احتمال خروج کامل آمریکا از برجام

روزنامه آمریکایی واشنگتن تایمز با بیان اینکه فرصت ۶۰ روزه دولت آمریکا به کنگره برای تصمیم‌گیری درباره برجام امروز (سه‌شنبه) به پایان می‌رسد و هیچ پیشرفتی نیز در کنگره برای اصلاح این توافق یا وضع تحریم‌های جدید علیه ایران حاصل نشده است، به نقل از چند مشاور کاخ سفید از احتمال خروج کامل ترامپ از برجام طی ماه آینده خبر داد.

مشاوران کنگره اعلام کرده‌اند قانون‌گذاران آمریکایی همچنان برای ارائه پیشنهاد جدید پیش از اتخاذ تصمیم ترامپ درباره توافق هسته‌ای ایران فرصت دارند. با این‌حال، مشاوران کاخ سفید اعلام کرده اند رئیس جمهور آمریکا از عدم پیشرفت درباره توافق هسته‌ای ایران در کنگره رضایت ندارد. دونالد ترامپ پیشتر اعلام کرده است دیگر نمی‌تواند توافق هسته‌ای ایران را در جهت منافع آمریکا معرفی کند.

در ماه اکتبر، ترامپ از کنگره و سایر اعضای گروه 1+5، شامل انگلیس، فرانسه و آلمان، درخواست کرد برای حل کردن آنچه وی «مشکلات جدی» در برجام خوانده بود، راهکارهایی پیشنهاد کنند. رئیس جمهور آمریکا، ناتوانی برجام برای اعمال تحریم علیه ایران در صورت ادامه انجام آزمایش‌های موشکی توسط تهران در تناقض با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد را به عنوان یکی از این مشکلات بیان کرده است. روسیه و چین نیز این توافق را به امضا رسانده اند و تا امروز، هیچکدام از امضاکنندگان توافق هسته‌ای ایران رویکرد آمریکا برای اعمال اصلاحات در برجام را اتخاذ نکرده است.

همچنین، ناظران سازمان ملل به طور مکرر اعلام کرده اند تهران به متن توافق سال 2015 در خصوص محدود کردن برنامه هسته‌ای خود احترام گذاشته است.

به موجب قانونی که کنگره آمریکا در سال 2015 وضع کرد، رئیس جمهور آمریکا باید هر 90 روز تعهد ایران به توافق هسته‌ای و در جهت بودن برجام با منافع آمریکا را تایید کند. ترامپ در نخستین روزهای ریاست جمهوری خود، 2 مرتبه تعهد ایران به توافق هسته‌ای را تایید کرد. این در حالی بود که وی از پذیرفتن توافقی که در طی رقابت‌های انتخاباتی سال گذشته آن را به شدت محکوم کرده بود، رضایت نداشت.

وی نارضایتی خود را در دو ماه گذشته و هنگامی که تصمیم خود را درباره برجام اعلام کرد، نشان داد.

ترامپ روز 13 اکتبر ادعا کرد: «در صورتی که ما نتوانیم با متحدان خود و کنگره به راه حلی دست یابیم، این توافق لغو خواهد شد.» وی افزود: «توافق هسته‌ای به طور دائم در دست بررسی است و حضور ما در آن می‌تواند در هر زمان به دست من، به عنوان رئیس جمهور، لغو شود.»

در صورتی که قوانین مربوط به توافق هسته‌ای ایران تا روز 13 ژانویه تصویب شوند، که البته با توجه به تعداد جلسات کنگره تا پیش از این روز، محتمل به نظر نمی‌رسد، نگرانی‌هایی درباره واکنش‌ها میان آمریکا و متحدان اروپایی این کشور که در توافق هسته‌ای ایران حضور دارند، بروز خواهد کرد.

تحلیلگران اعلام کرده اند تصویب هر قانونی که وضع تحریم‌ها علیه ایران را اعلام کند می‌تواند موجب شود تهران درخواست کند توافق هسته‌ای بار دیگر به طور کلی مورد مذاکره قرار بگیرد. طرف اروپایی تمایلی به انجام این اقدام ندارد، زیرا معتقد است برجام ممکن است به طور کامل از میان برود.

همچنین، نگرانی‌هایی درباره پیامد خروج دولت آمریکا از توافق هسته‌ای ایران بر تلاش‌های آمریکا برای حصول راه حل با کره شمالی ایجاد شده است.

اندری آبراهامیان، عضو اندیشکده تحقیقات صلح «جِجو» کره جنوبی، در این‌باره گفت: «تضعیف توافق هسته‌ای ایران به دست دونالد ترامپ تنها اختیارات آمریکا در قبال مسئله کره شمالی را محدود خواهد کرد.»

وی در یادداشتی که در رویترز منتشر شد نوشت: «پیونگ یانگ، به عدم تایید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از جانب رئیس جمهور آمریکا به خوبی توجه و از آن به عنوان دلیلی برای خودداری از مذاکره با واشنگتن استفاده خواهد کرد.»