شرط قانون برای انتخاب رئیس کل بانک مرکزی چیست؟

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، بعد از اتمام کار دولت دهم و روی کار آمدن دولت یازدهم عملاً فعالیت بسیاری از وزرا و رؤسای دستگاه های مختلف به اتمام رسیده و تیم جدید حسن روحانی جایگزین آنها خواهد شد.

حسن روحانی رئیس جمهوری ۱۳ مردادماه در مراسم تحلیف خود که در بهارستان با حضور سران داخلی و خارجی برگزار شد لیست وزرای پیشنهادی را به همراه برنامه، خط مشی و اصول کلی دولت تدبیر و امید را به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد.

اما از آنجایی که انتخاب و انتصاب برخی مسئولان کابینه یازدهم طبق قانون نیازی به رأی اعتماد مجلس ندارد فعلاً نام آنها به صورت رسمی اعلام نشده است؛ یکی از سمت هایی که تا کنون گمانه زنی هایی زیادی برای آن زده شده" رئیس کل بانک مرکزی دولت یازدهم" است.

از بین نام هایی که بعنوان رئیس کل آینده بانک مرکزی این روزها در محافل خبری برده می شود ۳ نفر بیشتر از سایرین از شانس بیشتری برای انتخاب توسط حسن روحانی برخوردارند؛ گفته می شود گزینه های مطرح درباره سکانداری بانک مرکزی ولی اله سیف، مسعود نیلی و عبدالناصر همتی است.

خبرنگار تسنیم در گفت وگوهای جداگانه با اکبر ترکان و محمد رضا نعمت زاده درباره نظر آقای روحانی در خصوص رئیس کل آینده بانک مرکزی کسب اطلاع کرد ولی در پاسخ این جمله مطرح شد که ما هم مانند شما شنیده ایم که این آقایان مطرح هستند.

در این گزارش ضروری دیدیم با توجه به اهمیت انتخاب فردی شایسته برای ریاست بانک مرکزی در ۴ سال آینده اشاره ای کوتاه به شرایط قانون برنامه پنجم توسعه در این باره داشته باشیم.

طبق ماده۸۸ قانون برنامه پنجم توسعه مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از رئیس جمهور (ریاست مجمع) ، وزیر امور اقتصادی و دارائی، معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور و دو نفر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران.

تبصره یک این ماده می گوید: قائم مقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و پس از تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رئیس جمهور منصوب می شود.

اما شاید مهمترین بند این ماده قانونی را تبصره ۲ دانست آنجا که قانوگذار شرط گذاشته است: رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی باید از میان متخصصان مجرب پولی بانکی و اقتصادی با حداقل ده سال تجربه کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته های مرتبط و دارای حسن شهرت انتخاب شوند.

با احتساب این ماده قانونی باید در نظر داشت که رئیس کل آینده بانک مرکزی هر کسی که باشد باید ۱۰ سال تجربه کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته های بانکی و اقتصادی داشته و از میان متخصصان مجرب پولی و بانکی و اقتصادی باشد.

در اینجا بد نیست اشاره ای کوتاه داشته باشیم به رزومه کاری ۳ گزینه مطرحی که بیشتر از سایرین شانس حضور در طبقه شانزدهم ساختمان میردادماد بانک مرکزی را دارند.

ولی اله سیف دارای دکترای حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی است؛ وی در رزومه خود مدیریت مالی و عضو هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران؛ عضو هیات مدیره بانک سپه؛ رییس هیات مدیره و مدیر عامل بانک ملت؛ معاون اقتصادی و برنامه ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ معاون بازرگانی و بین الملل بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک صادرات؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک سپه؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک ملی ایران؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل فیوچر بانک در بحرین و عضو هیات مدیره و مدیرعامل بانک کارآفرین را دارد.

مسعود نیلی متولد ۱۳۳۴ در همدان و استاد دانشگاه صنعتی شریف و یکی از اقتصاددانان ایرانی است. او از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۰ سرپرست دپارتمان اقتصاد دانشکدهٔ مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف بوده است. نیلی ۳ سال در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی معاون سازمان برنامه و بودجهٔ ایران بود. پس از آن در تهیه و تدوین اولین و سومین برنامهٔ ۵سالهٔ توسعهٔ کشور ایفای نقش کرد. وی مدتی نیز در رأس شورای اقتصاد کشور مشغول به کار بود. در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی مجدداً به عنوان معاون سازمان برنامه و بودجه و سرپرست کمیتهٔ خصوصی سازی برگزیده شد.

نیلی همچنین رئیس مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه و استاد این مؤسسه بوده است. از مهمترین فعالیت های وی می توان به تدوین سند استراتژی توسعه صنعتی کشور در زمان وزارت اسحاق جهانگیری در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی در سال ۱۳۸۲ نام برد.

عبدالناصر همتی متولد سال ۱۳۳۶ و دارای رتبه علمی استادیار - دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است؛ وی همچنین دارای تحصیلات کارشناسی اقتصاد – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد علوم اقتصادی – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران و دکتری علوم اقتصادی – دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است.

همتی در سال های ۱۳۵۹ الی ۱۳۶۸ مدیریت پخش اخبار و واحد مرکزی خبر صدا و سیما، در سال های ۱۳۶۸ الی ۱۳۷۳ معاون سیاسی سازمان صداو سیما، در سال های ۱۳۷۳ الی ۱۳۸۵ رئیس کل بیمه مرکزی ایران و رئیس شورای عالی بیمه، از سال ۱۳۸۰ تا کنون رئیس هیئت مدیره شرکت بیمه اتکایی آسیایی بانکوک و از ۱۳۸۵ تا حال حاضر مدیر عامل بانک سینا بوده است.

به گزارش تسنیم، از سال ۱۳۳۹ تا کنون بانک مرکزی ۱۷ رئیس کل را به خود دیده که هر کدام سیاست ها و عقاید متفاوتی در خصوص بانکداری و بازار پولی و ارزی داشتند و همین امر موجب شد تا اقتصاد ایران در سال های مختلف شاهد وقایع متفاوت ارزی و پولی باشد.

طبقه هفدهم ساختمان لاجوردی میرداماد تصاویر روسای بانک مرکزی از ۵۳ سال قبل تا به امروز را گردآوری کرده و این روزها منتظر است تا تصویر هجدهمین رئیس کل را نیز روی دیوار سالن اجلاس بانک مرکزی نصب کند.

ابراهیم کاشانی، علی اصغر پورهمایون، مهدی سمیعی، خداداد فرمانفرمائیان، عبدالعلی جهانشاهی، محمد یگانه، حسنعلی مهران، یوسف خوش کیش، محمد علی مولوی، علیرضا نوبری، سید محسن نوربخش، مجید قاسمی، سید محمد حسین عادلی، ابراهیم شیبانی، طهماسب مظاهری و محمود بهمنی، روسای بانک مرکزی از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۹۲ هستند.

رئیس کل بانک مرکزی به تبع نوع مأموریت ها و مسئولیت هایی که دارد، آن هم در کشوری که سیاست های پولی و ارزی آن از مهمترین موضوعات کلان آن کشور است دارای ویژگی های خاصی است که عنایت به آن در تعیین فرد مناسب برای این مسئولیت اهمیت پیدا می کند.

بانک مرکزی یک کشور در تعریف علمی مسئول" اعمال سیاست های پولی" ، " نظارت بر نهادهای پولی و بانکی و اعتباری" ، " حفظ ارزش پول ملی کشور و کنترل تورم" ، " تأمین تداوم رشد اقتصادی" و" حفظ توازن تراز پرداخت های خارجی کشور" است.

به عبارت دیگر بانک مرکزی هم مسئول انجام امور بانک داری دولت، هم سیاست گذار پولی و هم تعیین کننده تعاملات بین المللی مرتبط است. لاجرم رئیس بانک مرکزی کسی است که بتواند این سه مأموریت مهم را با هم به عهده گرفته به انجام برساند. اتفاقاً هرگاه رئیس بانک مرکزی دارای این خصوصیات مهم بوده است بانک مرکزی موفق تر ظاهر شده است.

بنابراین مشخص است که بانک مرکزی یک نهاد صرفاً بانکی نیست و طبعاً رئیس آن به چهار تخصص مهم نیازمند دارد: ۱- شأن و جایگاه سیاسی ۲- تجربه و تخصص بانکی ۳- دانش و مقام علمی اقتصادی ۴- تجربه در رفتار و کردار بین المللی

این چهار خصیصه مهم برای فردی که قرار است متصدی اداره بانک مرکزی شود نه تنها لازم که ضروری است و موفقیت بانک مرکزی را در گذر از دالان مشکلات و حل مسائل موجود موفق می کند.