خیز «تزارها» برای نقش آفرینی در اوپک

فردا ابوظبی، میزبان نخستین نشست کمیته نظارتی اوپک و غیر اوپک پس از آغاز عملیاتی تحریم های نفتی علیه ایران است.

بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، روزهای پایانی هفته گذشته طی نامه ای خطاب به محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت تاکید کرد که کمیته JMMC (کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک – غیراوپک) و JTC(کمیته فنی مشترک) در ماه‌های اخیر از اهداف اولیه تشکیل خود فاصله گرفته است و کار این دو کمیته نمی‌تواند حافظ منافع جمعی اوپک باشد و باید کار خود را متوقف کند.

وی علت فاصله گرفتن این کمیته از اهداف خود را اعلام آشکار همراهی برخی اعضای اوپک عضو این دو کمیته با آمریکا در اعمال تحریم‌های یک جانبه و غیرقانونی آن کشور علیه ایران و تلاش برای استفاده ابزاری و سیاسی از این دو کمیته در حمایت از سیاست‌های آمریکا علیه ایران عنوان کرد.

البته وزیر نفت پیشتر نیز اشاره کرده بود که برخی کشورهای عضو اوپک در راستای سیاست های ایالات متحده گام برداشته اند که خلاف هدف سازمان اوپک است. 

رویای نفتی عربستان

به گفته کارشناسان، مهره چینی سیاسی در بازار نفت در حالی انجام می شود که احتمال انحلال اوپک از گوشه و کنار به گوش می رسد. انحلالی که گفته می شود با هدف اتحاد روسیه و عربستان است. در همین راستا روزنامه وال استریت ژورنال اعلام کرد که یک مرکز مطالعاتی عربستان سعودی در حال تحقیق درباره پیامدهای احتمالی انحلال اوپک برای بازار نفت است. مرکز مطالعات نفتی ملک عبدالله  در حال تحقیق درباره این موضوع است. تعدادی از کارکنان این مرکز، مشاوران وزارت نفت عربستان و شرکت «سعودی آرامکو» هستند.

به عقیده کارشناسان بین المللی نفت، انحلال و فروپاشی اوپک به عنوان محلی برای اتحاد تولیدکنندگان بزرگ و خرد نفت بی شک موجب از هم گسیختگی سبد تولید نفتی این مجموعه و التهاب قیمتی این بازار می شود و بی شک نخستین متضرر این شرایط، تولیدکنندگان بزرگ نفتی هستند. در نهایت، سیاسی شدن هر چه بیشتر این سازمان، آن را از هدف اصلی خود که تامین حداکثری منافع اعضای این نهاد است، دور خواهد کرد.

ایران و عربستان؛اعضای موسس و تصمیم گیران اصلی اوپک

در همین ارتباط، فریدون برکشلی، رییس مرکز مطالعات انرژی وین در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه نگرانی اصلی کنونی درباره اوپک، «انحلال» آن است، گفت: اوپک سازمانی است که اکنون تقریبا قدمت شصت ساله دارد و قواعد و قوانین آن مشخص و جا افتاده است.

وی با اشاره به اینکه جایگاه عضو موسس و بقیه اعضا در این سازمان مشخص است، ادامه داد: در این سازمان تصمیم گیری ها مانند بانک جهانی یا صندوق بین المللی پول براساس میزان تولید کشورهای عضو نیست، اما اعضا به اهمیت و قدرت یکدیگر به خوبی واقف هستند.

به گفته این کارشناس بین المللی حوزه انرژی، اختلافات دو جانبه و برون اوپکی نقشی در تصمیمات مهم اعضا در مورد بازار نفت ندارد.

لزوم بازنگری اوپکی ها بر مکانیسم تصمیم گیری

رییس مرکز مطالعات انرژی اوپک تصریح کرد: میل به دخالت برخی اعضای جدید الورود اوپک که عمر حضور آنها به یک سال هم نمی رسد، در تصمیم گیری های سنگین این سازمان، می تواند برای سازمان اوپک و آینده آن بسیار نگران کننده و پر آسیب باشد.

برکشلی در پاسخ به اینکه این میل به دخالت در تصمیم گیری های اوپک چه خطری می تواند برای این سازمان داشته باشد، اظهار داشت: اعضایی که سالیان طولانی در اوپک بوده اند قواعد بازی و ساختار تصمیم  گیری ها را می شناسند، این در حالی است که بقیه اعضا هم با شئونات و اقتدار اعضاء، متناسب با سابقه و نظام تصمیم گیری  اوپک آشنا هستند، اما به طور مثال روسیه تصور می کند که چون توان بالایی در تولید دارد می تواند در تصمیم گیری ها نقش آفرینی کند. حال آنکه همه اعضا می دانند که در صحن، ایران و عربستان هستند که تصمیمات اصلی و نهایی را می گیرند. به این ترتیب به نظر می رسد لازم است این سازمان برای حفظ اقتدار و نقش تصمیم سازی خود، مکانیزم تصمیم گیری خود را مورد بازنگری قرار دهد.