سوخو T50؛ پنهان‌کار عصبانی روس + تصاویر

دو غول هواپیما سازی جهان یعنی ایالات متحده آمریکا و روسیه از سال ۲۰۰۵ تا کنون به دنبال تولید جنگنده‌های پنهانکار بودند که از تیررس رادارهای زمینی، آواکس‌ها و حتی جنگنده‌های دشمن به دور باشد و در خفای کامل قابلیت حمله، انجام ماموریت و بازگشت به پایگاه برایش محفوظ باشد.

وجود یک جنگنده نامرئی در آسمان به هیچ وجه کار آسانی نیست. به عنوان مثال آمریکا چندی پیش اعلام کرد که به نوعی فناوری جدید دست پیدا کرده است که به وسیله آن می‌تواند جنگنده را به مرحله تولید نزدیک سازد که هیچ یک از رادارهای جهان قابل به تشخیص آن نیستند. علاوه بر فناوری‌های آیرودینامیکی و طراحی‌های منحصر به فرد، تکنولوژی‌های الکترونیکی و کامپیوتری نیز برای انجام مهم مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر ایالات متحده F-22 را برای پرواز دارد که یک جنگنده چند منظوره محسوب می‌گردد. از سوی دیگر باید منتظر تولید انبوه جنگنده سوخو ۵۰ از سوی روسیه باشیم.

با رشد اقتصادی روسیه مسئولین این کشور تصمیم گرفتند تا بودجه مورد نیاز جهت ساخت جنگنده‌های نسل پنجم را تامین کنند. در راستای تولید جنگنده‌های نسل پنجم روسی پروژه‌ای تحت عنوان PAK FA (مخفف عبارت روسیPerspektivnyi Aviatsionnyi Kompleks Frontovoi Aviatsyi به معنی هواپیماهای چند منظوره آینده میدان نبرد) شکل گرفت و در قالب تحقق این پروژه سه طرح از سوی سه شرکت یاکولوف، میگ و سوخوی به وزارت دفاع روسیه ارئه شدند،

پنهان‌کار عصبانی روس

سوخو پک فا T50 یک هواپیمای جنگنده نسل پنجم است که توسط شرکت سوخو در روسیه طراحی و ساخته می‌شود. اولین نمونه آزمایشی این هواپیما که سوخو T50 نام دارد، نخستین پرواز خود را در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ با موفقیت انجام داد. تولید این جنگنده در همین سال آغاز شده و قرار است از چند ماه دیگر وارد فعالیت رسمی در ارتش روسیه شود.

T50 هواپیمایی دوموتوره و تک‌خلبانه با توانایی پرواز ابرپیمایشی و هواپیمای پنهان‌کار روس‌هاست. سوخو پک‌فا یک جنگنده چندمنظوره است که هم برای ماموریت‌های برتری هوایی و هم برای ماموریت‌های حمله به زمین استفاده خواهد شد. نام پک فا کوتاه شده نام روسی این جنگنده و به معنای هواپیمای تاکتیکی پیشرفتهٔ آینده است. این هواپیما با نام‌های سوخو T50، برنامه ۷۰۱ و جنگنده ۲۱ نیز شناخته می‌شود.

جنگنده پک فا پس از ورود به ارتش روسیه، جایگزین جنگنده‌های میگ ۲۹ و سوخو ۲۷ خواهد شد. مدل صادراتی این هواپیما نیز در دست ساخت است. نخستین مشتری خارجی این هواپیما نیروی هوایی هند است که در فرایند توسعه مدل صادراتی T50 با سوخو همکاری می‌کند. پیش‌نمونه‌ها و نمونه‌های اولیه تولیدی سوخو پک فا به طور موقت با موتورهای ارتقایافته سوخو ۲۷ ساخته می‌شوند تا طراحی موتور مخصوص این هواپیما که یک طرح کاملا جدید است به پایان برسد.

این جنگنده همتراز جنگنده آمریکایی F22 و جنگنده آمریکایی بریتانیایی F35 است. طراحان سوخو معتقدند که پک فا از نظر توانایی فنی و صرفه اقتصادی بر رقبای غربی خود برتری خواهد یافت و در بازار جهانی محبوبیت زیادی پیدا خواهد کرد.

پیشینه طرح سوخو پک فا به دوران جنگ سرد باز می‌گردد. اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، شوروی به دنبال ساخت جایگزینی برای هواپیماهای میگ ۲۹ و سوخو ۲۷ برای عملیات در خط مقدم نیروی هوایی بود. طرح این هواپیمای جنگنده بین شرکت‌های هوافضای شوروی به مناقصه گذاشته شد. علی‌رغم تأخیر ناشی از فروپاشی شوروی و مشکلات اقتصادی روسیه در دهه ۹۰، فرایند پژوهش و توسعه این جنگنده ادامه یافت. در سال ۲۰۰۰ طرح سوخو ۴۷ و میگ ۱٫۴۴ از میان طرح‌های پیشنهادی انتخاب شدند، و در سال ۲۰۰۲ شرکت سوخو به عنوان سازنده جنگنده پک فا انتخاب شد. هواپیمای پک فا از فناوری‌های نوین بکار رفته در میگ ۱٫۴۴ و سوخو ۴۷ استفاده می‌کند. جنگنده پک فا در کلاس هواپیماهای جنگنده سنگین (۳۲–۳۷ تُن) قرار دارد. روسیه برنامه دیگری را برای ساخت جنگنده نسل پنجم کلاس سبک نیز پیش می‌برد که جانشینی برای هواپیمای میگ۳۵ خواهد بود.

نمونه آزمایشی سوخو پک فا با نام سوخو T50 شناخته می‌شود. جنگنده T50 در روز ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰ (۹ بهمن ۱۳۸۸) در ناحیه شرق دور روسیه آزمایش شد و پس از ۴۷ دقیقه پرواز موفقیت‌آمیز در فرودگاه کارخانه سازنده در کامسامولسک بر آمور فرود آمد.

مشخصات عمومی

خدمه: ۱

طول: ۲۲ متر (۷۲ پا)

پهنای بال: ۱۴٫۲ متر (۴۶٫۵ پا)

ارتفاع: ۶/۰۵ متر (۱۹/۸ پا)

بال: مساحت ۷۸/۸ متر۲ (۸۴۸/۱ پا)

وزن خالی: ۱۸۵۰۰ کیلوگرم (۴۰۷۸۵ پاند)

وزن بارگیری: ۲۶۰۰۰ کیلوگرم (۵۷۳۲۰ پاند)

بار مفید: ۷۵۰۰ کیلوگرم (بارجنگی) (۱۶۵۳۴ پاند)

بیشینه وزن برخاست: ۳۷۰۰۰ کیلوگرم (۸۱۵۷۰ پاند)

پیشرانه: ۲× موتور جدید نامگذاری‌نشده تولید ان‌پی‌او ساتورن و FNPTS MMPP سالیوت هر یک ۱۷۵ کیلونیوتن

بیشینه وزن سوخت: ۱۰۳۰۰ کیلوگرم ۲۲۷۱۱ پوند

علاوه بر تأمین هواپیماهای مورد نیاز نیروهای مسلح روسیه، شرکت هواپیمایی متحد نمونه‌های صادراتی جنگنده پک فا را نیز تولید خواهد کرد. شرکت هواپیمایی متحد و شرکت هوانوردی هندوستان در ۱۸ اکتبر ۲۰۰۷ توافقنامه‌ای برای تولید مشترک هواپیمای جنگنده نسل پنجم با قابلیت مانور بسیار بالا، بُرد پروازی زیاد و توانایی پرواز طولانی امضا کردند. بر اساس این توافقنامه، شرکت هوانوردی هندوستان بر اساس نیازهای ویژه نیروهای مسلح هند با شرکت سوخو در توسعه و ساخت این جنگنده مشارکت می‌کند. یکی از مهمترین تفاوت‌های مدل‌های هندی این جنگنده، دو سرنشینه بودن نمونه‌های عملیاتی آن است. 

در زمینه الکترونیک پروازی، برنامه پک فا در بسیاری موارد از طرح سوخو ۳۵ الهام گرفته است. به عنوان مثال، قلب تجهیزات الکترونیک پروازی T50 را یک رادار با آرایه کاوش فعال الکترونیک (AESA) چند حالته موسوم به N050 تشکیل می‌دهد که در حقیقت گونه‌ای برگرفته از رادار N035 جنگنده سوخو ۳۵ است که برای نخستین بار در نمایشگاه هوایی ماکس-۲۰۰۷ روسیه به نمایش درآمد. این رادارِ کنترل آتش پس از رادار ژوک در هواپیمای میگ ۳۵ دومین رادار کنترل آتشی است که در روسیه طراحی شده، و ترکیبی است از رادار باند X و گیرنده‌های کمکی باند L نصب شده روی لبه بال‌ها، با بیش از ۱۵۰۰ واحد فرستنده گیرنده و آنتنی به قطر یک متر.

برد مفید رادار پک فا برای اهدافی با ابعاد یک متر تا حدود ۴۰۰ کیلومتر عنوان شده است. هواپیمای آزمایشی T50 همچنین به یک جستجوگر و فروسرخ (IRST) برگرفته از سامانه OLS-35M جنگنده سوخو ۳۵ نیز مجهز است که به سبک بیشتر جنگنده‌های روسی، مقابل شیشه جلوی کابین نصب شده است. نمایشگرهای کابین پک فا را دو نمایشگر کریستال مایع به ابعاد ۲۲٫۹ ×۳۰ سانتیمتر به همراه یک نمایشگر هدآپ IKSH-1M و ۳ نمایشگر کوچک در اطراف کابین تشکیل می‌دهند.

هسته مرکزی جنگنده نیز از ریزپردازندهٔ دو هسته‌ای بر اساس پردازنده‌های ۵۰۰ مگاهرتز آلبروس اس ساخت شرکت MSTS با توان پردازش ۴۰ میلیارد داده در ثانیه تشکیل می‌دهد. در ضمن کامپیوتر مأموریت و سامانه ناوبری نهایی هواپیما را نیز احتمالاً شرکت‌های هندی طراحی خواهند کرد.

ویژگی‌های دقیق جنگنده سوخو پک فا هنوز کاملاً روشن نیست و برخی از مشخصات آن در حال حاضر از اسرار نظامی محسوب می‌گردد؛ اما پرواز در تمامی ساعات شبانه‌روز، پرواز طولانی با سرعت مافوق صوت، آلودگی صدایی پایین، رادارگریزی، بهره‌گیری از مواد ترکیبی جدید، امکان چندین بار سوختگیری هوایی در طی یک پرواز، استفاده از موشک‌های نسل آینده هوا به هوا، هوا به زمین و هوا به دریا، استفاده از رادار پیشرفته، امکان فرار از تله‌های اپتیکی و فروسرخ، بهره‌گیری از هوش مصنوعی در پرواز و حمله و سامانه‌های دفاعی خودکار نمونه‌هایی از امکانات این جنگنده هستند. این هواپیما مجهز به دو سکان عمودی است و برخلاف جنگنده‌های متعارف، تمامی بدنهٔ دم قابل حرکت است.

نمونه آزمایشی جنگنده سوخو T50 به یک جفت موتور جت ۱۱۷ اس مجهز است که هرکدام نیروی پیشرانه‌ای برابر ۱۴٫۵ تُن نیرو تولید می‌کند. این موتورها نمونه پیشرفته‌تر موتورهای به کار رفته در میگ ۱٫۴۴ هستند. نمونه نهایی هواپیمای پک فا به موتورهای جدیدتری با پیشرانه ۱۷٫۵ تُن نیرو مجهز خواهد شد.

عملکرد

سرعت بیشینه: ۲۶۰۰ کیلومتر بر ساعت (۲/۴۵ ماخ) (در ارتفاع ۱۷۰۰۰ متری) (۱۶۱۵ مایل بر ساعت (در ارتفاع ۴۵۰۰۰ پایی))

سرعت پیمایش: ۱۳۰۰–۱۸۰۰ کیلومتر بر ساعت (۸۰۸–۱۱۱۸ مایل بر ساعت)

برد: ۴۰۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر (۲۵۰۰–۳۱۰۰ مایل)

سقف پروازی: ۲۰۰۰۰ متر (۶۵۶۱۶ پا)

نرخ اوج‌گیری: ۳۵۰ متر بر ثانیه (۱۱۸۴ پا بر دقیقه)

بارگیری بال: ۳۳۰–۴۷۰ کیلو بر متر ۲ (۶۷–۹۶ پاند بر فیت۲)

نسبت نیرو به وزن: ۱/۴

بیشینه بار جی: +۱۰/۰ - +۱۱/۰ جی