گاردین: کودتا چطور ترکیه را غافلگیر کرد؟

وبسایت روزنامه گاردین در گزارشی نوشت: زمانی که سربازان کودتاچی پل "بسفر" استانبول را ساعت 10:30 شب روز جمعه بستند، عده کمی از مردم علت آن را می دانستند. بیشتر مردم فکر می کردند یک تهدید تروریستی جدید رخ داده است؛ اما 20 دقیقه بعد گزارشهایی از تیراندازی در آنکارا، پایتخت این کشور منتشر شد. "رجب طیب اردوغان،" رئیس جمهور ترکیه نیز سکوت اختیار کرده بود. سخنگویان وی نیز در این خصوص اظهارنظری نکردند.

در ادامه این گزارش آمده است: به نظر می رسید عصر کودتاهای ترکیه پایان یافته باشد. چهارمین و آخرین کودتای ترکیه در سال 1997 میلادی رخ داد. حکومت خودکامه ی اردوغان، منتقدان سکولار خود را نیز به همراه داشت؛ اما بسیاری فکر می کردند وی ارتش را رام و حمایت بیشتر جمعیت این کشور را جلب کرده است. ولی با کودتای جمعه شب، تعجب مردم بیشتر شد. 

"بن علی ییلدریم،" نخست وزیر ترکیه در شبکه "ان تی وی" ترکیه اعلام کرد: گروهی از نظامیان ترکیه علیه دولت این کشور کودتا به راه انداخته اند. دولتی که بوسیله مردم انتخاب شده است همچنان در قدرت است. این دولت تنها زمانی کنار می رود که مردم بخواهند. 

به نوشته گاردین، اما این ها نشانه خوبی برای اردوغان نبود. به نظر می رسید وی در آن لحظه نتوانست پیام خود را از طریق تلویزیون به مردم منتقل کند و سخنگوهای او نیز امنیت وی را تأیید نکردند. در این ناآرامی ها حتی برخی به مغازه ها حمله کردند و پول و مواد غذایی زیادی را به سرقت بردند.

ساعت 11:40 شب اردوغان به طور رسمی تأیید کرد که در محلی ایمن به سر می برد. اما دقایقی بعد گزارشهایی منتشر شد مبنی بر اینکه یک فرمانده ارشد ارتش ترکیه ربوده شده است. به دنبال آن سربازان به مقرهای حزب عدالت و توسعه حمله کردند. پس از مدتی اردوغان موفق شد پیام خود را از یک شبکه تلویزیونی به حامیانش منتقل کند. وی در این پیام از مردم ترکیه خواست در میدان ها و فرودگاه ها به پا خیزند؛ زیرا هیچ قدرتی بالاتر از قدرت مردم نیست. 

اینجا بود که کودتا به مراحل شکست خود نزدیک می شد. همانند کودتای دهه 70 میلادی ترکیه، این بار نیز کودتاچیان یک شبکه تلویزیونی را تسخیر کردند و پیام خود را از آن طریق به مردم منتقل کردند؛ اما آنها نباید 15 شبکه تلویزیونی دیگر ترکیه را فراموش می کردند. طولی نکشید که جمعیت عظیمی از حامیان رئیس جمهور ترکیه به خیابانها آمدند تا با کودتاچیان مقابله کنند. 

حدود ساعت 1 بامداد تانکها خارج از پارلمان در آنکارا آتش گشودند و اندکی بعد اجساد زیادی سطح شهر را پوشانده بود. نیمه های شب همه چیز به نفع اردوغان تغییر کرد. "باراک اوباما،" رئیس جمهور آمریکا نیز که تا آن لحظه سکوت اختیار کرده بود، در بیانیه ای از اردوغان حمایت کرد.

در ترکیه همه احزاب مخالف سکولار، این کودتا را محکوم کردند. در نتیجه، این امر باعث از بین رفتن وحدت میان کودتاچیان شد. در استانبول هم طرفداران اردوغان دوباره کنترل فرودگاه را در دست گرفتند و راه را برای فرود هواپیمای اردوغان باز کردند. برخی از مردم حتی کودتاچیان را شکنجه و در بازداشت آنها به پلیس کمک کردند. در اینجا نیز وفاداری پلیس اثبات شد. این پلیس بود که کودتاچیان را بازداشت کرد و به یاری غیرنظامیان شتافت. در نتیجه کودتای نظامی ترکیه شکست خورد. پس از مدتی فرمانده ارشد ارتش آزاد شد و دولت توانست کنترل مقرهای نظامی و ساختمان آسیب دیده پارلمان را در دست بگیرد. اندکی بعد نیز نخست وزیر ترکیه اعلام کرد هم اکنون شرایط در کنترل دولت قرار دارد. 

گاردین در پایان این گزارش نوشت: حالا که اردوغان توانست به جایگاه خود بازگردد، پرسش اینجاست که از این پس چطور قدرت را در دست خواهد گرفت؟ وی سالها تلاش کرد نظام ریاست جمهوری را به جای نظام پارلمانی برقرار کند. به گفته یک پژوهشگر علوم سیاسی، حالا اجرای این طرح جاه طلبانه اردوغان برای تشکیل نظام ریاست جمهوری به حقیقت نزدیکتر شده است.