قیمت واقعی دلار چقدر است؟

به گزارش پارس ، عباس شاکری، استاد کرسی اقتصاد کلان دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی که در روزنامه شرق به چاپ رسیده نوشت:

خبرهای خوش برآمده از سیاست خارجی کشور که امید را به جامعه تزریق کرده، در بازار ارز تاثیراتی داشت که نشان داد بازار ارز ایران بیشتر از هر دوره ای در این چندسال وابسته به سیاست و عدم پیوند با نیروهای بنیادی اقتصاد شده است.

از نقطه نظر تئوری، وقتی بسترهای مورد نیاز و ساختارها و نهادهای تامین و نیز رقابت پذیری در اقتصاد وجود داشته باشد، بالا رفتن قیمت ارز افزایش معنی داری در صادرات به وجود می آورد. از سال ۷۹ تا ۸۹ به خاطر وفور درآمدهای نفتی با وجود تورم، سیاست رسمی کشور، ثابت نگه داشتن قیمت ارز بود که تصمیمی کاملا غیراقتصادی و غیرمرتبط با نیروهای بنیادی بازار بود. در واقع نرخی که شکل گرفته بود نرخی نبود که نشان دهنده وضعیت نیروهای اقتصادی باشد.

در یک سال گذشته که موج تحریم ها علیه کشور حالت فزاینده به خود گرفت و انتقال درآمدهای نفتی به داخل کشور با مشکل و مساله روبه رو شد، در واقع شکل دیگری از تاثیر سیاست و نیروهای غیرمولد و نااقتصادی بر بازار شکل گرفت و التهابی دامن بازار را گرفت که قیمت دلار هزار تومانی را تا چهار هزار تومان بالا کشید و اگر برخی تمهیدات نبود بالاتر از آن هم می رفت.

این افزایش قیمت به جهش صادراتی کشور هم منجر نشد و تنها رکود تورمی را به ارمغان آورد. در کره یا چین یا دیگر کشورهای رو به توسعه، افزایش نرخ ارز صادرات را شتاب می دهد؛ اما در ایران چون مقدمات فنی، نهادی و ساختاری را فراهم نکردیم، این سیاست موفق نبود. ما باید رقابت پذیری و ارتقای کیفیت را در دستور کار قرار می دادیم. در این صورت بود که می توانستیم از طریق قیمت ها به صادرکنندگان و تولیدکنندگانمان علامت دهیم.

در اقتصادهایی که رقابتی هستند و ساختار باثباتی دارند، تکلیف مشخص است و افزایش نرخ ارز، تاثیر قابل ملاحظه ای در صادرات دارد با محدودیت های دیگری مواجه نیست یا تاثیر سویی بر دیگر بخش های اقتصاد ندارد. در حالی که می بینید در ایران به دلیل وابستگی کلیت تولید و عرضه داخلی به عضو پیوندی و برون زا -درآمد نفت- وقتی قیمت ارز بالا می رود عملا هزینه تولید زیاد می شود و منجر به تورم می شود و خود این تورم هم ایجاب می کند که نرخ ارز باز بالاتر برود و این دور ادامه پیدا می کند. در واقع با مساله ای به نام بازار کم عمق ارز مواجهیم.

یک بررسی ساده نشان می دهد که از سال ۳۸ تا ۵۷ نرخ ارز ۷۰ریال بود، با این نرخ و با محاسبه نرخ تورم داخل و خارج به نرخ ۱۸۰۰ تومان در برابری ریال و دلار می رسیم اما اگر بر اساس نظریه « برابری قدرت خرید مطلق» بانک جهانی که درآمد سرانه کشورها را حساب می کند، به قیمت هر دلار ۶۰۰ تومان می رسیم که بانک جهانی نیز این نرخ را برای ایران در نظر می گیرد که این هم درست نیست اما به هر رو این محاسبات نشان می دهد که قیمت ارز در بازار ایران به شدت غیرواقعی است و این به خاطر آن است که نیروهای اصلی اقتصاد کم اثر هستند و سیاست پراثر و کنش است.

پایین آمدن قیمت دلار در روزهای اخیر این احتمال را پدید آورده که نرخ بازار به نرخی که دولت تعیین کرده است نزدیک شود و در واقع یک تک نرخی غیربرنامه ریزی شده برای کشور به وجود می آید، در این خصوص بانک مرکزی لازم است نقش اصلی خویش در حفظ و بالابردن ارزش پول ملی را سرلوحه خود قرار دهد و از طرفی هم دولت و تیم اقتصادی از این کاهش قیمت باید استقبال کنند و نقش و اهمیت نیروهای اصلی اقتصاد را در بازار بیشتر از سایر عوامل تقویت کنند. این مسیری است که ثبات و نشانه های مثبت را به اقتصاد ایران برمی گرداند.