پشت پرده تصمیم وزیر دفاع آمریکا برای سفر به عربستان

به نقل از «بلومبرگ»، اخبار منتشره حاکی از آن است که «اشتون کارتر» قرار است در بیستم آوریل در ریاض با «محمد بن سلمان» وزیر دفاع سی ساله عربستان ـ که احتمال پادشاهی او در آینده نیز وجود دارد ـ دیدار کند. برابر سخنرانی «اشتون کارتر» در روز سه شنبه 5 آوریل که در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی در واشنگتن برگزار شد، کارتر ابراز تمایل کرد که در یک همکاری فزاینده با عربستان سعودی و متحدان خاورمیانه ای آمریکا، مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه و عراق را از سر بگیرند. او در این زمینه گفت: «ما باید در اسرع وقت به کمک انسان های مورد ظلم واقع شده در سوریه و عراق بشتابیم». 

این دیدار «اشتون کارتر» با وزیر دفاع عربستان به نوعی پنجمین دیدار این دو از زمانی که «محمد سلمان» وزیر دفاع عربستان شده است، خواهد بود. اما با وجود این تعداد دیدار دو طرفه و فعل و انفعالات رخ داده در سطح مقامات عالی سیاسی، بر اساس صحبت های مقامات عربستانی و همچنین کارشناسان خارجی روابط میان عربستان و آمریکا در سال های اخیر نتوانسته است بهبود قابل ذکری داشته باشد. علت اصلی آن را نیز شاید بتوان نارضایتی رهبران آل سعود از توافق هسته ای میان ایران و آمریکا دانست.

در این یادداشت اشاره شده است، آمریکا به بسیاری از تعهدات و قراردادهای خود که حدوداً یک سال پیش و در نشست کمپ دیوید با کشورهای حاشیه خلیج فارس به عمل به آنها متعهد شد، عمل کرده است. برای مثال آمریکا براساس قراردادهای خود به قطر جنگنده F-15 و به کویت F-18 را مورد توافق را تحویل داد. اما در این میان اختلافات و تنش های میان آمریکا و عربستان بر سر توافق هسته ای با ایران و نحوه مبارزه علیه گروه های تروریستی و معارض در سوریه روابط میان عربستان و آمریکا را سرد و سرشار از بی اعتمادی کرده است.

برابر ادعای این نشریه بعد از این که در ماه فوریه گذشته «محمد سلمان» و «اشتون کارتر» در حاشیه اجلاس مبارزه با تروریسم در بروکسل با یکدیگر دیدار کردند، وزیر دفاع عربستان در خواست می کند تا با «اشتون کارتر» در مورد مسائل سوریه صحبت کند اما حتی نمی تواند تلفنی با او صحبت کند و وزیر دفاع آمریکا پاسخ او را نمی دهد. این موضوع ادامه پیدا می کند تا اینکه کارتر شش هفته بعد خودش با همتای عربستانی تماس می گیرد و این موارد نشان از نوعی رفتار نامعقول و سرد میان این دو مقام سیاسی دارد.

واقعیت ها نشان از آن دارد که سطح مناسبات سیاسی عربستان سعودی و آمریکا در ماه های اخیر در سطح نمایندگان سیاسی کاهش یافته است؛ اما برابر گفته سخنگوی پنتاگون، «پیتر کوک»، وزیر دفاع آمریکا و عربستان در آینده نزدیک با یکدیگر دیدار خواهند کرد و در این دیدار تلاش خواهند کرد، روابط سیاسی فی ما بین را بهبود ببخشند.

موضوعی که اکنون و در دیدار آتی مقامات سیاسی عربستان و آمریکا باید به آن توجه کرد، آن است که رهبران آل سعود رد تماس های مکالمه و دیدار با اشتون کارتر در ماه های گذشته را توهین و بی اعتنایی تلقی خواهند کرد یا خیر؟ زیرا باراک اوباما در مصاحبه اخیر خود نیز با «خبرگزاری آتلانتیک» در مواضعی متعادل نسبت به ایران گفت: «ایران و عربستان باید به دنبال راه حلی مؤثر برای این باشند که منطقه را میان خود تقسیم کنند». 

افق های ضعیف شده مناسبات سیاسی میان آمریکا و عربستان را شاید به سال 2002 بازگرداند؛ زمانی که اوباما در خارج از مقام ریاست جمهوری در رابطه با روابط این دو کشور از عبارت «به اصطلاح متحدان» استفاده کرد. اوباما همچنین در دوران ریاست جمهوری خود بارها در سخنرانی های خود به وضعیت حقوق بشر و نبود آزادی کافی برای زنان در عربستان انتقاد کرده است. در این میان، اظهارات اخیر رئیس جمهور آمریکا در مورد ایرانی که واشنگتن همواره تلاش می کرد با تقویت حکومت پادشاهی عربستان نفوذش را در منطقه کاهش دهد، شاید بتوان جنجالی ترین و جدیدترین مواضعی دانست که موجب نارضایتی مقامات سعودی شده است.

در این رابطه، «جان آلترمن» مدیر برنامه خاورمیانه در مرکز CSIS گفت: «نظریات اخیر رئیس جمهور آمریکا در مورد تلاش برای تقسیم نفوذ ایران و عربستان در خاورمیانه را می توان این گونه تفسیر کرد که قدرت ایران در منطقه باید افزایش و قدرت عربستان در منطقه باید کاهش یابد». 

در دیدار آتی وزیر دفاع آمریکا و همتای عربستانی اش در حالی بحث در مورد شروع یک دور جدید از مبارزه با گروه های تروریستی در سوریه مطرح خواهد شد که این دو بازیگر سیاسی منطقه در مورد تنوع گروه های تروریستی با یکدیگر اختلاف دارند و اصولاً طرح آتش بس توافق شده میان آمریکا و روسیه ـ که باعث تداوم ریاست جمهوری «بشار اسد» و تقویت او شده است ـ اصلاً مورد رضایت رهبران آل سعود نیست.

موضوع دیگر اختلافی این دو بازیگر سیاسی خاورمیانه در مورد سوریه نیز آن است که مقامات سعودی بارها تلاش کرده اند آمریکا را متقاعد کنند که تجهیزات و تسلیحات نظامی به گروه های معارض را افزایش دهند و حتی به گروه های معارض و تروریستی موشک های ضد هوایی بدهند؛ اما همه این پیشنهادها از سوی مقامات آمریکا یا رد شده و یا بی پاسخ مانده است. 

«سیمون هندرسون» عضو ارشد مؤسسه واشنگتن در بخش خاورمیانه بر این باور است، ماجرای سوریه و اختلاف نظرهای دو طرفه، بی اعتمادی عربستانی ها را نسبت به آمریکا افزایش داده و این موضوع از سال 2013 تاکنون ادامه داشته است. 

این تحلیلگر مسائل خاورمیانه معتقد است، کاهش تعهدات آمریکا به عربستان در مورد کمک به آن ها برای مقابله با افزایش قدرت منطقه ای ایران، یکی دیگر از موضوعاتی است که بی اعتمادی و نارضایتی نسبت به آمریکا را در مقامات سیاسی عربستانی ایجاد کرده است.

در پایان این یادداشت آمده است، هرچند به نظر، روابط آمریکا و عربستان با توجه به شرایط جدید منطقه بسیار پیچیده است، جزئیات دیدار آتی وزرای دفاع این دو کشور می تواند بسیاری از مسائل ابهام آمیز را روشن کند. وزیر دفاع آمریکا اگر در مورد تقویت مناسبات با عربستان سعودی جدی باشد، قطعاً توافق های نظامی و راهبردی منسجمی در این دیدار با عربستانی ها به امضا خواهند رساند.