سند ملی نان هنوز «ورز» نیامده است

به گزارش پارس به نقل از خراسان: تولید نان و کیفیت آن همواره مورد بحث و مناقشه وزارت صنایع و بازرگانی (صنعت، معدن و تجارت فعلی) ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان استاندارد کشور، وزارت کشور و وزارت اقتصاد و دارایی از یک سو و بخش خصوصی (اتحادیه نانوایان و شورای آرد ونان) از سوی دیگر بوده و دوطرف تاکنون نتوانسته اند مناقشات را با ترسیم « نقشه راه نان» به پایان برسانند.

با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها در ماه های پایانی سال ۸۸، معاون وقت وزیر بازرگانی از تدوین نقشه راه کیفیت گندم، آرد ونان با ۶ هدف اساسی خبر داد و از برنامه های وزارت بازرگانی برای بهبود کیفیت آرد، ارتقای کیفیت فناوری کارخانجات آرد، ارتقای کمی و کیفی مراکز حمل ونقل و ذخیره سازی، اصلاح فرآیند تولید و خرید گندم، استانداردسازی و بهبود نهاده های کشاورزی و توسعه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی تولید و مصرف نان در کشور خبر داده بود.

علی خانی همچنین گفته بود که تدوین اجرای استاندارد نان در سطوح پایین تر در کمیته ملی نان در حال انجام است و اکنون معاون وزیر بهداشت از تصویب و اجرای سند ملی نان در آینده نزدیک خبر داده است. این سند چه اهدافی را ترسیم کرده است؟ آیا این سند جامعیت لازم را در سطح یک سند ملی دارد؟ و سرانجام این که آیا سند ملی نان پاسخ گوی چالش ها و نابسامانی های فعلی تولید و مصرف نان در کشوراست و توانایی ارائه برنامه برای حل مشکلات نان را دارد؟

سند ملی نان
معاون بهداشتی وزیر بهداشت از اقدامات انجام شده برای اصلاح سلامت نان در کشور خبر داد و گفت: در این راستا با همکاری وزارت خانه ها و سازمان های مربوطه « سند ملی نان» به زودی تصویب می شود. دکتر فاطمه رخشانی در گفت وگو با « شبکه ایران» با اشاره به اقدامات انجام شده برای اصلاح کیفیت و سلامت نان های مصرفی در کشور افزود: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی و همچنین سازمان استاندارد، سند ملی نان را به تصویب خواهد رساند.

رخشانی تاکید کرد: از آن جا که « نان» قوت غالب کشور را تشکیل می دهد نانی که در اختیار مردم قرار می گیرد باید از لحاظ غنی بودن، شاخص ها و استانداردهای لازم را کسب کند بنابراین با اصلاح سلامت نان مصرفی کشور، بخش عمده ای از موارد مربوط به شیوه تغذیه سالم نیز اصلاح می شود.

معاون بهداشتی وزیر بهداشت بخشی از سند ملی نان را « فراهم شدن شرایط طبخ نان در منازل با خمیر غنی شده» دانست و ادامه داد: در تلاش هستیم تا بتوانیم خمیر نانی تولید کنیم که مانند دیگر خمیرها از جمله خمیر پیتزا در دسترس مردم باشد و مردم خود بتوانند نان را در منزل طبخ کنند. آرد این نان نیز غنی شده خواهد بود.

این مقام مسئول درباره چگونگی غنی سازی آرد نان مصرفی در کشور ادامه داد: علاوه بر غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیک در زمینه افزودن املاحی نظیر « روی» به آرد نیز اقداماتی در دست انجام است که درباره هزینه های آن در حال رایزنی با دیگر سازمان های مربوط هستیم.

زنجیره مالی ۱۵ هزار میلیارد تومانی
حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور معادل ۷ میلیون نفر در زنجیره تولید گندم، آرد و نان و همه جمعیت کشور به عنوان مصرف کننده نان در زنجیره مالی ۱۵ هزار میلیارد تومانی نان سهیم هستند. میزان متوسط واردات گندم در سال های اخیر نیز معادل ۴ میلیون تن برابر با ۳.۲ میلیارد دلار برآورد شده و این چرخه عظیم مالی تامین کننده قوت اصلی جمعیت ۷۰ میلیونی کشور به شمار می رود.

از سوی دیگر تولید سالیانه ۱۳.۶ میلیون تن گندم با متوسط ضایعات ۷ درصدی پیش از برداشت، ضایعات ۱۶ درصدی فرآیند نقل و انتقال و مصرف گندم در دامداری ها و همچنین ضایعات ۱۰ تا ۳۰ درصدی پس از پخت نان مواجه است و کارشناسان انتظار دارند که سند ملی نان باید ساماندهی ضایعات، گردش مالی زنجیره تولید و هدفمندسازی واردات گندم را بر عهده گیرد و با ارتقای کیفیت نان به ارتقای سطح سلامت جامعه کمک کند.

نان باید غذای کامل باشد
دکتر کریمی دبیر کانون نان های صنعتی کشور در گفت وگویی به خراسان می گوید: با توجه به این که نان غذای اصلی اغلب مردم کشور است پس الزاماً باید « نان یک غذای کامل باشد» و تلاش متولیان صنعت نان در کشور نیز بر رسیدن به این هدف متمرکز شده است.

وی تاکید کرد: ۷۰ درصد کالری و بیش از ۱۰ درصد از پروتئین مورد نیاز انسان و املاح ضروری تغذیه باید از نان تامین شود. این پژوهشگر حوزه نان در کشور با تاکید بر این که « نان مظلوم واقع شده است» ادامه داد: متاسفانه دستگاه های مختلف از دیدگاه خود پژوهش هایی را درباره ارتقای کیفیت نان انجام می دهند ولی تاکنون نقشه راه جامعی برای نان تدوین نشده و به نظر من یکی از ضرورت ها واولویت های حوزه سلامت کشور باید تدوین برنامه ارتقای همه جانبه نان در کشور باشد. زیرا سلامت نان با سلامت آحاد جامعه ارتباط مستقیم دارد پس در تدوین برنامه جامع سلامت کشور باید سلامت نان اولویت اول هدف گذاری شود.

اهدافی که باید محقق شود
حال این سوال مطرح است که « سند ملی نان» بر اساس چه اهدافی تنظیم شده و دورنمای اجرای این سند چه برنامه های اجرایی را رقم خواهد زد؟

مهندس توکلی معاون بهبود تولیدات گیاهی وزیر جهاد کشاورزی در این باره می گوید: بعضی از اهداف بالادستی تولید گندم در کشور را این سند باید تبیین کند.

این مقام مسئول توضیح می دهد: سند ملی نان باید برای کاشت، داشت و برداشت گندم خبازی برنامه ارائه دهد و در عمل باید بخشی از الگوی کشت کشور را ساماندهی کند و بر اساس نیاز ۱۰ میلیون تنی گندم خبازی، سطوح پراکندگی کشت گندم را در کشور مشخص کند. علاوه بر آن این سند باید واریته (گونه) گندم مورد نیاز مناطق مختلف کشور را نیز تعیین کند تا بر اساس نیاز هر منطقه، گونه گندم مورد نیاز کشت شود و نیازی به اختلاط گندم یک منطقه با منطقه دیگر نباشد.

توکلی ادامه داد: پراکندگی کارخانجات آرد در کشور را بر اساس این سند باید تعریف و جانمایی کنیم تا هزینه های فرآوری گندم و آرد بر قیمت تمام شده آرد و نان تاثیر نگذارد همچنین درصد سبوس گیری و نیاز صنایع نان به آرد صنعتی خبازی نیز باید تعیین شود تا کارخانجات نان صنعتی ناچار به تامین آرد مورد نیاز از مناطق مختلف کشور نباشند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی محاسبه دقیق گندم مورد نیاز کشور و برنامه ریزی واردات گندم را از دیگر اهداف سند ملی نان می داند و تاکید می کند: تقریباً همه گندم وارداتی روانه کارخانجات آرد و تبدیل به آرد خبازی می شود. انتظار داریم که سند ملی نان در ابتدای سال زراعی میزان تولید داخلی گندم خبازی را محاسبه و میزان نیاز واردات را نیز برآورد کند تا برای همیشه تولید گندم و واردات آن بر اساس نقشه علمی شفاف صورت گیرد و ابهامات موجود را برای همیشه برطرف کند.

علی شیدایی مدرس تغذیه و کارشناس رژیم تغذیه کودکان وزارت آموزش وپرورش هم می گوید: نان پای ثابت سفره های ایرانی است و باید انرژی، پروتئین مورد نیاز و املاح معدنی را در بالاترین حد ممکن برای رشد و نمو کودکان فراهم کند بنابراین در سند ملی نان باید ترکیب آرد خبازی برای سنین مختلف جامعه مصرف کننده تعیین شود تا مصرف کنندگان پروتئین، املاح و میزان کالری متناسب با سن فیزیولوژیکی را دریافت کنند و غذاهای دیگر به عنوان بخش مکمل نان در جیره غذایی تعریف شود.

سلامتیان که خود را مسئول آموزش اتحادیه تولیدکنندگان نان های صنعتی تهران معرفی می کند آموزش نانوایان را از اهداف ترسیم شده « سند ملی نان» می داند و می افزاید: تا پیش از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها همه انگشت اتهام بی کیفیت بودن نان به سوی آرد نشانه می رفت و کارشناسان نیز بر این باور بودند که آرد تحویلی به نانوایی ها کیفیت لازم را ندارد اما با اجرای نقشه راه کیفیت نان در سال های ۸۹ و ۹۰ اکنون بهترین آرد از بهترین گندم با فناوری مدرن تولید می شود و در اختیار نانوایان قرار می گیرد اما کیفیت نان به ویژه در سنتی پزها همچنان پایین است و اکنون مشخص شده که پایین بودن کیفیت نان ریشه در ناآگاهی نانوایان از عمل آوری صحیح خمیر و پخت نان است بنابراین سند ملی نان اکنون باید آموزش نانوایان را در برنامه اجرایی ارائه دهد و نانوایان نیز با شرکت در کلاس های آموزشی با شیوه های صحیح تولید خمیر و خبازی آشنا شوند.

اهداف دیگر
به نظر می رسد که سند ملی نان باید اهداف پایین دستی تولید نان نظیر تولید انواع نان را در دستور کار خود تعریف و تبیین کرده باشد.

دکتر کریمی دبیر کانون نان های صنعتی کشور بر این باور است که باید برای افزودنی های مجاز به آرد و تنوع نان با افزودنی های مجاز گیاهی برنامه ریزی کرد و همان گونه که بسیاری از کشورهای درحال توسعه انواع نان را در سبدغذایی خانوارها تامین کردند ایران نیز باید با تولید انواع نان های صنعتی و سنتی بر اساس برنامه مدون ارتقای سلامت جامعه وارد عمل شود و نان های مختلف متناسب با نیاز جامعه مصرف کننده را به بازار مصرف عرضه کند.

در هرصورت به نظر می رسد که « سند ملی نان» باید پاسخ گوی نیازهای فنی و اقتصادی « خبازی نان» باشد و مجریان این سند و اساسنامه اسناد پایین دستی این نقشه راه، نگاه فرابخشی به مسائل مختلف نان داشته باشند و مشکلات حوزه تولید نان را حداقل برای ۲ دهه آینده حل و فصل کنند تا بار دیگر شاهد ضایعات ۳۰ درصدی نان، واردات چند میلیون تنی گندم و ناهنجاری های تغذیه ای در سطح جامعه مصرف کننده که آحاد مردم را تشکیل می دهد، نباشیم.