و کشتی‌های حامل گاز و کالا و حتی اسلحه از این منطقه عبور می‌کنند.

زیان‌های پی در پی امارات در منطقه شاخ آفریقا

با وجود اینکه نفوذ امارات در منطقه شاخ آفریقا از مدت‌ها پیش آغاز شده بود، اما روند مخالفت با حضور امارات در چند هفته اخیر به شکل علنی شدت گرفت.

نقطه آغاز این مخالفت‌ها زمانی بود که جیبوتی از پایان قرارداد اعطای امتیاز اداره یکی از بنادر خود به شرکت بنادر دبی خبر داد، حال آنکه به موجب این قرارداد شرکت بنادر دبی به مدت ۵۰ سال حق فعالیت در بندر "دورالیه" بزرگترین بندر کانتینری آفریقا در مدیترانه را از آن خود کرده بود.

امارات از سال ۲۰۰۶ اداره این بندر آفریقایی را برعهده داشت، اما جیبوتی اخیرا به دلیل موارد نقض حاکمیت از سوی شرکت بنادر دبی و زیان آور بودن قرارداد مزبور، آن را فسخ کرد به اضافه اینکه مخالفت خود را با ایجاد پایگاه نظامی امارات در خاک خود اعلام کرده بود.

لغو قرارداد همکاری بنادر جیبوتی و دبی

ناظران لغو قرارداد مدیریت بندر کانتینری دورالیه را ناشی از شرایط ظالمانه این قرارداد برشمردند از جمله اینکه توسعه ساختمان‌های بندر و یا ساخت هرگونه ساختمان جدید در آن ممنوع اعلام شده بود.

علاوه بر این سهم مالکیت مورد توافق در تقسیم سود رعایت نمی‌شد و مدیریت مالی این قرارداد نیز بر عهده شرکت بنادر "جبل علی" زیر مجموعه شرکت بین المللی بنادر دبی بود.

اظهارات توهین آمیز یک مسئول اماراتی علیه مردم جیبوتی

نکته قابل توجه اینکه حتی اگر این شرکت اماراتی بتواند از طریق شکایت بین المللی و یا تفاهم جدید به جیبوتی بازگردد، به احتمال زیاد مردم این کشور اظهارات "سلطان احمد بن سلیم" رئیس شورای اداری بنادر دبی را فراموش نخواهند کرد که گفته بود: ما جیبوتی‌ها را آدم کردیم، اما آنان را به همان وضعیت قبل باز خواهیم گرداند.

انتفاضه شاخ آفریقا علیه امارات

به هر حال انتفاضه کشور‌های شاخ آفریقا علیه امارات فقط به جیبوتی محدود نماند بلکه سومالی نیز که امارات سال‌ها در آنجا سرمایه گذاری کرده بود، به آن ملحق شد به این ترتیب که مسئولان سومالی به نقش امارات در کشورشان شک کرده و آن را خطری برای حاکمیت خود برشمردند.

به عبارت بهتر شرکت بنادر دبی در آغاز ماه مارس با مناطق شمالی سومالی که از سال ۱۹۹۱ به طور یک طرفه از سایر مناطق این کشور اعلام جدایی کرده است و با اتیوپی قرارداد مدیریت و سرمایه گذاری بندر "بربره" در ساحل مدیترانه را امضا کرد و به موجب آن سهم تقسیم سود نیز ۵۱ درصد برای شرکت بنادر دبی و ۳۰ درصد برای سومالی و ۱۹ درصد برای اتیوپی در نظر گرفته شد.

اوضاع بد امارات از سومالی تا اتیوپی و اریتره

سومالی بلافاصله این توافق سه جانبه را رد کرد و آن را باطل و غیرقانونی دانست و سپس اعضای پارلمان سومالی با اکثریت آراء ممنوعیت فعالیت شرکت بنادر دبی را اعلام کردند و دولت سومالی نیز نامه اعتراض آمیزی را برای اتحادیه عرب ارسال کرده و در آن مخالفت خود را با توافق بربره اعلام کرد.

در اریتره نیز اوضاع امارات خوب به نظر نمی‌رسد و در آنجا با رقبایی مانند ایران روبرو است و اتیوپی نیز با وجود مشارکت با دبی بر اساس توافق بندر بربره به حضور امارات در شاخ آفریقا به دیده تردید و نگرانی می‌نگرد.

اما روابط دو کشور سومالی و جیبوتی با امارات متحده عربی به این دلیل دستخوش تنش شد که این دو متوجه شدند قرارداد‌های امارات چقدر ظالمانه است و به عقیده ناظران امارات به عمد و از بیم شکوفایی بنادر این منطقه و تاثیر منفی آن بر بنادر خود، به دنبال تعطیلی و کارشکنی در فعالیت بنادری برآمد که در این منطقه به احتکار خود در آورده بود.

بیماری حفتر و از بین رفتن اعتبار عوامل امارات در لیبی

در دو هفته اخیر مسئولان شرق لیبی که تحت حمایت امارات قرار دارند، به دلیل وخامت حال خلیفه حفتر اعتبار خود را به میزان زیادی از دست دادند به این ترتیب که مسئولان شرق لیبی ادعا کردند وی به دعوت امانوئل ماکرون عازم فرانسه شده است و در ادامه نیز منکر دسته بندی داخلی در خصوص اداره امور نظامی شدند.

اما واقعیت اوضاع اکنون به میزان زیادی روشن شده است، زیرا وضعیت جسمانی حفتر تا آنجا وخیم است که امکان حضور علنی و یا به دست گرفتن مجدد رهبری را ندارد.

دسته بندی بین هواداران حفتر

این تحولات در حالی ادامه دارد که بنغازی به عنوان محل استقرار سمبلیک حفتر با رخداد مهمی روبرو شد که همان درگیری‌های مسلحانه بین اعضای " گردان‌های شهدای الزاویه" و "نهاد تحقیقات جنایی" است که هر دو وابسته به حفتر هستند.

همچنین برخی خبر‌ها حاکی از حمله اعضای گردان‌های مزبور علیه گشتی امنیتی در بنغازی است که کشته شدن دو نیروی امنیتی را به دنبال داشت.

دلیل این تحولات کشمکش‌های شخصی است که در نبود حفتر گسترش یافته و تشکیلاتی را که تحت یک فرماندهی و طرح نظامی قرار داشتند دربرگرفته است.

در این میان با وجود حملات گسترده سیاسی و نظامی که نیرو‌های شرق لیبی از چند ماه پیش علیه شهر درنه آغاز کرده اند، اما پیشرفت آنان همچنان کُند است.

وضعیت درنه چندان با جنوب کشور تفاوتی ندارد، زیرا حاکم نظامی شهر الکفرة مهم‌ترین بخش در جنوب شرق لیبی به خارجی‌ها یک هفته مهلت داده است از این منطقه خارج شوند که این احتمال درگیری‌های نظامی قریب الوقوع را افزایش می‌دهد.

روز‌های سخت امارات در آفریقا

با این توضیحات باید گفت: امارات مرحله سختی را در آفریقا می‌گذراند و یا باید در سیاست‌های خارجی که عامل نگرانی و نارضایتی روزافزون بوده است، تجدید نظر کند و یا تلاش کند به سختی از باقی مانده نفوذ خود دفاع کرده و صرف نظر از بهای جانی و مالی آنچه را از دست داده است دوباره به دست آورد؛ اقدامی که چه بسا موجب تشدید ناآرامی‌ها در منطقه شود.