نیازها و ضرورت‌های گسترش بازار سینمای داخلی

یکی از مسائلی که باعث جذابیت سینمای ملل در دوره معاصر می شود صحبت از واقعیات و بازنمایی شرایط عینی و شاید نوعی برداشت آزاد و رویکرد مستند از حقایق زندگی اجتماعی است. این بدان معنی است که پایبندی نسبت به بازتاب شرایط داخلی و فرهنگ بومی از المان های جذابیت فیلم های سینمایی برای نمایش در نقاط دیگری از دنیا است.

به گفته تحلیل گران، سینمای «فرهادی» به این دلیل توانست موفق و در سطح جهانی دیده شود که از نمایش غربزدگی، مدرنیته و ... دور شد و تلاش کرد تا بازتابی از شرایط داخلی شود.

**پیش نیازهای دیده شدن
تقلید عینی جلوه ها و سبک های زندگی و رفتارهای سوپراستارهای سینمای هالیوود از جانب هنرپیشگان ایرانی برای مردم سایر دنیا جذابیتی ندارد. چرا که مخاطبان اگر علاقه مند به این ژست ها، باشند نمونه اصیل، عالی و بارز آن را در همان جا، می توانند پیدا کنند. در نتیجه آنچه که می تواند باعث دیده شدن سینمای ایران و مطرح شدن آن در عرصه بین المللی باشد، حرف زدن و نشان دادن مسائل است به همان صورتی که هست نه آنگونه که ما دوست داریم باشد یا می خواهیم نشان بدهیم که هست.
در نتیجه، اولین عامل مهم در گسترش بازار سینمای داخلی «صداقت» است. صداقت یعنی بیان بی کم و کاست شرایط موجود و نمایش حقیقی عناصر فرهنگ مادی و معنوی و شرایط اجتماعی معاصر به صورتی که وجود دارند. امروز و در شرایط پساجهانی شدن (که جذابیت در تنوع است نه یک شکل بودن) دیگر یکدست بودن و دیدن همه المان هایی هالیوودی آن هم در همه فیلم ها جذاب نیست و تعدد و تکثر فرهنگ های ملل است که در دیده شدن تاثیر بسزایی دارد.
نگاهی به برندگان اخیر جوایز مطرح بین المللی در بخش فیلم های خارجی و غیر انگلیسی زبان نشان از هر چه بیشتر خاص و بومی بودن آنان در نوع نگاهشان دارد.
ضمن این که بهبود روش ها و فنون فیلم سازی و تلاش در ارتقای کیفیت به لحاظ مضمون نیز از مهمترین ابعاد فنی در زمینه اشاعه و انتشار فیلم در سطح بین المللی است.
سینمایی که در آن خط قرمزهای متعدد سیاسی و ایدئولوژیک وجود دارد، به دلیل اختلاط هنر با سیاست جذابیت هایش را از دست می دهد و حتی برای مخاطب داخلی به دلیل کثرت شعارزدگی فاقد جذابیت است چه رسد به مخاطب خارجی. در نهایت آزاد بودن فضای دیپلماتیک و رایزنی های فرهنگی به اضافه امکان تبلیغات، از مهمترین زمینه سازی هایی است که باید در راستای اشاعه و گسترش فرهنگی به ویژه در مورد سینما و فیلم صورت گیرد.
در واقع برای دیدن شدن در عرصه جهانی و این که فیلمی که در ایران تولید می شود مخاطب، بیننده و دنبال کننده در خارج از کشور (صرف نظر از ایرانیان مهاجر) داشته باشد، نیاز به برنامه ریزی فرهنگی، صرف وقت و محقق شدن مجموعه ای از عوامل دارد که به پاره ای از آنان اشاره شد. تجربه فیلم کوتاه و مستند در ایران نشان می دهد که عملی شدن این روند چندان غیر ممکن نیست چرا که فیلم کوتاه و مستند موفق شده تا از این مرحله گذر کرده و ضمن دیده شدن و تحسین جهانی را به خود معطوف سازد.

**فیلم سازی مهارت می خواهد
«هارون یشایی» تهیه کننده با سابقه سینمای ایران در گفت وگو با ایرنا در توضیح وضعیت سینمای معاصر ایران گفت: سینمای داخلی امروز وضعیت خوبی از این لحاظ دارد که فروش ها به لحاظ تعداد تماشاچی و مبلغ، به طرزی باور نکردنی بالا رفته است و با این وضعیت امسال شاید حدود 40درصد نسبت به پارسال فروش داشته باشیم. این وضعیت از این جهت که چرخ نظام مالی سینما می گردد مثبت اما به لحاظ محتوایی منفی است؛ به نوعی اسیر کلیشه شده ایم چرا که تهیه کننده سعی می کند که فیلمی را بسازد که بیننده بخندد و خوشش بیاید و الان این تمایل در تماشاچی برجسته است.
تهیه کننده فیلم کمدی - درام اجاره نشین ها(1365) خاطر نشان کرد: در بیان وضعیت کمدی های امروز ببینید من به کارهای خودمان اشاره می کنم؛ مثلا فیلم »اجاره نشین ها» هم یک فیلم در سطح جهان و هم کمدی است، فروش خیلی خوبی هم می کند و الان هم مورد توجه دوستان است. این همه تنزل ارزشی که در کمدی هایی که امروز ساخته می شوند، وجود دارد، باور کردنی نیست. ولی اینها فروش می کنند و مردم دوست دارند.
وی افزود: البته نمی توان ایرادی از مردم گرفت. مردم می خواهند در سالن سینما یک فراغت خاطری داشته باشند. و نمی توان از این جهت انتقاد کرد. ولی کیفیت فیلم ها هم از نظر فنی و هم از نظر محتوایی متاسفانه تنزل یافته است.
یشایایی در جواب این سوال که چرا اجاره نشین ها به رغم کمدی بودن و 33 سال گذشت از زمان ساخت، می تواند همچنان مطرح باشد اما کمدی های امروز به سرعت محو می شوند، پاسخ داد: کارگردان اجاره نشین ها (مهرجویی) اسم بزرگی است و کارنامه بزرگی دارد که این را نمی توان با هر کسی مقایسه کرد. ضمن این که یکی از قسمت های منفی فیلم هایی که امروز ساخته می شوند این است که می نشینند در یک اتاق و با استفاده از کامپیوتر و سایر فناوری های روز، فیلم می سازند، و فقط باید یک مقداری متلک و چیزهای خنده دار به آن اضافه کنند. ولی در مورد اجاره نشین ها شما می بینید که چقدر وسعت میدان دارد.

**ما به بازار جهانی فیلم، وصل نیستیم
تهیه کننده فیلم های «ای ایران»، «هامون»، «کیمیا» و «نون و گلدون» در پاسخ به چرایی این سوال که چرا فیلمی مانند 'کشتار'( Carnage )به کارگردانی «رومن پولانسکی» که در ژانر کمدی-درام ساخته و تمام مدت در یک اتاق فیلم برداری شده است، به لحاظ محتوایی جذاب و از ارزش بالایی برخودار است، گفت: اینها هم موفقیت جدیدی ندارند، کدام فیلم پولانسکی موفقیت جدیدی داشته است؟ البته فیلم های کسانی چون پولانسکی یا سایر آوانگاردهایی که ما در آنجا می بینم هم خیلی مورد استقبال قرار نمی گیرد ولی به هرحال این فیلم ها شناسنامه سینمای دنیا هستند و در بازار سینمای دنیا معامله می شوند ولی فیلم های ایرانی نه. مثلا «ناخدا خورشید» فیلم بزرگی است اما در بازار سینمای جهانی معامله نمی شود چراکه ما وصل به بازار جهانی فیلم نیستیم.
یشایایی که فیلم های موفقی چون «در مسیر تندباد»، شهر زنان»، «دیوار» و «هنرپیشه» را در کارنامه هنری خود دارد، در تببین وضع وجود و در اشاره به راهکارهایی برای برون رفت از این وضعیت، حمایت تلویزیون از سینمای داخلی و ورود جدی بخش خصوصی در این عرصه را جزو عوامل اثر گذار معرفی کرد و افزود: بخش خصوصی باید به صورتی جدی وارد شود نه این که کنار و در حاشیه باشد و گاهی یک سوژه ای پیدا کند و بفروشد؛ البته که همه اینها نیاز به یک تحول فرهنگی دارد.
وی : مردم واقعا دوست دارند به سینما بروند و آنقدر مشغله دارند و فشارهای عصبی روی سرشان زیاد است که می خواهند وقتی به سینما می روند، به هر دلیلی که شده بخندند و به نظر من حق دارند و انتقادی به مردم وارد نیست. اگر ما کمدی های خوب بسازیم مردم می روند و آنها را تماشا می کنند ولی وقتی اینها را می سازیم، خب همین ها را می روند و می بینند. تقاضا برای کمدی زیاد اما متاسفانه عرضه به پایین ترین سطح ممکن رسیده است.

انتهای پیام/