راه های انتقام روسیه روی میز پوتین

 

با اینکه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در سخنانی اعلام کرد که مایل به افزایش تنش در روابط با ‏روسیه ‏نیستیم و با ابراز ناراحتی از ساقط شدن هواپیمای روسی در مرز روسیه‏- ترکیه گفت که‌ای کاش ‏این ‏اتفاق رخ نمی‌داد، اما این اظهارات خشم روس‌ها را نمی‌خواباند.در حالی دیمیتری مدودف نخست‌وزیر روسیه روز ‏پنج‌شنبه به کابینه‌اش دستور داد فهرست اقدامات تلافی‌جویانه انسانی و اقتصادی قابل‌اجرا برای پاسخ به ‏اقدام ترکیه، ظرف دو روز تهیه شود و روی میز وی قرار بگیرد که بر اساس زمانبندی ابلاغی وی، فهرست ‏مزبور دیشب توسط اعضای هیئت دولت ارائه شده است. ‏ از سوی دیگر رئیس دومای دولتی روسیه تأکید کرد: مسکو این حق را دارد تا پس از سرنگونی هواپیمای جنگنده ‏خود توسط ‏ترکیه، پاسخ نظامی به این اقدام بدهد. ‏ ‏«سرگئی ناریشکین» در مصاحبه با شبکه تلویزیونی 24 دیجی رومانی، گفت: این کشتار بین‏المللی سربازان ما ‏به شمار می‏رود و ‏باید با مجازات روبه‌رو شود. ‏ سرنگونی هواپیمای جنگنده روسی توسط دو فروند جنگنده اف 16 ترکیه در مرز ترکیه و سوریه یکی از جدی‌‏‏ترین منازعات بین یکی از اعضای ناتو و روسیه در نیم‌قرن اخیر به شمار می‌رود. ‏ ناریشکین افزود: ما می‏دانیم کسانی که این کار را انجام دادند باید به دست عدالت سپرده شوند. روسیه مطابق با ‏‏قوانین بین المللی به این اقدام پاسخ خواهد داد. علاوه بر این، روسیه حق دارد پاسخ نظامی را به سرنگونی ‏‏هواپیمای جنگنده خود بدهد. ‏ روسیه تاکنون علاوه بر اعلام لغو قریب‏الوقوع توافق لغو روادید برای اتباع ترکیه، بررسی ممنوعیت واردات ‏گوجه‌فرنگی از این کشور را در دست بررسی قرار داده و روز پنج‌شنبه هم چندین فروند کشتی باری حامل ‏کالاهای غذایی ترکیه را به دلیل عدم رعایت استانداردهای بهداشتی این کشور، توقیف کرده است. ‏ گزارش‌هایی هم از توقف دهها کامیون مواد غذایی ترک در مرزهای گرجستان به روسیه و تشکیل صف‌های ‏طویل در مبادی مرزها منتشر شده است. این اقدامات مشخص، لحن اردوغان را نرم‌تر کرده و رئیس جمهوری ترکیه اگرچه هنوز چیزی را که ‏روس‌ها می‌خواهند یعنی معذرت‌خواهی رسمی نکرده است اما ابراز امیدواری کرده است که اجلاس تغییرات ‏آب‌وهوایی در پاریس فرصتی برای دیدار با رئیس جمهوری روسیه و بر‌گشت اوضاع به آنچه پیشتر بود، ‏باشد. ‏ با این حال اردوغان به لفاظی‏های خود ادامه داده است و مدعی شده است: «بین داعش و نظام اسد تفاوتی ‏وجود ندارد و نمی‌توان بین تروریست‌ها تمایز قائل شد.» ‏

  

 

شبکه خبری راشا تودی نیز گزارش داد امریکا و ترکیه از زمان استقرار سامانه ضدهوایی اس‌ـ۴۰۰ ‏پروازهای خود ‏را در سوریه به حالت تعلیق درآورده‌ و هیچ حمله هوایی در سوریه انجام نداده‌اند. ‏ در چنین شرایطی دولت روسیه قصد انجام عملیاتی «کوبنده» علیه داعش در سوریه را دارد و ظاهراً گستردگی ‏این عملیات چنان است که از عراق ‏خواسته است فعالیت فرودگاه‌های اربیل و سلیمانیه را برای جلوگیری از ‏بروز هرگونه حادثه متوقف کند. خبرگزاری ایتارتاس روسیه اعلام ‏کرد که مسکو به زودی عملیات نظامی گسترده‌ای را با عنوان ‏‏«نابودی فراگیر» با مشارکت 69 جنگنده سوخو و ‏بمب افکن‌های توپولف160 و زیردریایی‌ها و ناوهای خود در ‏دریایی مدیترانه آغاز خواهد کرد. ‏ در همین راستا دولت روسیه از عراق خواسته تا فرودگاه‌های اربیل و سلیمانیه را با هدف آمادگی برای انجام این ‏‏عملیات ببندد. ‏ روسیه که از مدت‌ها پیش حملات هوایی خود را در سوریه علیه داعش آغاز کرده تصمیم دارد دامنه عملیات خود ‏‏را گسترش دهد. این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که اخیراً یک جنگنده روسی به دست ارتش ترکیه در سوریه ‏‏سرنگون شده است. ‏ ارتش روسیه غالباً حملات موشکی کروز خود علیه داعش در سوریه را از دریای خزر انجام می‌دهد که این امر ‏‏مستلزم آن است که موشک‌های شلیک شده از حریم هوایی ایران و شمال عراق عبور کنند تا به سوریه برسند. ‏ منابع سوئدی نیز اعلام کردند که این کشور تمامی پروازهای خود را به شمال عراق به دلیل افزایش فعالیت ‏‏نظامی در این منطقه به حالت تعلیق درآورده است. ‏ هفته گذشته عراق حریم هوایی در شمال این کشور را به مدت 48 ساعت به دلیل افزایش فعالیت نظامی روسیه ‏‏در سوریه بسته بود. ‏

  

 

بعد از اظهارات اخیر وزیر امور خارجه فرانسه مبنی بر امکان همکاری با ارتش سوریه در مبارزه با داعش، ‏دولت آلمان نیز از همکاری با دولت سوریه و البته نه شخص بشار اسد در این راستا حمایت کرد. یک سخنگوی دولت آلمان روز جمعه به خبرگزاری آلمان گفت: یک توافق و اجماع بین شرکا وجود دارد که ‏ساختارهای دولتی در سوریه باید حفظ شوند و ارتش سوریه نیز از جمله این ساختارهاست. وی افزود: اگر رژیم سوریه و اپوزیسیون درباره آینده این کشور به توافق برسند آنها می‌توانند مشترکاً ‏قدرتمندانه‌تر با تروریسم داعش مقابله کنند. مسئله آینده بشار اسد از این روند جداست. وی نمی‌تواند بخشی از ‏راه حل دائمی سوریه باشد. ‏ در همین حال یک روزنامه امریکایی مدعی شد که دولت اوباما از ترکیه خواسته هزاران سرباز دیگر را به مرز سوریه اعزام ‏کند تا خط مرزی تقریباً 100 کیلومتری در اطراف و بین شهرهای مرزی ‏جربلوس و چوپان‌بی را که مقامات امریکایی می‌گویند برای ورود و خروج شبه‌نظامی‌ها از ‏منطقه جنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مسدود سازد. ‏ روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در این گزارش می‌گوید: هنوز مشخص نیست ترکیه چه پاسخی به این درخواست داده ‏است. مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که موافق کنترل‌های بیشتر مرزها و در حال اجرای برخی تمهیدات هستند. ‏آنها می‌گویند: ارقام مدنظر پنتاگون مبالغه‌آمیز است اما خود ترک‌ها تاکنون رقمی را اعلام نکرده‌اند. ‏ پیش از حملات پاریس، مقامات ترکیه اغلب درخواست‌های دولت امریکا را برای اعزام نیروی بیشتر با این ‏استدلال که طولانی بودن مرز بستن کامل آن را - صرف‌نظر از تعداد سربازان - ناممکن می‌سازد، رد کرده‌اند. ‏ در چنین شرایطی یک ژنرال بازنشسته ارتش امریکا تأکید کرد: ترکیه در درگیری‌های سوریه به دنبال منافع خود ‏است و با ناتو و سایر نیروها در منطقه همکاری نمی‌کند. ‏ ‏«پل والیلی» ژنرال بازنشسته ارتش امریکا در مصاحبه با شبکه راشاتودی تصریح کرد: سرنگون کردن هواپیمای جنگنده روسی، ارتباطی با حفاظت از مرزهای ملی ترکیه ‏نداشته است. این اقدام با این هدف انجام شده است تا به روسیه نشان دهد، ترکیه قدرت مسلط و برتر در منطقه ‏است، رئیس جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان نیز در این منازعه نقش داشته است. این نخستین حادثه از این ‏نمونه نبوده است: چند سال پیش نیز ترکیه یک فروند جنگنده سوری را سرنگون کرده بود. ‏ والیلی اظهار داشت: ناتو باید حادثه سرنگون کردن سوخو 24 را یک پرچم قرمز ارزیابی و تلقی کند. ترکیه به صورت ‏یکجانبه تصمیم به سرنگونی هواپیمای روسی گرفته و نشان داده است تمایلی برای جلب موافقت ناتو برای ‏اقدامات خود ندارد.

 

به باور برخی از کارشناسان اگرچه ممکن است واگرایی‏هایی تاکتیکی میان مواضع غربی و ترکیه در چارچوب ناتو متصور شد اما با توجه با سابقه دیرینه خدمات ترکیه به ناتو و اینکه اقدامات اساسی نظامی معمولاً از پیش تعیین شده و برنامه ریزی شده هستند، به نظر می‏رسد صحبت از این اختلاف بیشتر جنبه عملیات روانی برای تعدیل پاسخ‌های روسیه به ناتو داشته باشد.