واریز همه درآمد نفتی به صندوق توسعه ملی

به گزارش پارس به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بانک سپه، سید کامل تقوی نژاد در همایش بین المللی صندوق توسعه ملی که در سالن خلیج فارس مرکز همایش های بین المللی جزیره کیش و با حضور مهمانان داخلی و خارجی برگزار شد، گفت: برای حفظ و گسترش دارایی ها این صندوق باید بطور مستمر سهم بیشتری از درآمدهای نفتی به آن اختصاص یابد.

تقوی نژاد گفت: به منظور بررسی مشکلاتی که بانک ها در مسیر ارتقاء کارایی و اثر بخشی صندوق توسعه ملی دارند باید در ادبیات مدیریت امروز اثر بخشی را انجام کارهای درست و کارایی را انجام درست کارها تعریف کرد.
مدیر عامل بانک اظهار داشت: مفهوم اثر بخشی در درون مفهوم کارایی جا دارد و کارایی جنبه کمی و اثربخشی جنبه کیفی دارد. لذا باید ارتباط این موضوع را با توسعه پایدار به درستی بشناسیم.

وی در خصوص تعریف توسعه پایدار گفت: توسعه پایدار عبارت است از دستیابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی به گونه ای که در بلند مدت منابع نگهداری، محیط زیست محافظت و تندرستی و رفاه انسانها تضمین شود.

مدیرعامل بانک سپه با اشاره به اینکه بر پایه این مفهوم منابع و ثروتهای یک کشور فقط متعلق به نسل فعلی کشورها نمی باشد و به نسل های آتی تعلق دارد خاطر نشان کرد: سیاست گذاری رشد و توسعه اقتصادی می بایست به شکلی باشد که اهداف نسل های آتی در بهره مندی از منابع نیز لحاظ شود.

* در نظر گرفتن منافع نسلهای آتی
مدیرعامل بانک سپه اضافه کرد: رفتار عقلایی اقتصادی، فروش منابع و سرمایه های طبیعی به منظور تامین مخارج جاری را جایز نمی داند. قاعده استفاده بهینه از این منابع این است که استفاده از این درآمدها با در نظر گرفتن رفاه نسل های آتی صورت بگیرد.

وی تصریح کرد: در این راستا بانکهای عامل با هدف صرف منابع توسعه صندوق ملی در فعالیت های مولد اقدام به تخصیص منابع صندوق در قالب اعطای تسهیلات را دارند که برای بهبود عملکرد صندوق توسعه ملی با چالش هایی از جمله عدم امکان سرمایه گذاری خارجی توسط صندوق به دلیل تحریم های بین المللی کشور است.
تقوی نژاد با بیان اینکه در بندهای مصارف وجوه صندوق توسعه ملی به سرمایه گذاری مالی در بازارهای پولی و مالی داخلی و بین المللی اشاره شده است افزود: اعطای تسهیلات به سرمایه گذاران خارجی به منظور جلب و حمایت از سرمایه گذاری در ایران، مشارکت در اعطای تسهیلات به منظور ایجاد شرکت ها و بانک های مشترک ایرانی و خارجی و همچنین اعطای تسهیلات به خریداران داخلی و خارجی کالاهای تولید شده در کشور بخشی از بندهای مصارف وجوه صندوق توسعه ملی هستند.

* لزوم بازنگری در طراحی جریان درآمد صندوق
وی در ادامه سخنانش با اشاره به اینکه با توجه به شرایط تحریم در این زمینه نارسایی هایی وجود دارد که یکی از آنها عدم طراحی صحیح جریان درآمدی صندوق است گفت: یکی از بندهای منابع صندوق توسعه ملی تخصیصی حداقل ۲۰ درصد از درآمدهای نفتی به صندوق است. این امر عملاً به این معناست که صندوق توسعه ملی نفت کمک چندانی به تثبیت درآمدهای نفتی در بودجه دولت نخواهد کرد. در واقع با نوسانات قیمت نفت در بازارهای جهانی ۸۰ درصد سهم دولت از درآمدهای سالیانه نفت نیز دچار نوسان خواهد شد.

مدیرعامل بانک سپه با اشاره به اینکه در نتیجه نوسانات نفتی بی ثباتی در بودجه دولت تدوام پیدا می کند اظهار داشت: در چنین شرایطی نقش صندوق توسعه ملی در مدیریت درآمدهای نفتی در واقع به یک نقش حاشیه ای بدل می شود.

* واریز کل درآمدهای نفتی به صندوق
وی ادامه داد: بر این اساس بهترین رویکرد در صندوق توسعه ملی نفت این است که تمامی درآمدهای نفتی به این صندوق واریز شود و سپس یک جریان با ثبات درآمدی از صندوق به بودجه دولت اختصاص پیدا کند.

تقوی نژاد در خصوص نارسایی ها به عدم طراحی استراتژی تخصیص منابع صندوق توسعه ملی ایران اشاره کرد و افزود: مصارف صندوق توسعه ملی در ۱۲ بند تعیین شده که در بر دارنده مواردی از اعطای تسهیلات به بخش های خصوصی، تعاونی و عمومی غیر دولتی است تا تامین کسری بودجه دولت و کمک های بلاعوض و همچنین پرداخت یارانه، سود و کارمزد و پرداخت تسهیلات در مورد وجوه اداره شده و سرمایه گذاری دولت در طرح های پر بازده اقتصادی و سایر موارد قانونی است.

وی در ادامه به رویکرد صحیح در تخصیص منابع ارزی صندوق توسعه ملی نیز اشاره کرد و گفت: باید استراتژی تخصیص منابع به نحوی طراحی گردد که بتواند مدیریت درآمدهای نفتی را در راستای دستیابی به اهداف تثبیت درآمدهای نفتی دولت و کاهش وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی و تبدیل درآمدهای نفتی به ثروت های مولد و ماندگار و پس انداز آن برای نسل های بعدی باشد.

مدیرعامل بانک سپه با بیان اینکه در این راستا باید ۴ مساله مورد توجه قرار بگیرد تصریح کرد: این استراتژی باید قادر باشد از بروز بی ثباتی در اقتصاد داخلی ناشی از نوسانات بازار جهانی نفت و درآمدهای نفت جلوگیری کند و نوسانات درآمد نفت را به خارج از اقتصاد داخلی منتقل نماید.

* لزوم برنامه ریزی برای تزریق باثبات ارز به اقتصاد از طریق صندوق
وی ادامه داد: در واقع صندوق باید یک جریان با ثبات از منابع ارزی را به اقتصاد کشور تزریق کند و بی ثباتی درآمدهای نفتی را به خارج منتقل نماید.

تقوی نژاد با اشاره به اینکه استراتژی دوم باید ظرفیت محدود اقتصاد داخلی در جذب درآمدهای ارزی حاصل از نفت را به خصوص در دوران رونق نفتی مد نظر قرار دهد تاکید کرد: این استراتژی باید درآمدهای مازاد بر ظرفیت های داخلی را به خارج از اقتصاد منتقل کند تا با گسترش ظرفیت های اقتصاد داخلی در طی زمان و به مرور و به نحوی هموار آن را وارد کشور نماید.

وی در ادامه به بیان استراتژی سوم پرداخت و گفت: این استراتژی باید حقوق نسل های آتی را نسبت به منابع نفتی به رسمیت بشناسد و مورد تاکید قرار دهد و در نهایت استراتژی چهارم باید بیشترین کمک را به تسهیل فرآیند رشد و توسعه کشور بنماید.

مدیرعامل بانک سپه با توجه به موارد و مطالب ارائه شده برای بهبود عملکرد صندوق چند پیشنهاد مطرح و به گسترش دارایی های صندوق اشاره کرد و افزود: حفظ و گسترش این دارایی ها از ۲ طریق اختصاص مستمر سهم بیشتری از درآمدهای نفتی به صندوق و همچنین انجام سرمایه گذاری های مناسب از سوی صندوق حاصل شود.

* لزوم تعیین ترکیب مناسب داراییها برای صندوق
وی همچنین در پیشنهادهای ارایه شده به انتخاب ترکیب مناسب دارایی ها اشاره کرد و اظهار داشت: تجربه صندوق های موفق ثروت ملی در دنیا نشان می دهد که چند وجه از دارایی ها با وجه قالب سهام اوراق بهادار به دلیل داشتن سود ثابت و املاک و مستقلات نقش اساسی و برجسته در سبد دارایی کشورها دارد. در حالی که هیچ کدام از دارایی ها تا کنون در سبد دارایی صندوق توسعه ملی قرار نداشته است.

تقوی نژاد به انتخاب حوزه های مناسب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و شفافیت بخشی به رفتارهای صندوق توسعه ملی که در این همایش مطرح شد، نیز اشاره کرد و گفت برای تخصیص منابع ارزی در داخل و خارج استراتژی هایی مطرح است.

وی با بیان اینکه یکی از این استراتژی ها این است که یک جریان ثابت از منابع ارزی صندوق به قیمت های سال پایه به عنوان منابع درآمدی به دولت تعلق بگیرد افزود: باید کلیه درآمدهای نفتی ابتدا به صندوق واریز شود تا از طریق فرایندهای حاکم بر بودجه به صورت هزینه های عمرانی یا جاری هزینه گردد تا مقدار منابع درآمد ارزی دولت از محل صادرات نفت طبق یک فرمول از پیش تعیین شده تخصیص یابد.

مدیر عامل بانک سپه ادامه داد: هیچ نوع صلاحدیدی برای برداشت بیشتر دولت به هر دلیلی مگر در شرایط خاص و بحرانی که در اساس نامه صندوق هم پیش بینی شده در این زمینه قابل پذیرش نخواهد بود.

وی با بیان اینکه در اینجا باید ۲ نکته را مورد توجه قرار دهیم خاطر نشان کرد: مقدار منابع قابل برداشت از صندوق توسط دولت طبق یک فرمول از پیش تعیین شده و بدون هیچ گونه صلاحدیدی تعیین می گردد تاجلوی برداشت های غیرقابل کنترل دولت از صندوق گرفته شود.

وی همچنین به مورد دیگر اشاره کرد و گفت: این مقدار تعیین شده مقدار ثابتی طی زمان خواهد بود تا از یک طرف درآمدهای دولت از محل صادرات نفت را تثبیت کند و یکبار برای همیشه بی ثباتی درآمدهای نفتی در بودجه دولت را رفع نماید و از طرف دیگر در فرایند رشد بودجه دولت طی زمان وابستگی دولت به درآمدهای نفتی را عملاً به تدریج کاهش دهد.

تقوی نژاد با بیان اینکه باید در نظر داشت که هیچ دلیلی وجود ندارد که وابستگی بودجه دولت به طور کامل از درآمدهای نفتی قطع شود اظهار داشت: مساله مهم محدود نمودن این وابستگی در سطوح قابل قبول در رفع بی ثباتی درآمدهای نفتی در بودجه دولت است.

* ارتباط صندوق و بانکها
مدیرعامل بانک سپه به نکته دوم نیز اشاره کرد و افزود: باید منابع ارزی صندوق با یک رشد ثابت به عنوان سپرده بلند مدت صندوق در سیستم بانکی کشور با یک نرخ سود مشخص و انعطاف پذیر که تحت فرایند بازار و با توافق شبکه بانکی و صندوق تعیین می شود تخصیص یابد.

وی ادامه داد: بانک های کشور به عنوان بانک های عامل با صلاحدید و براساس معیارهای اقتصادی خود و تحت نظارت هیات نظارت صندوق این منابع ارزی را به صورت تسهیلات صرفاً جهت سرمایه گذاری در اختیار متقاضیان بخش های دولتی و تعاونی کشور قرار دهد به نحوی که در نهایت مسئول بازپرداخت منابع ارزی صندوق در سررسید بانک های عامل باشد.

تقوی نژاد با بیان اینکه رابطه صندوق با بانکهای عامل صرفاً به عنوان رابطه میان یک سپرده گذار و سپرده پذیر شناخته می شود اظهار داشت: صندوق باید در فرایند تخصیص منابع سپرده خود دخالت نداشته باشد و استقلال سیستم بانکی در مدیریت منابع حفظ شود و منابع ارزی صندوق در اقتصاد داخلی به نحوی بهینه تخصیص یابد.

وی با اشاره به اینکه صندوق می تواند ارزیابی دقیقی با توجه به توانمندی بانک های عامل در کشور داشته باشد گفت: با توجه به ریسک های مختلفی که شناسایی می شود می تواند این منابع را به طور مجزا برای هر بانک تعریف کند و در نهایت باقیمانده درآمدهای نفتی و سود حاصل از آن پس از پرداخت تعهدات به دولت و سپرده گذاری ارزی در سیستم بانکی باید به صورت یک پرتفوی دارایی در خارج از کشور انباشته و نگهداری شود.

مدیرعامل بانک اضافه کرد: استراتژی مدیریت پرتفوی دارایی خارجی صندوق باید به صورت صلاحدیدی و براساس معیارهای مدیریت ریسک و بازده و توسط مجموعه ای از کارشناسان حرفه ای مالی صورت پذیرد.
تقوی نژاد با بیان اینکه این استراتژی بی ثبات کردن درآمد نفت را به طور کامل به خارج از کشور منتقل می نماید و ذخایر ارزی کشور را در بلند مدت به سطح مطلوبی می رساند گفت: این استراتژی یک پس انداز مناسب از دارایی های خارجی برای نسل های آتی فراهم می کند.

وی در پایان افزود: در این زمینه صندوق می تواند با کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی و با هدف استفاده بهینه درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت برای رشد و توسعه پایدار کشور باشد.