پشت پرده گرانی خیار در بازار

این روزها تابلوی میوه‌فروشی‌ها قیمت‌های عجیبی را به خود می‌بینند و خریداران را با مکث و تردید برای خرید میوه مواجه کرده است. شاید در گذشته میوه‌های لاکچری مانند پشن فروت، مانگوستین و پیتایا که کمتر اسامی آن‌ها توسط مردم عادی شنیده شده در فهرست میوه‌های گران قرار می‌گرفت، اما در روزهای اخیر موز را هم باید به لیست میوه‌های لاکچری و گران‌قیمت اضافه کرد.آن‌طورکه رئیس اتحادیه میوه‌فروشان عنوان می‌کند، دلایل رسیدن قیمت موز به کیلویی ۶۰ هزار تومان، بسته بودن ثبت سفارش واردات، نرسیدن محموله‌های جدید موز از هند و نوسان قیمت دلار است و حالا با گسترش واردات، قیمت موز بیش از ۲۰ هزار تومان ارزان شده و در سطح شهر به ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان در هر کیلو رسیده است. در شرایطی که قیمت موز در دنیا یک دلار است و با این احتساب هر کیلو موز باید در حدود ۲۳ هزار تومان به فروش برسد، اکنون به دو برابر قیمت فروخته می‌شود.

بعد از افزایش قیمت دلار، واردات موز منوط به صادرات سیب شد. با توجه به بالارفتن قیمت سیب، نرخ صادراتی آن نیز افزایش پیدا کرد و اکنون در ازای صادرات سه کیلو سیب، یک کیلو موز وارد می‌شود. از سوی دیگر موزهای وارداتی در مقطع زمانی اجازه واردات از گمرک را نداشتند که با کمبود عرضه آن قیمت نیز بالا رفت. با ترخیص موزهای واردشده انتظار می‌رفت مطابق وعده‌های داده‌شده، قیمت‌ها در بازار کاهش چشمگیری داشته باشند، اما قیمت‌ها بازهم نرخ‌های بالایی را نشان می‌دهند، زیرا موز کیلویی ۴۵ هزار تومان، قیمتی نیست که مورداستفاده بیشتر خانواده‌ها باشد.گرانی میوه و صیفی‌جات صحبت امروز و دیروز نیست، این واقعیتی است که از ابتدای امسال با مردم همراه شده و در ماه‌های پایانی سال هم سایه خود را کم نمی‌کند. میوه‌های پاییزی از ابتدا باقیمت‌های بالایی وارد بازار شدند و در پاسخ به این افزایش قیمت‌ها، افزایش هزینه‌های سردخانه و انبارداری، حمل‌ونقل و کارگر در گرانی قیمت میوه‌های پرتقال و سیب مؤثر بودند.

 رشد چشمگیر قیمت خیار  

به‌تازگی هم قیمت خیار در بازار افزایش چشمگیری داشته است و مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت هر کیلو خیار در سطح شهر به حدود ۲۰ هزار تومان، در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به ۲۵ هزار تومان و در ارزان‌ترین حالت به قیمت ۱۶ هزار تومان به فروش می‌رسد. این افزایش قیمت در خیار به علت هزینه‌های تولید محصولات گلخانه‌ای مانند گازوئیل، پلاستیک و دستمزد کارگران افزایش زیادی داشته و منجر به بالا رفتن هزینه‌های تولید شده است.

جلال محمودزاده، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی درباره افزایش قیمت خیار می‌گوید: «مدت‌هاست ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به گلخانه‌داران تولیدکننده خیار برای تهیه بذر و سموم موردنیازشان تعلق نمی‌گیرد. گلخانه داران سم و بذر موردنیاز تولید خیار را با قیمت ۱۰ تا ۱۵ برابری نرخ دولتی از بازار آزاد تهیه می‌کنند. حذف ارز دولتی و واردات نهاده‌های موردنیاز

 گلخانه داران، هزینه تمام‌شده تولید هر کیلوگرم خیار را افزایش داده است.»

افزایش قیمت نهاده‌ها را می‌توان عاملی برای افزایش قیمت میوه عنوان کرد، زیرا بنا به تصمیم شورای اقتصاد، ارز دولتی برای نهاده‌های شیمیایی نظیر کود و سم طی چند ماه گذشته حذف شده است. محمد شفیع ملک‌زاده، رئیس نظام صنفی کشاورزی پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نهادهای شیمایی  گفته است: «قیمت کودهای فسفاته و پتاسه با حذف ارز دولتی۶ برابر شده‌اند و برای مثال یک لیتر سم دلتامترین که در اردیبهشت امسال ۴۷ هزارتومان بود در حال حاضر به بیش از ۱۱۰ هزار تومان رسیده یا سم اکسی کلرور مس ۴۴ هزارتومانی در بازه سه‌ماهه به ۱۳۰ هزارتومان و سم فنیتروتیون نیز که در اردیبهشت ۱۰۸ هزارتومان بود در حال حاضر به ۴۳۴ هزار تومان رسیده است.» 

چندی قبل نیز افزایش قیمت خیار به علت قطعی برق گلخانه‌ها عنوان شد، زیرا خیار در این فصل به شکل گلخانه‌ای تولید می‌شود و گرمای آن از طریق برق تأمین می‌گردد، اما قطعی برق باعث شد محصول خیار گلخانه‌ای کاهش پیدا کند. 

این اظهارنظر با واکنش سخنگوی صنعت برق مواجه گردید و آن را مردود دانست و گفته بود: «در اوج مشکلات و محدودیت‌هایی  که به خاطر سوخت نیروگاه‌ها به وجود آمده بود، حداکثر برای ۴ ساعت و در چند روز محدود برق گلخانه‌ها قطع‌شده که این میزان در بسیاری از مواقع حتی کمتر از این میزان هم بود. برق تنها برای روشنایی محدود در شب و پمپاژ آب به مخازن اصلی ذخیره در  گلخانه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و دمای محیط با استفاده از گاز یا سوخت مایع انجام می‌شود و به همین دلیل نمی‌توان قطعی موقتی و چندساعته برق را در گرانی خیار یا هر محصول کشاورزی دیگر دخیل دانست.»براساس جدول متوسط قیمت کالاهای خوراکی که از سوی مرکز آمار منتشر شد، آذرماه امسال در بخش خوراکی‌ها قیمت سیب ۹۱ درصد، انار۹۳ درصد، پرتقال ۱۴۲ درصد، هویج ۱۳۳ درصد و موز ۱۱۷ درصد در مقایسه با آذرماه سال ۹۸ افزایش داشت.اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار با تأیید گرانی در بازار میوه و سبزی آن را طبیعی دانسته و گفته است: «بخشی از این افزایش قیمت‌ها مربوط به افزایش نرخ‌های فصلی است.  با توجه به تأمین میوه و صیفی موردنیاز تهران از استان‌های جنوبی و به‌طور خاص استان فارس، اگر در هریک از مراحل کاشت و برداشت و انتقال وقفه‌ای ایجاد شود، کمبود و افزایش قیمت در مقصد دور از انتظار نیست.»

گرانی کالاهای اساسی باوجود عدم وابستگی به ارز در سال‌های قبل نیز تجربه شده است. برای گرانی میوه‌هایی که وابستگی به دلار ندارد و در تولید آن‌ها در داخل کشور به خودکفایی رسیده‌ایم و مازاد محصول را به کشورهای همسایه صادر می‌کنیم، افزایش تا این اندازه غیرقابل‌قبول است. 

شاید کاهش واردات موز و نوسان دلار را بتوان عامل اصلی در گرانی میوه‌های لوکس عنوان کرد، اما تورم بالا در محصولات داخلی بدون وابستگی به نرخ دلار، درواقع همان معنای کوچک‌ترشدن سفره‌های مردم را به ذهن متبادر می‌کند که از گوشت و برنج و روغن، اکنون به میوه رسیده است.