اختلافات گسترده میان خاندان سعودی

به گزارش پارس به نقل از تابناک، جزئیات جدید از اختلافات گسترده میان اعضای خاندان سعودی از زمان روی کار آمدن ملک سلمان، پادشاه فعلی عربستان سعودی، بحث های زیادی از سوی ناظران و تحلیلگران مطرح بوده مبنی بر اینکه با توجه به وضعیت جسمانی وی و همچنین افزایش شکاف ها در خاندان سعودی، وضعیت آینده این کشور به چه صورتی خواهد بود. یک نشریه آمریکایی در گزارشی به تازه ترین تحولات در موضوع تنش های موجود در میان سعودی ها پرداخته است.

به گزارش تابناک، نشریه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور» در مطلبی که در پایگاه اینترنتی خود منتشر کرده، می نویسد بدتر شدن وضعیت سلامت ملک سلمان طی یک سال اخیر، به منازعه قدرت شدیدی در عربستان سعودی دامن زده که افرادی را از نسل ها و رویکردهای سیاسی مختلف در این کشور، درگیر خود کرده است.

گفته می شود که سلمان حدود یک ماه پیش به دلیل تشدید بیماری آلزایمر خود در بیمارستان بستری شده است. به گفته منابعی در خاندان سعودی، در مدت غیبت وی، دو تن از شاهزادگان سعودی مسئولیت اداره اوضاع را بر عهده داشته اند. پادشاه ۷۹ ساله عربستان پس از مرخصی از بیمارستان، به سر کار خود بازگشته و با جان کری، وزیر خارجه آمریکا و همچنین دیگر مقامات خارجی دیدارهایی داشته است.

با این حال، ناظران مسائل عربستان، چیزهایی را می گویند که مقامات سلطنتی این کشور حاضر به تأیید علنی آن نیستند: بعید است که سلمان بتواند بدون کمک گرفتن از دیگران، به حکومت خود ادامه دهد. در نتیجه، مبارزه ای شدید بر سر جانشینی وی آغاز و به اختلافی شدید میان میان جناح های محافظه کار و اصلاح طلب خاندان سلطنتی منجر شده است.

اما این نبرد بر سر قدرت، در هیچ زمان دیگری بدتر از اکنون نمی توانست به سراغ عربستان بیاید. این کشور هشت ماه است که در جنگ یمن درگیر شده و کاهش قیمت نفت نیز به مشکلات سعودی ها دامن زده است. کاهش مستمر قیمت های نفت، سبب شده هزینه های عمومی دست و دلبازانه سعودی ها که اغلب صرف پرداخت حقوق ها می شد، در خطر قرار گیرد.

در همین راستا، ماه گذشته صندوق بین المللی پول پیش بینی کرد که عربستان سعودی امسال با کاهش ۲۰ درصدی تولید ناخالص داخلی مواجه خواهد شد و در صورتی که روند کنونی ادامه پیدا کند، منابع مالی این کشور در مدت پنج سال به پایان خواهد رسید.

منابع آگاه می گویند در غیبت سلمان، شاهزاده محمد بن نایف مسئولیت امنیت داخلی را بر عهده داشته و محمد بن سلمان، قائم مقام ولیعهد و پسر پادشاه، به رتق و فتق امور مربوط به روابط خارجی، اقتصاد و مسائل دفاعی مشغول بوده است.

با این وجود، این منابع می گویند با توجه به دسترسی محمد بن سلمان به مشاوران پدرش و همچنین نقش وی در جنگ یمن، این شاهزاده جوان در چنین مواقعی مسئولیت بیشتری را بر عهده گرفته و عملاً در نقش رئیس موقت دولت ظاهر می شود. یک مقام دربار سعودی می گوید: «همه تصمیمات نهایی نخست از زیر دست محمد بن سلمان می گذرد».

گفتنی است بر اساس روند کنونی جانشینی که سلمان طراحی کرده، محمد بن نایف ۵۶ ساله، نخستین گزینه برای رسیدن به تاج و تخت، پس از پادشاه فعلی است و محمد بن سلمان ۳۰ ساله پس از وی قرار دارد. هر دوی این شاهزادگان در داخل و خارج از عربستان هواداران و حامیانی دارند. بن نایف به واسطه وارد کردن عربستان در ائتلاف ضد تروریستی تحت رهبری آمریکا، پیوندهایی با واشنگتن برقرار کرده و بن سلمان نیز خود را به عنوان یک مصلح اقتصادی معرفی کرده است.

در ماه مه، سلمان پسرش را به نمایندگی از خود برای شرکت در اجلاس کشورهای حاشیه خلیج فارس به ایالات متحده فرستاد. یک ماه بعد از آن، محمد بن سلمان میزبان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بود.

با این وجود، منازعه بر سر حکومت بر عربستان، به این سادگی هم نیست که بتوان آن را در یک جدال دو نفره خلاصه کرد. به عقیده ناظران، همزمان با این تحولات، در داخل خاندان آل سعود یک منازعه گسترده تر میان اصلاح طلبان و محافظه کاران در جریان است.

اصلاح طلبان حاضر در خاندان سلطنتی، به سرعت به مخالفت با سلمان برخاستند؛ زیرا وی مایل به کاستن از شدت سرکوب شیعیان عربستان نیست و حاضر به بازنگری در حکم اعدام شیخ نمر، روحانی سرشناس شیعه عربستانی و علی النمر، برادر زاده وی نیز نمی باشد. پادشاه همچنین از آزادی ده ها تن از زندانیان سیاسی نیز خودداری کرده است.

فردریک وِری، پژوهشگر ارشد بنیاد کارنگی در این زمینه می گوید: «حکومت سعودی و خاندان سعودی همواره در موازنه ای میان نیروهای محافظه کار و طرفداران تغییر قرار داشته؛ اما ملک سلمان خود را به محافظه کاران متمایل کرده است. این امر می تواند اثرات منفی به همراه داشته باشد».

اصلاح طلبان با محمد بن سلمان نیز مخالف هستند، زیرا وی را ادامه دهنده میراث پدر خود می دانند. در حقیقت آن ها طرفدار یک گزینه دیگر برای رسیدن به پادشاهی هستند: شاهزاده احمد بن عبدالعزیز، یکی از پسران عبدالعزیز بن سعود، بنیانگذار عربستان سعودی. این گروه معتقدند احمد بن عبدالعزیز از مشروعیت بیشتری برای رسیدن به پادشاهی برخوردار است.

در یک نمونه نادر از علنی شدن اختلافات خاندان سلطنتی، یک شاهزاده سعودی که نامش فاش نشد، در ماه سپتامبر نامه ای سرگشاده را منتشر کرد و خواستار برکنار ملک سلمان و روی کار آمدن شاهزاده احمد به جای وی شد. اصلاح طلبان می گویند شاهزاده احمد در دوران فعالیت خود به عنوان قائم مقام وزارت کشور، نسبت به زندانیان سیاسی از خود نرمش نشان می داده است.

در میان دیگر کسانی که با سلمان مخالفند، می بایست به افرادی نیز اشاره کرد که انتقادات خود را متوجه شیوه ناصحیح تعیین جانشین از سوی وی می کنند. این گروه می گویند در حالی که هنوز ۱۱ تن از فرزندان عبدالعزیز زنده هستند، نباید نوه های وی به عنوان ولیعهد و جانشین ولیعهد تعیین می شدند.

در این میان، نامی که از سوی محافظه کاران مطرح می شود، مقرن بن عبدالعزیز، رئیس سابق سرویس اطلاعاتی عربستان سعودی است. در ماه آوریل، وی توسط سلمان از سمت ولیعهدی کنار گذاشته شد.

باید اشاره کرد که کنار زدن یک پادشاه سعودی توسط اعضای خاندان وی، امری بی سابقه به شمار نمی رود. در سال ۱۹۶۴، گروهی از فرزندان عبدالعزیز بن سعود، ملک سعود را به دلیل صرف هزینه های بی حساب و کتاب و رفتار نامعقول، وادار به کناره گیری کردند.

با این حال، هرچند وقوع یک کودتای داخلی محتمل است، اما این امر تنها در شرایط وجود یک توافق گسترده میان اعضای خاندان سلطنتی امکان پذیر است. اصولاً زمانی که عربستان سعودی با چالش خارجی، مشابه آنچه که اکنون به عنوان تهدید فزاینده از سوی ایران می بیند، روبرو می شود، اعضای این خاندان دستکم در کوتاه مدت به سوی انسجام بیشتر سوق پیدا می کنند. به این ترتیب، آینده خاندان سعودی به مجموعه عوامل مختلف داخلی و خارجی بستگی پیدا می کند.