نرخ تورم از نفس می‌افتد؟

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد، مقایسه رقم ارائه شده برای نرخ تورم در اردیبهشت ماه با فروردین ماه امسال نشان می دهد که گرچه نرخ تورم میانگین با روند رو به رشد به بالاترین سطح خود در ۱۷ سال گذشته رسیده؛ اما سرعت رشد تورم به صورت ماهانه و نقطه به نقطه کاهش یافته است. چنان که با توجه به نرخ تورم میانگین در فروردین ماه امسال که به ۲/۳۲ درصد رسیده بود؛ تورم ماهانه ۰۱/۱ درصد رشد کرده و تورم نقطه ای نیز با ۵/۰ درصد افزایش نسبت به تورم نقطه ای فروردین ماه به حدود ۴۲درصد رسیده است. پیش از این، نرخ تورم نقطه به نقطه در فروردین ماه، ۲/۴۱ درصد و اسفند ماه ۴/۴۰درصد اعلام شده بود. به نظر می رسد تاثیر افزایش نرخ ارز بر قیمت تمام شده کالاها، به طور تدریجی در حال کاهش است. ضمن اینکه مسوولان بانک مرکزی نیز به تازگی از کاهش رشد نقدینگی به عنوان یکی از عوامل ایجادکننده تورم خبر داده اند که این موضوع نیز می تواند بر روند آتی نرخ تورم تاثیرگذار باشد.

  بانک مرکزی، تازه ترین اطلاعات از شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (تورم) طی اردیبهشت ماه سال جاری را منتشر کرده است. در این آمار که « بدون ذکر جزئیات» ، تنها به عدد شاخص تورم در اردیبهشت ماه اکتفا شده است؛ نرخ تورم میانگین (دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه ۱۳۹۲ نسبت به دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه ۱۳۹۱) در ماه یاد شده به ۳۴ درصد افزایش پیدا کرده است. رقم اعلام شده برای نرخ تورم در اردیبهشت ماه امسال از سال ۷۵ تاکنون بی سابقه بوده است.

با این حال مقایسه رقم ارائه شده برای نرخ تورم در اردیبهشت ماه با فروردین ماه امسال نشان می دهد که گرچه نرخ تورم میانگین با روند رو به رشد به بالاترین سطح خود در ۱۷ سال گذشته رسیده است؛ اما سرعت رشد تورم به صورت ماهانه و نقطه ای « کند» شده است. چنان که با توجه به نرخ تورم میانگین در فروردین ماه امسال که به ۲/۳۲ درصد رسیده بود؛ تورم ماهانه ۰۱/۱ درصد رشد کرده و تورم نقطه ای نیز با ۵/۰ درصد افزایش نسبت به تورم نقطه ای فروردین ماه به حدود ۴۲ درصد رسیده است.

چگونگی تهیه شاخص

اقتصاددانان برای اینکه بتوانند در وضعیت تغییر قیمت ها به ابزاری برای محاسبه این تغییرات دست پیدا کنند، به ابداع روشی پرداخته اند که در نهایت به محاسبه سطح کلی قیمت ها در هر زمان، می انجامد و از آن به عنوان « شاخص های قیمتی» یاد می شود. به عبارت دیگر، این شاخص ها بیان کننده سطح عمومی قیمت ها هستند. به عنوان مثال، یکی از این شاخص ها، شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) است که با استفاده از « میانگین وزنی قیمت های کالاهای مختلفی که یک مصرف کننده یا خانوار معمولی در یک دوره مصرف می کند» ، سنجیده می شود.
بنابراین به جای تک تک قیمت ها، این شاخص کلی وارد محاسبات می شود. این موضوع امکان این را می دهد که نرخ تورم که معادل رشد سطح عمومی قیمت ها است، قابل محاسبه شود که برای آن باید تغییرات شاخص قیمت مصرف کننده را محاسبه کرد و با استفاده از آن رشد شاخص که همان تورم است، محاسبه شود، البته این تورم، تورم نقطه ای یا نقطه به نقطه است. اما اگر از میانگین شاخص قیمت در یک سال (دوازده ماه) قبل از یک دوره استفاده شود، تورم میانگین یا دوازده ماهه به دست می آید.

افزایش تورم نقطه ای

اعداد جدید شاخص تورم، نشانگر رسیدن تورم نقطه ای به آستانه های تازه و قابل تاملی است. مقایسه اعداد ارائه شده از « شاخص» تورم در اردیبهشت ماه امسال با عدد شاخص در اردیبهشت ماه، نرخ تورم نقطه ای در ماه دوم سال، نیم درصد افزایش یافته و به نزدیک ۷/۴۱ درصد رسیده است. پیش از این، نرخ تورم نقطه به نقطه در فروردین ماه، ۲/۴۱ درصد و اسفند ماه ۴/۴۰ درصد اعلام شده بود. نرخ تورم نقطه ای از تیرماه سال قبل به این سو، ماه به ماه در حال افزایش بوده و به نظر می رسد به آستانه های هشدار رسیده است. در تیرماه سال ۹۱، نرخ تورم نقطه به نقطه ۹/۲۱ درصد بود و پس از آن هر ماه بر رقم آن افزوده می شد، به طوری که در عرض ۹ ماه، یعنی تا پایان اردیبهشت ماه امسال، از ۹/۲۱ درصد به رقم ۷/۴۱ درصد رسیده که افزایش قابل توجهی به میزان ۸/۱۹ درصد را نشان می دهد و تقریبا نرخ آن دو برابر شده است. به عبارت دیگر، طی یک بازه زمانی ۹ ماهه، نزدیک به ۲۰ درصد بر نرخ تورم نقطه ای در اقتصاد کشور اضافه شده است.

کاهش سرعت رشد تورم ماهانه

اطلاعات جدیدی که بانک مرکزی منتشر کرده، حاکی از کاهش نرخ تورم ماهانه است. شیوه محاسبه نرخ تورم ماهانه مثل نرخ تورم نقطه به نقطه است با این تفاوت که به جای دوره یک ساله، دوره یک ماهه در آن منظور می شود. این آمارها می گوید که نرخ تورم ماهانه از ۳ درصد در فروردین ماه سال جاری به ۰۱/۱ درصد در اردیبهشت ماه کاهش پیدا کرده است. نرخ تورم ماهانه در بهمن ماه پارسال ۳/۵ درصد بوده که در ماه پایانی سال گذشته به ۹/۳ درصد کاهش پیدا کرده است. پس از آن با تداوم روند نزولی، به رقم ۳ درصدی در فروردین ماه امسال رسیده است. حال گزارش بانک مرکزی نشان می دهد که روند نزولی نرخ تورم ماهانه در اردیبهشت ماه نیز تداوم پیدا کرده است.

تداوم روند افزایشی تورم میانگین

آمار اعلام شده ۳۴ درصدی برای تورم میانگین اردیبهشت ماه، در ادامه روند صعودی نرخ تورم در تقریبا سه سال گذشته بوده است. مقایسه این آمار با داده های قبلی بانک مرکزی نشانگر این است که از مرداد ۸۹ که نرخ تورم در سطح ۸/۸ درصد بود و مسیر رو به بالای خود را آغاز کرد، این روند افزایشی ادامه یافته است. تنها مورد استثنا در اردیبهشت و خرداد ۹۱ رخ داده که نرخ تورم از ۶/۲۱ درصد در اردیبهشت ماه به ۵/۲۱ درصد در خرداد ماه کاهش یافت، اما بلافاصله از ماه بعد؛ یعنی تیرماه روند افزایشی قبلی خود را از سر گرفت که تاکنون ادامه داشته است.
البته در آمار قبلی که با سال پایه ۱۳۸۳ از سوی بانک مرکزی اعلام شده بود؛ این استثنا در روند صعودی مشاهده نمی شد و نرخ تورم از اردیبهشت به خرداد سال ۹۱، با کاهش مواجه نمی شد. آمار قبلی نرخ تورم در اردیبهشت ماه سال ۹۱ را به میزان ۲/۲۲ درصد و این نرخ در خرداد ماه سال ۹۱ را به میزان ۴/۲۲ درصد اعلام کرده بود.

مقایسه با تورم مرکز آمار

ارقام ارائه شده برای نرخ تورم در اردیبهشت ماه امسال از سوی بانک مرکزی در حالی است که چندی پیش مرکز آمار ایران نیز نرخ تورم اردیبهشت ماه را به صورت میانگین، ۳۲ درصد اعلام کرده بود. رقم اعلام شده برای نرخ تورم نقطه ای نیز از سوی مرکز آمار ایران، بیش از ۳۸ درصد بود.

گروه های تاثیرگذار

بانک مرکزی برای استخراج شاخص تورم، کالاهای مورد محاسبه را دسته بندی می کند. این دسته بندی که به « گروه های کالایی » شناخته می شود که در گروه اصلی و اختصاصی از سوی بانک مرکزی مورد استفاده قرار می گیرد. در گروه اصلی ۱۳ گروه شامل خوراکی ها و آشامیدنی ها، دخانیات، پوشاک و کفش، مسکن، آب و برق و گاز، لوازم خانه، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ارتباطات، تفریح و امور فرهنگی، تحصیل، رستوران و هتل و کالاهای متفرقه وجود دارد. در گروه های اختصاصی نیز سه گروه کالایی شامل کالا، خدمات و مسکن، آب و برق و گاز وجود دارد. با توجه به این که بانک مرکزی در آمار جدید از تورم اردیبهشت ماه، به جزئیات شاخص ها در این گروه ها اشاره نکرده است نمی توان به تصویر مستندی از سهم هر یک از این گروه ها در افزایش شاخص کل دست یافت. اما در فروردین ماه امسال که جزئیات تورم منتشر شده است؛ شاخص قیمت در گروه هایی به مانند خوراکی ها و آشامیدنی ها تا سطح حدود ۵۸ درصد، دخانیات حدود ۹۰ درصد پوشاک و کفش حدود ۶۳ درصد و لوازم منزل نزدیک به ۸۰ درصد نسبت به فروردین ماه سال گذشته رشد کرده و بالاترین میزان تاثیرگذاری در شاخص کل تورم را داشته است.

مقایسه تورم میانگین و نقطه ای

بر اساس آمار بانک مرکزی و ظرف یک ساله اردیبهشت ۹۱ تا اردیبهشت ۹۲ نقطه تلاقی دو نرخ تورم میانگین و نقطه به نقطه، تیر ماه سال گذشته بوده است. تا پیش از این ماه، نرخ تورم نقطه به نقطه پایین تر از نرخ تورم میانگین بوده است. از اینجا به بعد، روند صعودی نرخ تورم نقطه به نقطه آغاز می شود. این روند ابتدا آهسته است؛ اما در فاصله پاییز، اوج می گیرد. در دو ماه ابتدایی فصل زمستان سال گذشته، نرخ تورم نقطه به نقطه در مسیر کاهش و ثبات حرکت کرده است؛ اما به یکباره در اسفند ماه پا به پای نرخ تورم میانگین، بار دیگر اوج گرفته است و تا اردیبهشت ماه به روند صعودی خود ادامه داده است.