شورای‌اقتصاد از دو سال قبل برقرار است

به گزارش پارس ، به نقل ازفارس، بخش نخست گفت وگوی تفصیلی با صادق خلیلیان وزیر جهاد کشاورزی چهارشنبه گذشته منتشر شد و به عملکرد بخش کشاورزی در دوره ۴ ساله وزارت آقای خلیلیان پرداخت.

شاخص ترین آنها اجرای ۵۱۶ هزار هکتار عملیات آبیاری تحت فشار، ایجاد ۲۴.۸ میلیون تن صنایع تبدیلی در ۸ سال گذشته، تولید ۱۸.۴ میلیون تن محصولات باغی در سال ۹۱ و صادرات ۶.۲ میلیارد دلار محصولات کشاورزی در سال ۹۱ و ایجاد ۲۸۷ هزار شغل جدید در سال ۹۱ بود.

در این بخش گفت وگو تلاش شده، ناگفته ها و زوایای پنهای آقای خلیلیان در این ۴ سال نشان داده شود.

بخش دوم گفت وگو به نگاه رئیس جمهور احمدی نژاد به بخش کشاورزی از دیدگاه وزیر، نظر خلیلیان در باره احمدی نژاد، دلیل کمتر رسانه ای بودن آقای وزیر در این ۴ سال، اینکه چرا خلیلیان جلسه هیئت دولت را ترک کرد؟ و آیا وزیر در این ۴ سال درباره برنامه های غیر کارشناسی احمدی نژاد کوتاه آمد؟ و مسائل دیگر کشاورزی می پردازد.

با هم این گفت وگو را می خوانیم:

  آقای وزیر به ناهماهنگی ها در خرید تضمینی گندم اشاره کردید، انتقاداتی که به دولت آقای احمدی نژاد وارد است، این است که در دولت های قبل شورای اقتصاد داشتیم و با آقای رئیس جمهور در مورد مسائل مهم کشوری مانند واردات، تعرفه ها و خرید های تضمینی به توافق و سپس تصمیم گیری می رسیدند، اما در دولت آقای احمدی نژاد با حذف سازمان مدیریت این هماهنگی ها از بین رفت، آیا شما به این مسئله اعتقاد دارید؟

خلیلیان: سازمان مدیریت حذف نشده است و همچنان پا بر جا است، عنوانش از سازمان مدیریت به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور تغییر یافت، اما ساختار خودش را حفظ کرد.

شورای اقتصاد هم مدتی تعطیل شد، اما از دو سال اخیر برقرار است و متولی آن هم معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور است. جلسات هم زیاد برگزار می شود. قبل از برگزاری مجدد جلسات شورای اقتصاد نیز جلسات هماهنگی در کمیسیون اقتصادی دولت انجام می شد، جلساتی هم رئیس جمهور به صورت مجزا با مسئولان اقتصادی برگزار می کند، تقریبا حداقل هفته ای یک جلسه تشکیل می شد و همین هفته گذشته آخرین جلسه شورای اقتصاد تشکیل شد.

شما معتقد نیستید که خلاء نبود شورای اقتصاد در پائین بودن نرخ خرید تضمینی گندم و تداخل مدیریتی وزارت جهاد و صنعت موثر بوده است؟

خلیلیان: مشکلی که بین وزارت جهاد و وزارت صنعت رخ داد، عدم تفکیک وظایف ساختاری این دو وزارتخانه بود، مشکل اصلی اینجاست، وزارت جهاد کشاورزی متولی تولید گندم است، اما خرید گندم و واردات توسط وزارت صنعت، شرکت بازرگانی وابسته به آن انجام می شود. برای آنها تفاوتی نمی کند، زیرا می خواهند تنها گندم خریداری کنند چه از داخل یا خارج. در نتیجه این که ما به هر قیمتی از تولید داخل خریداری کنیم، شاید اولویت اول آنها نباشد در حالی که خرید از تولید داخل اولویت وزارت جهاد کشاورزی است. نمی توانیم گندم را به جای مردم به مصرف مرغداری ها و دامداری ها برسانیم. اگر دامداری ها و مرغداری ها نیاز دارند، باید علوفه برای آنها وارد کنیم نه اینکه علوفه برای آنها وارد نکنیم و گندم داخل در مرغداری ها و دامداری ها استفاده شود. در خرید تضمینی گندم قیمت بسیار مؤثر است، اگر قیمت پایین باشد، کشاورز به سمتی می رود که قیمت بیشتری به محصولش می دهد و باعث می شود در حاشیه مرزها گندم از کشور خارج شود. این تفاوت نرخ ارز نیز این انگیزه را بیشتر می کند، حتی کاه گندم نیز همین الان از کشور خارج می شود.

  موضوع تداخل وظایف وزارتخانه ها را عنوان کردید، این مسئله چندین سال است مطرح است، به رغم اینکه سال گذشته از سوی وزارت جهاد اعلام شد ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن تولید گندم تولید شده است، اما همچنان واردات زیادی انجام شد، قرار شد طرح انتزاع پایانی بر تداخل وظایف وزارتخانه ها باشد، اما این قانون به رغم اینکه باید ۳ ماه بعد از ابلاغ شورای نگهبان، آئین نامه اجرایی از سوی دولت ابلاغ می شد، اما بعد از گذشت ۵ ماه اجرا نشده است، مشکل چیست؟

خلیلیان: این قانون آئین نامه اجرایی می خواهد و ۳ ماه مهلت داده شده است که از سوی دولت ابلاغ شود، بنابراین اجرای چنین طرح مهمی باید با شروع دولت بعد انجام شود، زیرا برای این جابجایی ها زمان لازم است، عملا با تدوین آئین نامه و نیاز به زمان جابجایی اجرای ان به دولت بعد موکول می شود.

  آئین نامه آن در چه مرحله ای است؟

خلیلیان: حدود یک ماه و نیم است از سوی وزارت جهاد کشاورزی به دولت ارسال شده است و مسیر کارشناسی خود را طی می کند.

با خبر شدیم که آقای رحیمی نامه ای نوشتند و اجرای طرح انتزاع را به مدت یک سال به تعویق انداخته است

خلیلیان: این موضوع در ستاد تدابیر ویژه اقتصادی مطرح شده و آنجا این تصمیم را گرفته اند که اجرای طرح انتزاع تا پایان سال ۹۲ به تعویق بیفتد، البته من با این تصمیم موافق نبودم در عین حال ستاد ویژه اقتصادی اعضا و سازوکار خودش را دارد و از طریق شورای امنیت ملی ابلاغ می شود.

  آقای وزیر نقاط قوت بخش کشاورزی دولت دهم چه بود؟

خلیلیان: در دولت دهم نسبت به دولت های قبلی به امور زیربنایی توجه بیشتری شد در این دولت اعتبارات طرح توسعه کشاورزی و امور زیربنایی آب و خاک محقق شد. توجه به صنایع مرتبط به بخش کشاورزی، توسعه مکانیزاسیون، توجه به ارتقاء شاخص های سلامت در تولید محصولات کشاورزی بیشتر بود.

در گذشته به دلیل مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و سموم ابهاماتی از نظر حد مجاز باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی بود. یکی از کارهایی که در این دولت انجام شد این بود که مصرف کود و سم کنترل شد.

*کاهش ۲۵درصدی مصرف سم کشاورزی

مصرف سموم کشاورزی طی ۸ سال گذشته ۲۵ درصد کاهش داشت و این باعث افزایش سلامت تولید محصولات کشاورزی شد، از سوی دیگر کارگروه ویژه ای در سال گذشته برای نظارت بر محصولات تولیدی مشخص شد و دستور العمل نظارت بر واحدهای تولیدی مرغداری، دامداری، پرورش ماهی، صیادی، گلخانه ها ابلاغ شد، به طوری که هیئت اجرایی آنها آغاز به کار کرده است و اخیرا این نظارت و دستورالعمل ها به مزارع سبزی و صیفی هم تعمیم داده شده است.

یکی دیگر از اقدامات در راستای تولید محصول سالم این بود. به سمت مبارزه بیولوژیک و مبارزه تلفیقی با آفات رفتیم که باعث کاهش مصرف سموم در کشور می شود. سمپاشی های هوایی که در گذشته انجام می شد، به غیر از موارد خاص کنار گذاشته شد و در بحث مبارزه بیولوژیک عواملی که منشأ آلی و گیاهی دارند معرفی شدند تا اثری از مواد شیمیایی در تولید محصولات نباشد و محصول تولیدی سالمتر شود.

  آیا بررسی انجام داده اید که محصولاتی که اکنون به بازار عرضه می شود، چه میزان باقیمانده سموم در حد مجاز دارد؟

خلیلیان: محصولات تولیدی اعم از شیر، ماهی، انواع میوه ها، پایش می شود و در مقایسه با محصولات کشورهای خارجی و محصولاتی که وارداتی است، محصولات داخلی بسیار سالمتر است. مصرف کنترل آنتی بیوتیک ها، هورمون ها، سموم و کود شیمیایی انجام می شود و تحت کنترل است. تا ۹۵ درصد محصولات کشاورزی کشور از سلامت برخوردار هستند و خود من بعد از این پایش هایی که انجام شد، بدون هیچ دغدغه ای مصرف می کنم.

با حذف یارانه کود از مصرف بی رویه این نهاده کاسته شده و استفاده از نهاده ها بیشتر به تولید محصولات اساسی داده می شود، در نتیجه خطرات بحث مصرف بی رویه کود و سموم کاهش یافته است.

  بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه باید ۳۰ درصد کود آلی جایگزین شیمیایی شود، در مورد توسعه کودهای ارگانیک چه کار کردید؟

خلیلیان: با افزایش مصرف کودهای شیمیایی مزیت استفاده از کودهای ارگانیک بیشتر می شود. این سیاستگذاری را داشتیم که تولید کنندگان به سمت محصولات ارگانیک غیر شیمیایی رویکرد داشته باشند.

  آیا آماری در این زمینه دارید که چه میزان گرایش به سمت کودهای آلی افزایش یافته است؟

خلیلیان: فعلا آمار دقیقی الان ندارم، اما گرایش به این سمت بیشتر شده است.

  کشاورزی کشور بیشتر خرده پا است و متوسط آن در برخی مواقع کمتر از یک هکتار است، قانونی برای جلوگیری از خرد شدن و تجمیع اراضی در سال ۸۵ به تصویب رسید، چه موانعی سر راه اجرای این قانون وجود دارد که اجرا نشده است؟

خلیلیان: یکی از اقداماتی که وزارت جهاد کشاورزی برای طرح های توسعه ای انجام داد، این است که زمین های کشاورزی را در اندازه های اقتصادی مطالعه کند و این تضمین را به کشاورزان برای جلوگیری از خرد شدن اراضی و تجمیع زمین هایشان بدهد.

اما تنها ابزار ما تشویق کشاورزان به تجمیع اراضی خودشان است، در کنار آن حمایت های بیمه ای، نهاده ای، یارانه ای را برای تشویق انجام می دهیم.

از سوی دیگر یکی از طرح های وزارت جهاد کشاورزی ایجاد تعاونی های تولید است که هر کدام از کشاورزان روی زمین خودشان کار می کنند، اما هزینه های آنها سرشکن می شود.

اقدام دیگر توسعه شرکت های سهامی است تفاوت آن با شرکت های تولیدی این است که زمین های یکپارچه می شوند و هر کدام از افراد سهیم هستند و سود بین سهامداران تقسیم می شود.

آیا آماری دارید که چه میزان از زمین های کشاورزی به این شکل تجمیع شده است؟

خلیلیان: فعلا آماری در این زمینه ندارم.

  آقای خلیلیان وزارت جهاد کشاورزی در دوئل هایی که با وزارت صنعت در زمینه های مختلف مانند خرید تضمینی، طرح انتزاع و واردات داشته معمولا موفق نبوده است، آیا به این دلیل نبوده که جنابعالی از ظرفیت رسانه ها به خوبی استفاده نکردید، اصلا چرا آقای خلیلیان در طول دوره وزارتش رسانه گریز بود؟

خلیلیان: البته رسانه گریز که نبودم، علتش این بود که در گذشته احساس می کردم وزارت جهاد کشاورزی به یک سری حاشیه ها ورود کرده است که فکر کردم، اگر بدون سر و صدا و تبلیغات به کارهای اصلی بپردازیم، بیشتر به نفع بخش خواهد بود.

همین کارهای زیربنایی که انجام شده است، نشان می دهد چندین برابر مدیریت های قبلی کار شده است. سعی نکردیم مرتب رسانه ای و تبلیغ کنیم و حتی در طرح توسعه کشاورزی نیز که طرحی در ابعاد گسترده و بزرگتر از حتی مسکن مهر است و کمک به سرمایه گذاری، تأمین نقدینگی، ایجاد اشتغال و افزایش تولید می کند، کمتر روی آن تبلیغ کردیم و سعی کردیم در یک فضای بدون تبلیغ و آرام کارها را پیش ببریم. احساس کردم در گذشته خیلی حاشیه در بخش کشاورزی بود که البته ارتباطی هم به رسانه ها نداشت.

نوع رفتار، نوع بیان افراد همه اینها می تواند ایجاد حاشیه کند و حساسیت های مخالفان دولت را روی طرح های ما برانگیزد و در نتیجه اقدامی که انجام دادیم، مؤثر بود، اما به همان اندازه که وزارتخانه های دیگر برای اقداماتشان مراسم می گذارند، فیلم می گذارند و تبلیغ می کنند، ما این کارها را انجام ندادیم.

  آیا الان هم به همان تشخیص و نظرتان در مورد رسانه ها پایبند هستید؟

خلیلیان: فکر می کنم به دور از حاشیه کار کردن راحت تر است. هرچند ارتباط کم ما با رسانه ها باعث شد عملکرد این وزارتخانه کمتر منعکس شود و این نقطه ضعف برای ما محسوب می شود.

البته موضوع کمتر رسانه ای بودن، جنابعالی را دو بار به آستانه استیضاح برد، زیرا نمی توانستید عملکردتان را به خوبی اطلاع رسانی کنید

خلیلیان: اگر بخواهیم مقایسه کنیم نسبت به دوره های قبلی رکورد استیضاح ما کمتر بود، در دوره های گذشته استیضاح وزرا محقق شد، اما در این دوره محقق نشد، در دوره آقای اسکندری همان سال اول استیضاح محقق شد.

  آقای خلیلیان می توانستید ارتباط رسانه ای تان را تقویت کنید، اما این کار را نکردید

خلیلیان: بله این ضعف را قبول کردم و می پذیرم.

با وجود اینکه برنامه های استمرار کشت برخی محصولات مانند سیب زمینی و پیاز اجرا شد، اما الگوی کشت که نقشی اساسی در تعادل بازار دارد، اجرا نشد چه موانعی سر راه اجرای این برنامه وجود داشت؟

خلیلیان: برنامه کشت طی چند سال اخیر تنظیم و به استانها هم ابلاغ شد، اما لازم بود روی بحث های آمایش سرزمین تمرکز بیشتری پیدا کنیم و به همین دلیل برنامه ها را به سمت تعیین کشت بردیم.

آماده شدن آمایش سرزمین باعث شد که یک نقشه نهایی برای این کار تهیه کنیم و الگوی استراتژیک توسعه بخش را بر پایه آمایش سرزمین به تصویب رساندیم، اما مشکلی که برای اجرای الگوی کشت وجود دارد این است که کشاورزان کارمند دولت نیستند که بخشنامه های دولت را اجرا کنند، لازم است سیاست های تشویقی در پیش بگیریم، مثلا خدمات بیمه ای را متمرکز کردیم برای کشاورزانی که این الگوی کشت را انجام می دهند و یا حمایت های یارانه ای و نهاده ای را به سمت مکانهایی که الگوی کشت انجام می شود سوق دادیم.

در جاهایی مانند جنوب کشور کشت سیب زمینی و پیاز را به صورت قراردادی انجام می دهیم که در جنوب کرمان انجام شد و کمک کرد که در یک سال اخیر با مشکل بحران و مازاد تولید کمتر مواجه شویم.

بنابراین الگوی کشت در برخی از استان های کشور اجرا می شود اما تا زمان اجرای کامل آن راه داریم.

  براساس ماده ۳۳ قانون بهره وری کشاورزی قرار بود، محصولات کشاورزی در بورس عرضه شود، اما کامل انجام نمی شود مشکل عرضه در بورس چیست؟

خلیلیان: مشکل عرضه در بورس این است که کشاورزان پراکنده در مناطق کشور هستند، در حالی که بورس متمرکز در یک نقطه در تهران است و همین تفاوت بین ما و صنعت است که حضور محصولات کشاورزی را در بورس با مشکل مواجه می کند.

برای اینکه بتوانیم عرضه محصولات کشاورزی را ساماندهی کنیم، تا خلاء از تولید تا مصرف کمتر شود مراکز عرضه مستقیم کالا را در شهرهای مختلف ایجاد کردیم.

تا به حال بیش از ۳ هزار غرفه عرضه مستقیم محصولات کشاورزی ایجاد کردیم که قرار است تا ۴ هزار غرفه افزایش یابد.

چه میزان محصولات کشاورزی در بورس عرضه می شود؟

خلیلیان: رقم بالایی نیست

دکتر خلیلیان را به عنوان یک وزیر محافظه کار می شناسند، اینکه آقای وزیر در مورد برنامه هایی که از سوی رئیس جمهور مطرح می شد، مقاومت نشان نمی داد مثلا فروش ساختمان وزارت جهاد کشاورزی، طرح توسعه کشاورزی و افزایش ۲ میلیون هکتار زمین کشاورزی به رغم محدودیت آب، و طرح خروج دام از جنگل بود که جنابعالی مقاومتی نکردید و نظر کارشناسی هم ندادید.

خلیلیان: براساس چارچوب کاری سعی داشتیم مسائل در درون دولت پیگیری شود و از رسانه ای کردن آن خودداری می کردیم، طبیعی است وقتی وزیر با یک رئیس جمهور کار می کند، اگر حرفی دارد، باید به خود رئیس جمهور بگوید خیلی مواقع در جلسات خصوصی که با ایشان داشتم و یا جلسات دولت نظرات کارشناسی را به صورت علنی و واضح می گفتم و اگر جاهایی لازم بود، هشدار هم می دادم و گاهی نظرات در قالب نامه هایی تنظیم می شد و هیچ وقت اینها را رسانه ای نکردیم، زیرا معتقد بودیم که دولت باید کارهای کارشناسی خود را در درون انجام دهد تا کارها پیش برود.

مثلا یکی از کارهایی که دنبال کردیم این بود که در سال ۹۰ به میزان ۱۱۳۸ میلیارد تومان اعتبارات ویژه علاوه بر بودجه از دولت گرفتیم که صرف کارهای توسعه ای زیربنایی آب و خاک شد. این نشان می دهد که قدرت چانه زنی ما در دولت چقدر بالاست. در سال ۹۰ به میزان ۹ هزار میلیارد تومان برای طرح توسعه کشاورزی در اختیار گرفتیم و سعی کردیم این طرح را در قالب برنامه پنجم و اهداف مورد نظر بخش کشاورزی اجرا کنیم.

کارها را به صورت عملی پیش بردیم و از رسانه ای شدن پرهیز کردیم.

*چرا خلیلیان جلسه را ترک کرد؟

سال گذشته خاطرتان باشد بحثی درباره خرید تضمینی گندم پیش آمده بود که در آن جلسه نظر من این بود قیمت خرید تضمینی بالاتر برود، اما اعضای جلسه نظرشان این بود که بالاتر از ۴۰۰ تومان نباشد و یک مورد دیگر هم در همان جلسه پیش آمد که گفتند واردات شیر خشک باید آزاد شود و من گفتم نیاز به بحث کارشناسی دارد و این کار را نمی توانیم انجام بدهیم و در نهایت گفتم تصمیمات را قبول نمی کنم و مقداری هم بیرون کار داشتم و جلسه را ترک کردم.

  طرحی که رئیس جمهور درباره خروج دام از جنگل و یا اضافه کردن ۲ میلیون هکتار زمین کشاورزی داد، آیا نظر شما واقعا همسو با این طرح ها بود؟

خلیلیان: طرح رئیس جمهور در مورد اضافه کردن ۲ میلیون هکتار زمین کشاورزی همان طرح توسعه کشاورزی است که ما در قالب قوانین موجود و اهداف برنامه با سازوکارهای که در کشور ایجاد شد اجرا کردیم و نگرانی ها و ایراداتی که در زمینه محدودیت آب مطرح می شد، منتفی شد.

یعنی این طرح را با توجه به ظرفیت موجود اجرا کردید؟

خلیلیان: بله هر زمینی که امکان تامین آب داشت در قالب ستادهایی که پروژه های افراد را بررسی می کردند، انجام شد و نتایج بسیار خوبی از نظر توسعه کشاورزی در سال ۹۱ گرفتیم که آثار آن در سال ۹۲ مشخص می شود.

  طی دوره ۴ سال اخیر آمارهای کشاورزی را قبول نمی کردند و اخیرا برخی نمایندگان مجلس نیز انتقاداتی در این زمینه داشت، آیا آمارهای وزارت جهاد مبنای علمی ندارد؟

خلیلیان: آمارهای وزارت جهاد سازوکار اجرایی بسیار قوی دارد، از شهرستانها و استانها شروع می شود و به مرکز می رسد، مثلا برای جمع آوری آمار باغبانی طرح مشترکی را با مرکز آمار ایران اجرا کردیم در مورد مرغداریها، دامداریها هم به همین شکل عمل شد، بنابر این نظام آماری وزارت جهاد قوی و سازمان یافته است.

مثلا در مورد گندم بعد از کشت، سطح سبز گندم را رصد می کنیم و مرتب از نظر آفات و بیماریهای که اتفاق می افتد رصد می شوند و زمان برداشت حتی میزان ریزش کمباین هم محاسبه می شود و عدد نهایی به دست می آید، چون علاوه بر کارشناسان کشاورزی وزارتخانه ناظران گندم در این آمارها دخالت دارند، اخیرا مجلس مصوب کرد که ۱۰ هزار نفر از این ناظران استخدام شوند. کارهای آماری مرتب تحت نظارت مرکز آمار و مرکز نظارت راهبردی است.

  چند درصد احتمال خطا در آمار وجود دارد؟

خلیلیان: البته تا ۵ درصد احتمال خطا وجود دارد که کلی است مثلا در مورد محصولات باغی نزدیک عید سرمای بی موقع می آید، بنابر این در آمار یک برآورد اولیه داریم و بعداً این آمارها تعدیل می شود و همین است که به عنوان آمار نهایی ارائه می شود. سال گذشته از طرف معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری وزارت جهاد کشاورزی به عنوان دستگاه اجرایی برگزیده در زمینه برنامه ریزی و آمار زیربنایی شناخته شد.

جنابعالی ۴ سال با آقای احمدی نژاد کار کردید در این مدت توجه ایشان به بخش کشاورزی چگونه بود و اصولا نظر شما نسبت به شخصیت رئیس جمهور چیست؟

خلیلیان: ایشان توجه خاصی به بخش کشاورزی دارند، مرحوم امام راحل هم خیلی توجه به بخش کشاورزی داشتند، اما به دلیل مشکلاتی که در کشور وجود داشت هیچ وقت کشاورزی را محور توسعه قرار ندادند، اما طی سه سال اخیر اعتبارات ویژه ای علاوه بر بودجه از طریق شورای عالی آب از طریق رئیس جمهور در اختیار بخش کشاورزی قرار گرفت.

۹ هزار میلیارد تومان از طریق صندوق توسعه ملی در اختیار این بخش با نرخ سود پایین قرار می گیرد و می بینیم رکوردهای تولید هم نسبت به قبل افزایش خوبی پیدا کرده است. این نشان می دهد که در این دولت به صورت ویژه از بخش کشاورزی حمایت شده است که چنین تجربه ای در سه دهه اخیر وجود نداشته است.

شخصیت رئیس جمهور احمدی نژاد را چگونه دیدید؟

خلیلیان: آقای رئیس جمهور فردی است بسیار دلسوز برای کشور، عاشق مردم، انقلاب اسلامی و کشور است و دوست دارد هر آنچه که برای پیشرفت کشور می توان انجام داد را از طریق خودش، وزرا و تیمی که با آنها کار می کند، انجام می دهد.