چرا آتش‌بس در سوریه قابلیت عملی شدن ندارد؟

توافق آتش‌بس بین روسیه و آمریکا درباره سوریه، هر چند از لحاظ توافق روی کاغذ، پیشرفت‌هایی داشته است اما در عمل اوضاع سوریه پیچیده‌تر از آن به نظر می‌رسد که با چند بند و تبصره بتوان این توافق را عملی کرد.

به نوشته روزنامه السفیر لبنان، توافقهای روسیه و آمریکا بر روی کاغذ پیشرفت داشته و روز گذشته (سه شنبه) نیز دو طرف بند جدیدی را به این توافق اضافه کرده‌اند مبنی بر اینکه مناطق تحت سیطره دو گروه «داعش» و «جبهة النصره» را مشخص کنند؛ دو گروهی که خارج از توافق آتش‌بس هستند و روسیه و آمریکا در تروریستی بودن آن‌ دو اتفاق نظر دارند.

اما آن‌چه بر روی زمین پیشرفت داشته، پیشروی‌های داعش و جبهه‌النصره است.

السفیر در این باره توضیح می‌دهد: جبهه‌النصره و هم‌پیمانانش توانسته‌اند شهرک استراتژیک «خان طومان» را به اشغال خود در آورند و داعش نیز به پیشروی خود در شرق استان حمص ادامه می‌دهد و روز گذشته (سه شنبه) توانست مرکز یک گردان در شمال غرب فرودگاه نظامی «تی فور» (T.4) و دو خط دفاعی فرودگاه را به اشغال خود در آورد. آن‌ها چندی پیش نیز توانسته بودند میدان گازی «الشاعر» و «المهر» را اشغال کنند و میدان گازی «جزل» را نیز مورد تهدید قرار دهند که تمام این‌ها شهر «تدمر» را دوباره در خطر قرار می‌دهد.

مسکو و واشنگتن روز گذشته توافق کردند که مناطق تحت اشغال جبهة النصره و داعش را مشخص کنند. آن‌ها همچنین توافق کردند که همچنان به توافق آتش‌بس که از 27 فوریه آغاز شده است پایبند بمانند.

روزنامه السفیر ادامه می‌دهد: مشخص کردن مناطق تحت اشغال داعش کار چندان دشواری نیست؛ چرا که واضح و عیان است. اما درباره جبهة النصره، باید گفت این کار شبه محال به نظر می‌رسد، چرا که مناطق تحت سیطره این گروه تداخل بسیار پیچیده‌ای با مناطق تحت تسلط دیگر گروهها دارد. تا این حد که در مناطق خارج از سیطره ارتش سوریه، داعش و کردها، منطقه‌ای نیست که جبهة النصره به طور جزئی یا کلی در آن حضور نداشته باشد.

السفیر در ادامه این سؤالات را مطرح می‌کند که جدیت آمریکا و روسیه درباره اجرای توافق تا چه حد است و هر دو با استفاده از چه ابزاری می‌خواهند توافق انجام شده را عملی کنند؟ و این کار چه مدت زمان نیاز دارد؟

اگر فرض بگیریم دو طرف می‌توانند با دقت مناطق تحت تسلط داعش و النصره را مشخص کنند؛ این سؤال مطرح می‌شود که بعد از آن چه می‌شود؟ در توافق ذکر نشده است که گروههای دیگر نیز موظف هستند از مناطق تحت اشغال دو گروه دوری کنند و این یعنی اینکه تداخل مناطق تحت تسلط جبهه النصره و گروههای دیگر کماکان ادامه خواهد داشت. گروههای مسلح به هیچ وجه حاضر نیستند مناطق تحت تسلط خود را رها کنند تا آمربکا و روسیه براحتی بتوانند جبهه النصره را هدف قرار دهند.

نکته بعدی اینکه برخی از گروهها همچون «احرار الشام»، «فیلق الشام» و «لواء الحق» در قالب ائتلاف «جیش الفتح» با جبهه النصره هم پیمان شده‌اند. اما آمریکا حاضر نیست این گروهها را تروریستی بخواند.

از سوی دیگر، مرکز پایگاه «حمیمیم» روسیه که به کار نظارت بر آتش‌بس مشغول است، اعلام کرده که تعداد شهرک‌هایی که در چارچوب آتش‌بس قرار گرفته‌اند به 95 شهرک رسیده و تعداد 44 گروه مسلح که 7000 نفر را در خود جای داده نیز آتش‌بس را قبول کرده‌اند که گروه «احرار الشام» و «جیش الاسلام» در بین آن‌ها حضور ندارند.

طبق آمار مرکز «حمیمیم» در لاذقیه و دمشق 40 گروه هستند که آتش‌بس را نپذیرفته‌اند.

بنابراین پیچیدگی بسیاری در این موضوع نهفته است و اجرای توافق بین روسیه و آمریکا شاید روی کاغذ پیشرفتی داشته باشد اما در عمل امید چندانی به آن وجود ندارد.