ژئوپلیتیک در حال تغییر خلیج فارس پس از برجام

پس از به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای ایران، کشورهای حاشیه خلیج فارس رویکرد فعالانه ای را در مورد مسائل مختلف منطقه ای اتخاذ کرده اند از مداخله چندملیتی نظامی در جنگ داخلی یمن گرفته تا روابط با ایالات متحده آمریکا.

بر همین اساس چند نویسنده و کارشناس مسائل بین‌الملل سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای را بررس کرده‌اند.

اعدام شیخ نمر جدیدترین خطای عربستان سعودی

اعدام 47 نفر و همچنین شیخ باقر نمر روحانی برجسته شیعه و مخالف دولت توسط عربستان سعودی موجب شد تا سالی پر از تنش ایجاد شود. پس از این واقعه بسیاری از تحلیلگران سیاسی از جمله اِلن لیپسون در مورد عواقب این محاکمه در روابط میان ریاض-تهران و شعله ور شدن تنش های مذهبی و فرقه ای در سراسر خاورمیانه هشدار دادند و تاکید کردند که این اعدام ها شکاف میان غرب و ریاض را افزایش خواهد داد.

حماقت وهابی‌های عربستان سعودی؛ سرکوب داخلی، صادرات جهانی

درحالی که عربستان سعودی سرکوب گروه های اسلامی داخلی را در تا حد زیادی تشدید کرده است جالب اینجاست که این کشور در تلاش است تا ایدئولوژری وهابیت را فراتر از مرزهای خود ترویج دهد. به عقیده نویسنده مشهور آمریکایی نوآم چامسکی، این سیاست غلط تعداد زیادی از مسلمانان خارجی در عربستان سعودی را به سوی افراطی گری سوق می دهد. هر چند مرگ ملک عبدالله پادشاه این کشور فرصتی را فرلاهم کرد تا ریاض سیاست های خود را تغییر دهد اما در واقعیت امر تغییری حاصل نشد و آل سعود به سیاست های سابق خود همچنان ادامه داده و می دهد.

حکومت بحرین به جای اصلاح خود برنامه حبس همگانی را در راس کار قرار داد

گرچه برخی از کشورهای غربی از بحرین به دلیل برداشتن گام های مثبت به سوی اصلاحات سیاسی تمجید کرده اند، اما وضعیت حقوق بشری این کشور همچنان اسفبار است. در ماه سپتامبر سال 2015 فردریک دکناتل کارشناس مسائل منطقه نوشت که دولت بحرین همچنان فضای سیاسی را بسته نگاه داشته است و به آزار زندانیان، فعالان سیاسی و مخالفان حگومت می پردازد.

امارات متحده عربی نقش مهمی برای مقابله با تهدیدها اتخاذ کرده است

پیتر جول نوشت در نگاه اول امارات متحده عربی ممکن است حامی عربستان سعودی در مسائل امنیتی منطقه خاورمیانه به نظر برسد، اما این نوع نگاه فریبنده است. امارات متحده تنها کشور جیره خوار عربستان در منطقه نیست اما به سیاست خارجی خود که به منافع ریاض نیز گره خورده است می بالد، به خصوص سیاست هایی که مربوط به تهدیدهای ایران و گروه های اسلامی است.

مداخله مخاطره آمیز در یمن

درحالی که از مذاکرات میان احزاب متخاصم یمنی ممانعت به عمل می آید این کشور در میان آشفتگی ها به سختی تعادل خود را حفظ می کند. در ماه دسامبر سال 2015 پیتر سالیزبوری نوشت که تفکیک سرزمینی و تقسیمات فرقه ای در یمن باعث توانمند شدن القاعده در شبه جزیره عربستان شده است که خود را به عنوان تنها گروهی معرفی نموده که قادر است از سنی های یمن حمایت و محافظت کند.

قطر به یمن سرباز می‌فرستد تا وفاداری خود را به عربستان و شورای همکاری خلیج فارس نشان دهد

دکناتل در سپتامبر 2015 نوشت تصمیم قطر مبنی بر حمایت از ائتلافی به رهبری عربستان سعودی علیه حوثی های یمن نشان دهنده اتحاد و همکاری این کشور با ریاض است. اما این حرکت بسیار خطرناکی است زیرا قطر ممکن است به بن‌بستی که انتهای آن اصلا معلوم نیست فرو رود و در مرحله بعد احتمالا با امارات که یکی دیگر از اعضای این ائتلاف است به مشکل بخورد و به مخالف بپردازد.

امارات متحده عربی در یمن، تا کجا قمار می‌کند؟

طی اقدامی تعجب آور امارات در ماه آگوست 2015 سربازان نیروی زمینی خود را در جنوب یمن مستقر کرد. پس از این عملیات پیتر سالیزبوری نوشت گرچه ابوظبی به دنبال یک موقعیت نظامی رو به رشد است اما میزان ارتباط و درگیری این کشور در یمن (همچنین اینکه آیا این کشور اهداف خود را با متحد خود یعنی عربستان به اشتراک می گذارد یا خیر) در هاله ای از ابهام قرار دارد.

ائتلاف یمن پوششی برای سیاست خارجی تهاجمی جدید عربستان فراهم می‌کند

دکناتل در ماه می و پس از اینکه حملات هوایی سراسری در یمن آتش بس موقت را برهم زد نوشت ائتلاف عربستان سعودی علیه حوثی های یمن موضوعی است در تئوری و عمل. نیروهای سعودی حجم بالایی از تهاجمات خود را اجرا می کنند و این ائتلاف به ریاض امکان می دهد تا سیاست خارجی تهاجمی جدید خود را اجرا نماید.

روابط آمریکا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس پس از توافق هسته‌ای ایران

ریچارد ویتز در ماه آگوست 2015 نوشت به منظور اطمینان بخشیدن به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در مورد اینکه توافق هسته ای ایران با 1+5 امنیت آن ها را به خطر نمی اندازد، آمریکا به دنبال تقویت سیستم دفاعی موشک های جمعی خود در منطقه است. گرچه تلاش های گذشته پیشرفت حداقلی به همراه داشته و موانع متعددی بوجود آورده است، اما پیشرفت های اخیر مانند تهدیدهای عینی از بازیگران غیر دولتی می تواند احتمال همکاری های دفاعی-موشکی در منطقه را افزایش دهد.

روابط میان ایالات متحده آمریکا و کشورهای عربی پس از نشست کمپ دیوید

اِلن لیپسون نوشت، نشست میان آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس در ماه می 2015 راه های اغلب نامحسوس و متناقضی را آشکار نمود که بر اساس آن آمریکا و کشورهای عضو این شورا همچنان سیاست های امنیت ملی خود را به یکدیگر گره زده اند. این نشست هنوز یک گام کوچک به منظور تقویت روابط بین واشنگتن و شش کشور عربی حوزه خلیج فارس پس از توافق هسته ای ایران محسوب می شود ولی علی رغم برخی از پیشرفت هایی که داشته منافع ملی این کشورها هنوز کاملا هم راستا نیستند.