پیام‌ها و پیامدهای انتخابات لبنان

بعد از توقف طولانی انواع رأی‌گیری‌ها ، انتخابات و روند دموکراتیک در لبنان، دیروز اولین دوره از انتخابات شورای شهر در بیروت و منطقه‌ بقاع در زمان مقرر خود و بدون وجود حادثه ای قابل توجه برگزار شد. این موضوع را می توان در شرایط تمدید دوره های پارلمانی یک دستاورد ارزیابی کرد. اما در سطح نتایج اولیه انتخابات صندوق های رأی گیری در بیروت و بعلبک و هرمل و بریتال موضوع غافلگیر کننده ای نداشت و در بیروت لیست "البیارته" وابسته به 14 مارس و در بقاع لیست مشترک حزب الله  و جنبش امل پیروز شدند. 

تحولات دیروز توهم برخی مقامات سیاسی در طول سال‌های گذشته در رابطه با مناسب نبودن اوضاع امنیتی و شرایط داخلی و منطقه‌ای برای برگزاری هر نوع انتخابات در لبنان را از بین برد. به همین بهانه بود که مجلس نمایندگان لبنان دو نوبت ، مدت خود را تمدید کرده است. در همین شرایط خلأ ریاست جمهوری همچنان ادامه دارد و مجلس نیز به بهانه ضرورت جلوگیری از خلأ بیشتر، مدت خود را تمدید می کند. اما دیروز همه به چشم خود دیدند که لبنانی‌ها نیز می‌توانند رأی بدهند و به صورت طبیعی و بدون تأثیرپذیری از بحران سوریه و جنگ در یمن و تظاهرات در عراق و کشمکش‌های روسیه و آمریکا همراه با سلامت انتخابات، در این رویکرد شرکت کنند.

حتی عرسال که اوضاع امنیتی حساس آن به علت ارتباط مستقیم با خط تروریست‌های تکفیری برای همه شناخته شده است، به صورت فشرده و با موفقیت این انتخابات را برگزار کرد. برگزاری انتخابات در این شهر چالشی برای گروه‌های مسلح و همچنین بخشی از حاکمیت لبنان بود که همواره با برگزاری انتخابات به بهانه اوضاع امنیتی کشور مخالفت می‌کردند.

جالب اینجا بود که انتخابات شورای شهر دیروز در شرایطی با موفقیت اجمالی - به‌استثنای برخی چالش‌ها و اختلافات موضعی- برگزار شد که کشور رئیس‌جمهور ندارد و مجلس نمایندگان نیز فلج بوده و دولت نیز در حاشیه قرار دارد، این بدان معنی است که مردم لبنان به اندازه‌ای هوشیاری و مسئولیت‌پذیری دارند که برای ورود به روند انتخابات در بهترین زمینه ممکن استقلال و خودکفایی داشته باشند و حتی بدون وجود دولت و تنها با حضور چتر امنیتی آن روند انتخابات را برگزار کنند. 

شاید نسبت بالای شرکت در انتخابات در بسیاری از مناطق که گاهاً تا حدود 70 درصد رسیده است ، نشان‌دهنده اشتیاق لبنانی‌ها برای نشان دادن خود و گزینه‌هایشان بعد از سالها بی حاصلی و اقامت اجباری در پشت میله های زندان تحمیل‌ شده به آن‌ها باشد.

پیام‌های انتخابات بیروت

تنها بیروت بود که سطح شرکت‌کنندگان در انتخابات حدود 20% ارزیابی شد ، این در حالی بود که برخی گروه‌ها از جمله سعد حریری سعی داشتند افکار عمومی را برای شرکت در انتخابات در این منطقه بسیج کنند. البته لیست البیارته که مورد حمایت جریان 14 مارس قرار دارد، موفق شد کرسی‌های شورای شهر در پایتخت لبنان را به خود اختصاص دهد و گوی سبقت را از دو لیست دیگر که با امکانات بسیار کم در این رقابت حاضر شده بودند، بگیرد. 

جریان 14 مارس گر چه در بخش بیروت پیروز انتخابات بود، اما این پیروزی نتوانست در واقعیت های زیر سرپوش بگذارد:

- اشتیاق مردم برای جریان المستقبل در پایتخت به علت غیبت طولانی مدت رئیس این جمعیت و کاهش توان شعارهای سنتی آن کاهش پیدا کرده است. به گونه ای که 80 درصد مردم از حضور در انتخابات خودداری کردند.

- ترکیب لیست البیارته فاقد انسجام بود و تناقض و واگرایی در آن دیده می‌شد. از جمله تناقضات حضور جریان آزاد ملی و المستقبل در یک ظرف واحد است. این موضوع در رویکرد مسیحیان نسبت به انتخابات تأثیرگذار بود. این واگرایی را تا حد درگیری علنی بین دو گروه در الاشرفیه مشاهده شد و باعث شد بسیاری از مسیحیان به لیست " بیروت شهر من است" رأی بدهند.

- مردام نسبت به احزاب به تنگ آمدند، چرا که رسوایی‌ها و اقدامات غیر قابل قبول آنها در گذشته افزایش پیدا کرده و تا حد جنایت های انجام شده در پرونده زباله‌ها نیز رسیده است. عدم حضور مردم را می‌توان اقدام اعتراضی از سوی آنها دانست، به ویژه در شرایطی که ائتلاف دولت در کشاندن بخش گسترده‌ای از مسلمانان و مسیحیان به پای صندوق‌های رأی ناکام ماند.

- بسیاری از رأی‌دهندگان احساس می‌کنند، رأی آنها هیچ وزنه یا تاثیری در انتخابات نخواهد داشت، چرا که نتیجه انتخابات بر اساس اصل نسبیت نیست.

روزنامه الاخبار لبنان نیز در رابطه با انتخابات انجام شده و نتایج آن در بیروت نوشت که جریان المستقبل و تمامی متحدانش به همراه بخشی از رقبای این جنبش در پایتخت وارد رقابت‌های انتخاباتی شدند، اما تمامی آنها نتوانستند بیش از 20% مردم را به پای صندوق‌های رأی بکشانند. به این ترتیب می‌توان گفت سعد حریری انتخابات شورای شهر و پایتخت را به نفع خود پایان داد، اما مردم را از دست داده است.

در بسیاری از کشورهای دنیا انتخاباتی با این حجم اندک از شرکت‌کنندگان که بیش از 80% در آن شرکت نکرده باشند ، به سمت گزینه‌های دیگر کشانده شده یا سیستم انتخابات دیگری تعیین می‌کنند. شاید سعد حریری بتواند افتخار کند که میزان رأی‌دهندگان به وی از انتخابات سال 2010 شورای شهر تفاوت چندانی نداشته است، اما این افتخار نمی‌تواند حجم ناامیدی وی را بپوشاند. نزدیکان به حریری می‌گویند که وی از اقبال ضعیف مردم به انتخابات ناامید  شده است. به نظر می‌رسد مردم بیروت نسبت به گفتمان نژادپرستانه حریری و متحدانش اهمیتی نمی‌دهند. به این ترتیب اگر حزب‌الله می خواست در روند انتخابات در این شهر وارد عمل شود، می‌توانست حریری را آزار دهد و سطح رأی دهندگان خود را به سمت رقبای حریری بکشاند، اما این کار را نکرد.

شور و اشتیاق انتخاباتی در زحله

السفیر در ادامه مقاله خود به اوضاع متفاوت انتخابات در منطقه زحله پرداخت و نوشت رقابت بین لیست‌های احزاب مسیحی و فراکسیون‌های مردمی و آل فتوش باعث شد میزان حضور در این انتخابات به 41 درصد برسد. همراه با حضور متوازن و قوی افکار عمومی مسیحی در انتخابات، رأی‌های شیعیان و اهل تسنن شور و شوق بیشتر به انتخابات زحله داده بود. البته عناصر حزب‌الله لبنان با رأی دادن به نمایندگان جریان آزاد ملی و فراکسیون مردمی و فتوش رویکرد گذرایی در برابر لیست‌های رقیب در این منطقه دنبال می‌کنند. انتخابات انجام شده در زحله ماهیت سیاسی مشخص‌تری داشت و اولین آزمایش میدانی برای تفاهم بین جریان آزاد ملی و حزب نیروهای لبنانی بود. علاوه بر اینکه این انتخابات اختلاف موجود بین حزب‌الله و جریان آزاد ملی و تلاش‌ها برای تقویت ائتلاف بین المستقبل و حزب نیروهای لبنانی را نیز در معرض آزمایش قرار داد.

به صورت کلی، نسبت به انتخابات گذشته، حضور پول‌های سیاسی در دور اول انتخابات کاهش داشت، اما گفته می شود موضوع رشوه در انتخابات زحله مطرح بوده است. چرا که بخش اطلاعات جرم های مشهودی از رشوه های علنی را در این انتخابات ثبت کرده است.

پیام‌های انتخابات در بعلبک

در بعلبک و بریتال رقابت‌های انتخاباتی از ابعاد سیاسی فراتر رفته و به سطح  توسعه ای و خانوادگی صرف رسیده است. شاید همین موضوع بود که باعث شد شیخ نعیم قاسم معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان به بقاع برود و شخصاً در اتاق عملیات انتخابات این منطقه حضور داشته باشد. به نظر می‌رسد حزب‌الله لبنان می‌خواهد تأکید کند که مشغول بودن به جبهه سوریه و رصد خطرات اسرائیل در جبهه جنوبی باعث نمی‌شود توجه این حزب در تقویت جبهه داخلی خود و گرایش به سمت ایجاد شورای شهر متناسب با نیازهای بستر اجتماعی حامیانش و مطالبات آنها در مسیر توسعه کنار گذاشته شود.

توجه به این نکته لازم است که میزان بالای مشارکت مردمی در انتخابات دو منطقه بعلبک و هرمل نشان دهنده قدرت ائتلاف حزب‌الله و جنبش امل برای بسیج کردن افکار عمومی از یک طرف و بالا بردن داغی رقابت‌های انتخابات در مناطق دیگر است. به ویژه در شهر بعلبک تنور انتخابات با حضور حزب‌الله و جنبش امل و حزب قومی و حزب بعث و جریان آزاد ملی و جمعیت المشاریع بسیار داغ بود.

در منطقه بریتال لیست توسعه و وفاداری به روش شهدا که از سوی حزب‌الله لبنان حمایت می‌شد ، با لیست توسعه بریتال که زیر نظر رئیس شورای شهر بریتال از سال 1998 تاکنون مدیریت می‌شود، رقابت داشتند.

همچنین به نظر می‌رسد نتایج انتخابات بیروت و منطقه بقاع پیامدهایی را بر ساختار لیست‌ها و ائتلاف‌ها در مناطق دیگر به ویژه طرابلس خواهد داشت، این در حالی است که گفته می‌شود سعد حریری با نتیجه‌گیری از صندوق‌های رأی بیروت مذاکرات خود را با نجیب میقاتی در مورد ارائه لیست توافق در پایتخت شمال لبنان نهایی خواهد کرد. در طرف مقابل دو حزب متحد شیعی نیز از نتیجه انتخابات بقاع و ابزارهای اجرایی و نقاط قوت و ضعف آن برای حضور در انتخابات ضاحیه و جنوب لبنان استفاده خواهد کرد.