معمای قدرت ایران، دغدغه ترامپ و بن سلمان

خاورمیانه مبتنی بر نظم غربی را باید دیگر تمام شده دانست چرا که اساسا هیچ کدام از شاخصه های این نظم اکنون دیگر وجود ندارد. مهمترین شاخصه نظم حاکم بر یک منطقه نیز تاثیرگذاری و تعیین کنندگی بازیگر صاحب نظم در آن منطقه است. اما روند تحولات منطقه به گونه ای رقم خورده است که آمریکا دیگر نه تنها بازیگر تعیین کننده در منطقه نیست بلکه حتی در دوران دونالد ترامپ جایگاه آمریکا تنزل شدیدتری نسبت به قبل داشته است. این در حالی است که در این پوست اندازی منطقه ای بازیگران رقیب ایران مانند عربستان که در سایه چتر امنیتی آمریکا و در قالب نظم آمریکایی امکان تاثیرگذاری داشتند به نوعی در حال به حاشیه رفتن هستند و سفر اخیر ولادیمیر پوتین به تهران نشان داد که نظم جدید منطقه ای را باید این بار مبتنی بر معیارها و شاخصه های محور مقاومت تعیین کرد. علاوه بر این ، نفوذ ایران در منطقه و موفقیت تهران در مبارزه با تروریست ها در عراق و سوریه باعث شده است تا عربستان و آمریکا به دنبال سد کردن نفوذ ایران بر بیایند. تاکنون تلاش های زیادی در این مسیر صورت گرفته است اما هیچ کدام قادر به مهار ایران نبوده اند. در روزهای اخیر واشنگتن و ریاض، بازی جدیدی برای مقابله با ایران به راه انداخته اندکه شلیک موشک انصارالله یمن به ریاض مبنای این بازی جدید بود.

یگان موشکی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن، شنبه شب یک فروند موشک بالستیک از نوع برکان(اچ 2) را به فرودگاه بین‌المللی الملک خالد در ریاض پایتخت سعودی شلیک کردند. یگان موشکی ارتش و کمیته‌های مردمی یمن تأکید کردند که این موشک به‌دقت به هدف مورد نظر در فرودگاه بین‌المللی الملک خالد در ریاض اصابت کرده است. این در حالی است که رسانه‌های سعودی مدعی شدند که پدافند هوایی این کشور، یک موشک بالستیک را که از یمن شلیک شده بود، در شمال شرق ریاض، سرنگون کرده است. اما در نهایت آل سعود نیز این حمله را تایید کرد. انقلابیون یمنی تاکنون با موشک های مختلف زلزال، توشکا، قاهر و برکان مواضع مهم عربستان در جنوب این کشور را هدف قرار داده بودند اما هدف قراردادن ریاض به عنوان پایتخت عربستان معنای دیگری دارد. این مسله به این معنا است که برد موشک های انصارالله به حدی رسیده است که اکنون کاخ های آل سعود نیز در تیررس موشک های یمنی ها قرار دارد. این مسئله باعث نوعی هراس راهبردی در عربستان شده است چرا که مشروعیت و مقبولیت و همچنین قدرت ادعایی آل سعود با این حمله در منطقه زیر سوال رفته است. دستیابی انصارلله و ارتش یمن به موشک هایی با این سطح از بُرد در شرایطی اتفاق افتاده است که عربستان در سه سال گذشته یمن را از هوا، دریا و زمین مورد محاصره قرار داده و امکان ورود حتی داروها و اقلام غذایی به یمن وجود نداشته است. بنابراین پیشرفت موشکی انقلابیون یمن را می توان یک امر کاملا داخلی دانست. عربستان نیز با خریدهای میلیاردی سلاح های پیشرفته و سامانه های دفاعی نتوانسته تاکنون در برابر موشک های انصارالله مقاومت کند و این خود بزرگترین شکست برای عربستان است. بنابراین ریاض به دنبال آن است تا برای فرار از این حقارت و شکست ، به نوعی این موشک ها را به ایران نسبت دهد تا بدین وسیله دشمن خود را در نبرد، ایرانی که به عنوان یک کشور قدرتمند است ، معرفی کند نه یمن به عنوان فقیرترین کشور عربی. در این مسیر دونالد ترامپ نیز که با انعقاد قرارداد 500 میلیاردلاری با عربستان به نوعی بن سلمان ولیعهد سعودی را در زیر چتر حمایتی خود قرار داده است ، به کمک ریاض آمده است.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در واکنش به شلیک این موشک از یمن به خاک کشورش مدعی شد:" اقدام ایران در تامین موشک برای حوثی‌ها یک تهاجم نظامی علیه ما بوده و ما آن را به معنی "اقدام جنگی" تلقی می‌کنیم." ائتلاف متجاوز سعودی نیز در بیانیه‌ای، بسته شدن تمام گذرگاه‌های هوایی، دریایی و زمینی یمن را اعلام کرد. این ائتلاف مدعی شد که ایران، نیروهای انصارالله را به موشک‌های بالستیک مجهز کرده و این اقدام ایران تجاوزی مستقیم به عربستان به‌شمار می‌رود و امنیت و صلح بین‌المللی در منطقه و جهان را هدف قرار می‌دهد و به‌منزله نقض آشکار قطعنامه‌های شورای امنیت است.

وزیر خارجه عربستان سعودی نیز مدعی شد که موشک شلیک شده به سمت ریاض، ایرانی بوده و با حمایت سپاه و حزب الله لبنان به سمت عربستان شلیک شده است. وی با مطرح کردن این موضوع که ریاض این اقدام را به منزله «عملی جنگی» می بیند ، گفت: ایران نمی تواند به سمت شهرهای عربستان موشک شلیک کند و از ما توقع داشته باشد که اقدام متقابل انجام ندهیم. جبیر گفت: ما این حق را برای خود محفوظ می دانیم که اقدام متقابل مقتضی در زمان مقتضی علیه این اقدام انجام دهیم. [1]در این ارتباط وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) هم اعلام کرد که واشنگتن از اظهارات مقامات سعودی علیه نقش ایران در یمن حمایت می‌کند. پنتاگون مدعی شد که اظهارات عربستان، نقش ایران در یمن و نقش آن در مجهز کردن شبه نظامیان حوثی به سامانه‌های موشکی خطرناک را روشن می‌کند. وزارت دفاع آمریکا در ادامه افزود:" آمریکا و عربستان در کنار هم برای مبارزه با تندروها و پایان دادن به نفوذ ایران که ثبات منطقه خاورمیانه را متزلزل کرده است، تلاش می‌کنند."

در واقع هم آمریکا و هم عربستان با اظهارات خود علیه حمله موشکی ایران و مقصر دانستن تهران به دنبال ایجاد این فضا هستند که به نوعی زمینه را برای برخورد احتمالی با ایران فراهم کنند. اما آیا این دو کشور قادر به انجام این مهم هستند؟ برای یافتن پاسخ به این سوال تنها دو نمونه بررسی می شود.

نمونه اول: عربستان در فروردین 94 با هدف شکست انقلابیون یمن به این کشور حمله کرد و سعی داشت در یک حمله برق آسا به اهداف خود برسد. این در حالی بود که یمن فقیرترین کشور عربی بود و به شدت از لحاظ اقتصادی و نظامی در تنگنا قرارداشت. عربستان نیز به عنوان کشور متجاوز مجهز به انواع سلاح های مدرن بود و در این مسیر همراهی عربستان، امارات و تا یک برهه ای قطر را با خود داشت و حتی مزدوران بلک واتر و نیروهایی از سودان و سنگال را نیز به خدمت گرفت. اما برخلاف تصور عربستان این نبرد 32 ماه به طول انجامیده و نه تنها انقلابیون یمن شکست نخورده اند ، بلکه در شرایط کنونی عربستان در موضع دفاعی قرار گرفته است.

نمونه دوم: دونالد ترامپ از همان ابتدای ریاست جمهوری خود اعلام کرد که باید پرونده کره شمالی بسته شود. در این مسیر وی دستور داد ناوگان نظامی آمریکا به سمت آب های شبه جزیره کره حرکت کنند و ترامپ تاکید کرد که در صورت عدم عقب نشینی پیونگ یانگ به این کشور حمله خواهد کرد. ترامپ بارها بر حمله نظامی به کره شمالی تاکید کرده است اما نتیجه کاملا برعکس شد و رهبر کره شمالی با تهدید کردن جزیره گوام و ایالت های آمریکا ، پوشالی بودن تهدیدهای ترامپ را ثابت کرد و اکنون نتیجه تهدیدات ترامپ این است که وی در سفر اخیر خود به شرق آسیا پیشنهاد مذاکره با رهبر کره شمالی را داده است که البته از سوی پیونگ یانگ رد شد.

این دو مورد به خوبی نشان دهنده این مسئله هستند که عربستان و آمریکا در شرایط کنونی قادر به عملی کردن تهدیدات خود نیستند و بنابراین تهدید و مانورهای رسانه ای را برای رسیدن به اهداف خود در دستور کار قرارداده اند. در واقع تهدیدات ریاض و واشنگتن بیشتر از آنکه ابتکاری و کنشگری محسوب شود، نوعی واکنش به نفوذ گسترده ایران در منطقه است. ضمن اینکه شرایط کنونی ایران به گونه ای است که حتی کشورهای غربی نیز به قدرت فزاینده ایران نیز اعتراف کرده اند.

اعتراف به قدرت ایران

روزنامه صهیونیستی «یدیعوت آحارونوت» با اشاره به حمله چند ماه پیش ایران به مقر داعش در دیرالزور(خردادماه 96) نوشت: وقتی ایران موشک های زمین به زمین از این فاصله شلیک می کند جایگاه یک قدرت بزرگ نظامی در سطح منطقه و حتی در سطح جهان برای خود به تصویر می کشد. به نوشته این روزنامه عبری زبان، حمله موشکی ایران علاوه بر ضربه زدن به داعش، باعث تقویت متحدان می شود. اصل این کار یعنی وارد کردن ضربه دقیق با موشک از فاصله 600 تا 700 کیلومتری یک عرض اندام و قدرت نمایی برای ایران به شمار می آید و هیبت و قدرت بازدارندگی در سطح یک ابرقدرت به ایران می دهد چراکه تا کنون فقط ایالات متحده و روسیه موشک های دوربردی در این سطح در جنگ های خاورمیانه شلیک کرده اند. این روزنامه صهیونیستی حمله موشکی اخیر ایران به مقر داعش در سوریه را هشداری نه فقط به اسرائیل بلکه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایالات متحده آمریکا دانست.[2]

گزارش سالانه سازمان اطلاعات وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) درباره پیشرفت های نظامی ایران نیز موید این مسئله است: "ایران به صورت مستمر توانمندی‌های نظامی‌اش را ارتقاء می‌دهد. نیروی دریایی ایران در حال ساخت شناورهای سریعتر است، نیروی زیردریایی خودش را توسعه می‌دهد، توانمندی‌های دفاع موشک‌های کروز خودش را توسعه می‌دهد و حضورش را در آب‌های بین‌المللی افزایش می‌دهد. نیروی دریایی ایران، دورترین استقرار فرامنطقه‌ای خودش را در مارس 2013 انجام داد بطوری که در آبهای چین حضور یافت و برای اولین بار یک زیردریایی ایرانی در دسامبر 2013 به هند رفت. نیروی دریایی ایران می‌خواهد تا به آب های اقیانوس اطلس برسد." در این گزارش همچنین اذعان شده است: "ایران به قدری پیشرفت کرده که می‌تواند اهدافی را در سراسر منطقه و در شرق اروپا هدف قرار بدهد. ایران علاوه بر فناوری‌های موشکی و راکتی فزاینده‌اش، در تلاش است میزان کارایی سامانه های موجودش را تقویت کند.[3]

در برنامه کارشناسی شبکه سی ان ان در سال 1394سه کارشناس سعودی ادعا کردند که در 4 تا 6 ساعت می‌توانند آسمان و حریم هوایی ایران را تصرف کنند و در اختیار بگیرند. "کالین پاول" وزیر خارجه اسبق آمریکا که به عنوان مهمان و کارشناس تلفنی برنامه بود، نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد. او پس از خنده‌ای تمسخر آمیز گفت : نه نه ، من چنین فکر نمی‌کنم . صحبت‌های شما بیشتر جنبه جوک و خنده دارد؛ اگر ایران مستقیم با شما وارد جنگ شود شما حتی فرصت پیدا نمی کنید که تلفن را بردارید تا از ما تقاضای کمک کنید. بهتر است کمی واقع بین باشید و ایران را با یمن و هیچ کشور دیگر مقایسه نکنید؛ حتی ما هم تا کنون چنین ادعایی نکرده ایم.[4]

پایگاه آمریکایی هیل (Thehill) متعلق به کنگره آمریکا نیز در گزارشی ضمن اعتراف به شکست‌ناپذیری ایران خواهان تمرکز بر طرح‌هایی نظیر تغییر حاکمیت در ایران شده است. هیل نیز همانند بسیاری از جریانات سیاسی در آمریکا معتقد است سطح توانایی ایران در حوزه‌های مختلف به ویژه در حوزه دفاعی و نظامی به مرحله‌ای رسیده است که نمی‌توان با آن مقابله کرد و تهدید نظامی و حتی فشارهای اقتصادی در قالب تحریم، قدرت تأثیرگذاری خود را از دست داده و برای تسلیم کردن کشورمان باید به تقویت جریان هواخواه غرب در داخل کشور متوسل شوند.[5]

فرجام سخن

شکست سیاست های عربستان در منطقه باعث شده است تا این کشور با حمایت های دونالد ترامپ به دنبال ایجاد فضای روانی علیه ایران باشد. چرا که ریاض در این راستا تهران را باعث شکست سیاست های منطقه ای خود می داند. بنابراین متهم کردن ایران به مداخله در کشورهای دیگر در حالی صورت می گیرد که ایران نقش خود به عنوان پرچمدار مبارزه با تروریسم در منطقه را ثابت کرده است. اکنون ریاض و واشنگتن در برابر معمای قدرت ایران قرار گرفته اند و تمام راه ها را برای محدود کردن این قدرت آزمایش نموده ا ند و اکنون نوبت جنگ رسانه ها و به نوعی وارد کردن تهران به این جنگ هستند که همین مسئله لزوم هوشیاری مقامات ایران را می طلبد.

پی نوشت:

[1] http://www.mehrnews.com/news/4136985/%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9-%D8%B4%D9%84%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D9%88-%D8%AD%D8%B2%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF

[2] http://www.eghtesadnews.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-61/172625-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D9%85%D9%88%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86

[3] http://www.mizanonline.ir/fa/news/115629/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D9%BE%D9%86%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%87%D8%A7-14-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%BE%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%DA%A9%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%81-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF

[4] http://www.yjc.ir/fa/news/5419791/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D8%AA%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA-%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%87%D9%85-%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA

[5] https://www.mashreghnews.ir/news/745960/%D8%BA%D8%B1%D8%A8-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%B1