بازار سرمایه درگیر حباب قیمت‌ها نشده است

به گزارش پارس به نقل از اقتصادپرس، افزایش قابل توجه شاخص بورس طی هفته های اخیر باعث شد شاهد اظهارات دوگانه در خصوص رشد عدد شاخص باشیم. برخی رشد شاخص بورس را ناشی از افزایش حبابی قیمت ها و درگیر شدن سهام داران در جو بازار دانستند و برخی هم افزایش قیمت سهام را ناشی از بهبود عملکرد شرکت های متبوع و طبیعی ارزیابی کردند.

اما اگر بخواهیم بازار سرمایه کشور و عوامل تاثیرگذار بر افزایش قیمت سهام شرکت ها را بررسی کنیم باید به دو مقوله ی مهم توجه کنیم. نخست آثار ناشی از افزایش ارزش سهام شرکت ها به علت افزایش سودآوری شرکت ها و دوم تغییر قیمت دارایی پایه ی شرکت های بورسی.

برطبق قانون شرکت های بورسی باید در پایان هر سال مقدار سود سال بعد را پیش بینی کنند و با گذشت سه ماه از سال جدید میزان سود حاصله را با میزان یک چهارم سود پیش بینی شده در سال قبل مقایسه و در مورد آن اظهار نظر کنند. به عنوان مثال اگر در سال قبل یک هزار واحد سود برای سال جدید پیش بینی شده، پس از گذشت سه ماه از سال جدید روند افزایشی یا کاهشی سود سهام را با ۲۵۰ واحد که همان میزان یک چهارم سود پیش بینی شده در سال قبل است را مقایسه می کنند. در این رابطه اگر سود بیش از ۲۵۰ واحد باشد، روند رو به رشد قیمت در بورس و افزایش قیمت سهام مشخص می شود و اگر کمتر از ۲۵۰ واحد باشد، روند کاهش قیمت سهام مشخص می شود. همچنین زمانی که سودآوری کاهش یابد، عرضه زیاد و تقاضا کم می شود و بالعکس زمانی که سودآوری بیش از حد انتظار باشد، فروش سهام کم و تقاضا زیاد می شود که این اتفاق افزایش قیمت را به دنبال دارد.

بنابراین یکی از دلایل افزایش قیمت ها این است که سودآوری شرکت ها در تعدیل های مثبت یا منفی سود سه ماهه شرکت ها نمایان شود.

عامل مؤثر دیگر در افزایش ارزش سهام بورس تغییر و به عبارتی افزایش قیمت دارایی پایه فارغ از سودآوری است، به طوری که ارزش سهام یک شرکت بر اثر تغییرات قیمتی که در بازار کالا، خدمات یا بازار مرتبط با حوزه مالی تغییر کند.

به عنوان مثال یک شرکت هواپیمایی را در نظر بگیریم که این شرکت از محل فروش خدمات به مسافر درآمد کسب می کند. اگر میزان درآمد شرکت بیش از آن مقدار که از محل موضوعات مورد بررسی در زمینه مالی پیش بینی کرده به دست آید، این تغییر ناشی از سود آوری است، ولی اگر افزایش ارزش سهام شرکت به دلیل افزایش ناگهانی قیمت هواپیما و گرانی آن باشد، این رشد ارزش سهام به علت تغییرات قیمت پایه است.

بنابراین اگر یک شرکت هواپیمایی دارای تعداد ۱۰۰ فروند هواپیما باشد، با گران شدن قیمت هواپیما ارزش سهامش به شدت رشد می کند و این موضوع حاصل از سودآوری نیست، بلکه به دلیل تغییرات قیمت پایه دارائی است. اتفاقی که در حال حاضر در بورس ایران رخ داده است، تغییرات قیمت دارایی پایه در کنار تغییرات مربوط به سودآوری بعضی از شرکت هاست.

به عنوان مثال یک کارخانه فولاد در سال ۸۹ با ۴۰۰ میلیون دلار سرمایه با دلار ۱۰۰۰ تومان در آن زمان ارزش سهامش معادل ۴۰۰ میلیارد تومان بود و همان کارخانه در سال ۹۲ با همان میزان سرمایه با دلار ۳۰۰۰ هزار تومان ارزش سهامش ۳۰۰ درصد رشد کرده است؛ بنابراین قیمت جدید حاصل از افزایش قیمت دلار اثر خود را روی قیمت سهام می گذارد، زیرا مجموع قیمت تک سهم ارزش کل شرکت است در نتیجه قیمت تک سهم هم افزایش می یابد.

به طور کلی افزایش جدید قیمت ها که در جریان افزایش شاخص های بورس مشاهده می شود، به دو دلیل است، یکی حاصل از تغییرات و دیگری افزایش سودآوری شرکت هاست که این شرکت ها بیشتر صادراتی اند که با افزایش قیمت دلار سودشان بسیار زیاد شده است.

البته بعضی از شرکت های وارداتی مثل شرکت های دارویی با گران شدن مواد اولیه نه تنها سودآوری شان کم شده، بلکه به دلیل عدم پیش بینی نرخ ارز زیان ده هم شده اند.

در مجموع می توان گفت در شرایط فعلی سهم عمده را تغییرات قیمت دارایی پایه ایجاد می کند و در اصل می توان گفت که تجدید ارزیابی دارایی در بورس صورت می گیرد و اگر مبنای قیمت ها این طور باشد، روند حبابی و مصنوعی نداریم و قیمت ها واقعی است. البته زمانی که سهام شرکت ها مثبت است، درصد کمی برای دیگر نمادها هیجان ایجاد می کند؛ به عبارت دیگر تا حدود کمی قیمت ها را حبابی افزایش می دهد، ولی درصد عمده آنان حبابی نیستند.