«آستانه ۶» و بحران سوریه

 آستانه پایتخت قزاقستان به عنوان شهری شناخته می شود که در حل بحران سوریه کانون مهمی به شمار می رود زیرا تاکنون در این شهر 6 نشست برگزار شده است که دستاوردهای چشمگیری در آن حاصل شده است و کشورهای روسیه، ایران و ترکیه به عنوان طرف های تاثیر گذار موفق شده اند که از سطح خشونت ها در سوریه بکاهند.

پس از اینکه چند مناطق کاهش تنش در نشست های قبلی در سوریه ایجاد شد در نشست آستانه 6 نیز بر روی منطقه کاهش تنش در ادلب یعنی جایی که شمار زیادی از گروههای مسلح در آن حضور دارند، توافق شد.

ایران، روسیه و ترکیه در پایان نشست بین‌المللی سوریه آستانه 6 مجددا بر حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه تاکید و بیانیه ای منتشر کردند.

مفاد این بیانیه عبارتند از؛

۱-( این کشورها) رضایت خود را از پیشرفت‌های حاصل شده در اجرای تفاهم مورخ 4 مه 2017 در خصوص ایجاد نواحی کاهش تنش در جمهوری عربی سوریه اعلام می‌کنند.

۲-ایجاد نواحی کاهش تنش مطابق با تفاهم مورخ 4 مه 2017 در غوطه شرقی، در مناطقی از شمال استان حمص، در استان ادلب و مناطق مشخصی از استان‌های همجوار آن (استان‌های لاذقیه، حماه و حلب) و همچنین در قسمت‌های مشخصی از جنوب سوریه (بر اساس ابتکار فدراسیون روسیه، به عنوان یکی از کشورهای ضامن در فرایند آستانه، با هدف تضمین رژیم آتش‌بس، تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و ادامه مبارزه علیه تروریسم) را اعلام می‌کنند.

۳- یکبار دیگر بر این موضوع تاکید دارند که ایجاد نواحی کاهش تنش و نوارهای امنیتی موقتی بوده و مدت زمان اجرای آن در آغاز 6 ماه می‌باشد ایجاد نواحی کاهش تنش و نوارهای امنیتی موقتی بوده و مدت زمان اجرای آن در آغاز 6 ماه می‌باشد که مشروط به تداوم اجماع ضامنان به صورت خودکار تمدید خواهد شد.

۴-تاکید می‌کنند ایجاد نواحی کاهش تنش فوق‌الذکر تحت هیچ شرایطی حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه را خدشه‌دار نمی‌کند.

۵-نیروهای کنترل کاهش تنش {متعلق به} سه کشور ضامن را بر اساس نقشه‌های مورد توافق در {نشست کارشناسیِ} آنکارا در تاریخ 8 سپتامبر 2017 و مطابق با سند قواعد حاکم بر استقرار نیروهای کنترل کاهش تنش که از سوی گروه کاری مشترک آماده شده به شکل موقت در نوارهای امنیتی نواحی کاهش تنش در استان ادلب و بخش‌هایی از استان‌های همجوار (استان‌های لاذقیه، حماه و حلب) با هدف جلوگیری از حوادث و برخورد بین طرفهای درگیر (دولت سوریه و گروههای معارض مسلحی که به رژیم آتش بس پیوسته یا خواهند پیوست) اختصاص می‌دهند.

۶- یک مرکز هماهنگی مشترک ایرانی، روسی و ترکیه‌ای با هدف هماهنگی فعالیت‌های نیروهای کاهش تنش در نواحی کنترل تنش ایجاد می‌کنند.

۷-بر پیشرفت مبارزه با تروریسم و نابودی داعش، جبهه النصره و سایر افراد گروهها و تشکلات و موجودیت‌های مرتبط با آنها، در نتیجه ایجاد و آغاز به کار نواحی کاهش تنش فوق الذکر و اراده خود برای برداشتن گامهای لازم برای تداوم جنگ علیه آنها در داخل و خارج نواحی کاهش تنش تاکید می‌کنند.

۸-بر نیاز طرف‌های درگیر برای برداشتن گام‌های اعتمادساز، از جمله آزاد سازی بازداشت شدگان و ربوده شدگان و تحویل اجساد و شناسایی افراد گم شده و ایجاد شرایط بهتر برای فرایند سیاسی و آتش بس پایدار تاکید می‌کنند.

۹-بر نیاز نسبت به استفاده از نواحی کاهش تنش جهت دسترسی بشردوستانه سریع، ایمن و بدون مانع تاکید و در این ارتباط بندهای مرتبط در تفاهم نامه 4 مه 2017 را یادآوری می‌کنند.

۱۰-از ناظران فرایند آستانه و دیگر اعضای ذینفع جامعه بین‌المللی می‌خواهند از فرایند کاهش تنش و ایجاد ثبات در سوریه و همچنین ارسال کمک‌های بیشتر برای مردم سوریه، تسهیل مین زدایی بشردوستانه، حفظ میراث تاریخی، بازسازی زیرساخت‌های اساسی از جمله امکانات اجتماعی و اقتصادی این کشور حمایت کنند.

۱۱-از طرفهای درگیر، نمایندگان مخالفان سوری و جامعه مدنی می‌خواهند تا از شرایط مطلوب درحال ظهور برای افزایش تلاش‌ها برای آغاز گفت‌وگوی سوری - سوری و پیشبرد فرایند سیاسی ژنو تحت هدایت سازمان ملل، همچنین پیشبرد ابتکارات دیگر استفاده و در این امر تسریع کنند.

۱۲-بر اراده خود برای ادامه اجرای بندهای تفاهم نامه 4 مه 2017 و تصمیمات دیگری که پیش از آن در چارچوب روند آستانه اتحاذ شده مجدداً تاکید می‌کنند.

۱۳-صمیمانه از رئیس جمهوری قزاقستان، عالیجناب نور سلطان نظر بایف و مقامات قزاقستانی برای میزبانی شان از ششمین نشست بین‌المللی سوریه سپاسگزاری می‌کنند.

۱۴- تصمیم گرفتند نشست بعدی بین‌المللی سوریه با حضور نمایندگان عالی رتبه را در آستانه در اواخر اکتبر 2017 برگزار کنند.

نتایج این نشست با استقبال گسترده ای روبرو شد.

انور المشرف از رهبران معارضان سوری وابسته به طیف قاهره در گفتگویی با اسپوتنیک اعلام کرد:« آستانه 6 و نتایج آن که سبب پیوستن ادلب به مناطق کاهش تنش در سوریه شد سبب می شود که ارتش سوریه برای پاکسازی دیرالزور از لوث داعش با فراغ بال بیشتری عمل کند آستانه 6 سبب می شود که ارتش سوریه برای پاکسازی دیرالزور از لوث داعش با فراغ بال بیشتری عمل کند و این خواسته اصلی از ابتدا بوده و باید محقق شود.

وی افزود: با وجود جدی بودن گامهای برداشته شده اما موضوع این است که بحران سوریه به آستانه محدود نمی شود و نیاز به امتیازدهی همه طرفها به نفع سوریه و ملت آن دارد. این راه واقعی و درست برای حل بحران به شکل ریشه ای و فراگیر است».

همانطور که این شخصیت معارض سوری گفت. دستاوردها به دست آمده در آستانه 6 برای سوریه بسیار زیاد است. زیرا سبب می شود که تروریستها به طور کامل در محاصره از طریق توافق بین المللی قرار بگیرند. این توافق سبب می شود که تروریستهای جبهه النصره از دیگر گروهها جدا شوند و طی روزهای آتی باید در عرصه تحولات میدانی شاهد تغییر و تحولاتی باشیم.

اگر این توافق بین المللی را در کنار دستاوردهای ارتش سوریه و متحدانش در قبال داعش و جبهه النصره درنظر آوریم متوجه خواهیم شد که این توافق تاثیرات زیادی می تواند در ناکام گذاشتن حربه های ترویستها داشته باشد.

اما ینی شفق ترکیه در گزارشی درباره توزیع ناظران منطقه کاهش تنش در ادلب آورده است: «نیروهای نظامی ترکیه در تضمین امنیت منطقه کاهش تنش در ادلب نقش آفرینی خواهند کرد.

این رسانه ترکیه ای اعلام کرد: منطقه غربی مجاور للواء اسکندرون دراقلیم هاتای به عرض 35 و طول 130 کیلومتر با مشارکت 25 هزار نیرو خواهد بود. مناطقی که این نیروها در آن مستقر خواهند شد عبارتند از دارة عزه، فرودگاه نظامی تفتناز، جبل الاربعین، جسرالشغور، اریحا، معره النعمان و خان شیخون مناطقی که این نیروها در آن مستقر خواهند شد عبارتند از دارة عزه، فرودگاه نظامی تفتناز، جبل الاربعین، جسرالشغور، اریحا، معره النعمان و خان شیخون ».

روزنامه الاخبار در این باره نوشته است: «اگر اینطور که این رسانه ترکیه ای اعلام کرده است این نیروها به این مناطق وارد شوند در واقع به مناطقی وارد می شوند که هیئت تحریر الشام در آن نفوذ زیادی دارند و اگر سر ناسازگاری داشته باشند درگیری های شدیدی در این مناطق رخ خواهد داد.

این رسانه لبنانی می نویسد: ترکیه خرسندترین خواهد بود زیرا بارها اعلام کرده است که قصد ورود نیروهایش را به استان ادلب دارد. وزارت خارجه ترکیه از نقش موثر ترکیه در ایجاد منطقه کاهش تنش در ادلب خبر داده است و ضامن اجرای آن از سوی گروههای مسلح است.

الاخبار سپس به موضع روسها مبنی بر اینکه این توافق راه را در برابر آتش بس کامل در سوریه فراهم می آورد و اینکه ملحق کردن بخشی از معارضان سوری به مبارزه باتروریسم مهم است، اشاره کرده است.

جابری انصاری معاون وزیر خارجه ایران نیز در این باره اعلام کرده است که این سبب جدا سازی گروههای تروریستی از معارضان سوری می شود.

استفان دی میستورا نماینده سازمان ملل در امور سوریه نیز ضمن استقبال از نتایج آستانه 6 اعلام کرد که باید نهایت استفاده از آستانه 6 و نتایج آن بشود».

اگر نشست آستانه 5 را در راستای تلاش سوریه و متحدانش برای آرامش و ثبیت قاعده و اصل اساسی قبل از حل و فصل سیاسی بحران سوریه بدانیم و اینکه بر اساس آن اولویت به مبارزه با گروههای تروریستی شامل داعش و جبهه النصره و گروههای مرتبط با این دو بدانیم و اینکه این گروههای تروریستی از گروههای مسلحی که در آستانه شرکت می کنند جدا شوند و تمامیت ارضی سوریه مورد احترام قرار گرفت؛ در نشست آستانه 6 به گونه ای این بندها اجرایی می شود وساز وکارها و مسئولیت های کشورهای ضامن برای اجرای آنچه توافق شده مشخص می شود.

در واقع ترکیه قبلا به موضع آمریکا و اینکه در قبال کردها موضع واشنگتن تغییر کند دلبسته بود اما با مشخص شدن موضع و جانبداری آمریکا از کردها و تغییرات مهم در عرصه تحولات میدانی شامل شکسته شدن محاصره دیرالزور و وارد شدن ضربه قوی به داعش و پیشروی های ارتش سوریه و متحدانش به نظر می رسد که دیگر ترکیه نمی تواند به سیاست طفره رفتن و اهمال روی آورد.

ترکیه قدرت مانور ندارد زیرا با توجه به رخدادهای سوریه، ارتش سوریه و متحدانش این توان را دارند که وضعیت ادلب را از طریق نظامی مشخص کنند ترکیه قدرت مانور ندارد زیرا با توجه به رخدادهای سوریه، ارتش سوریه و متحدانش این توان را دارند که وضعیت ادلب را از طریق نظامی مشخص کنند به ویژه که مساحت زیادی را از کشور سوریه از لوث تروریستها پاکسازی کرده اند. در این حالت ترکیه امکان دخالت نظامی در حمایت از گروههای مسلح مرتبط به خود را ندارد زیرا این اقدام به رویارویی با ارتش سوریه و متحدان روسی وایرانی دمشق منجر می شود به ویژه که کردها خطری قوی برای ترکیه و وحدت آن به شمار می روند.

به هر حال آنچه در آستانه 6 رخ داد فضای مثبتی را برای دمشق رقم زد؛ زیرا در واقع توافق آستانه محقق شدن دیدگاهی بود که دولت سوریه از مدتها قبل بر روی آن تاکید می کرد.

به نظر می رسد که قاعده «پیروز جبهه های جنگ پیروز عرصه سیاسی است» درباره سوریه صدق می کند. دستاوردهای ارتش سوریه و متحدانش در جبهه های جنگ سبب پیروزی موضع و نظر دمشق در میز آستانه شد.

این در حالی است که جبهه النصره از ادامه درگیری و جنگ خبر داده و اعلام کرده است که نتایج آستانه 6 را نمی پذیرد.

به هر حال باید آستانه را مقدمه ای برای ژنو دانست اگر در آستانه هماهنگی های نظامی میان طرفهای مربوط در بحران سوریه بررسی می شود در ژنو هماهنگی های سیاسی مورد توجه قرار می گیرد. به هراندازه که هماهنگی نظامی قوی تر باشد مسیر ژنو آسانتر خواهد بود به ویژه که تغییرات اساسی در مواضع برخی کشورها که توافقات را با مانع روبرو می کردند، ایجاد شده است.