موقعیت سخت ترامپ در مقابل جهان بر سر تحریم‌های ایران

پنج نوامبر روزی است که تحریم‌های جامع آمریکا علیه بخش انرژی و بانکی ایران پس از تصمیم ترامپ در ماه می برای خروج از توافق هسته ای با ایران و تعلیق تحریم‌ها، ازسرگرفته خواهد شد. این تاریخ، نقطه اوج تلاش گروه ترامپ برای خارج کردن شرکت‌ها از بازار ایران است و نشانه‌های اولیه آن این است که آنها می‌توانند ادعا کنند که حداقل تاحدی پیروز شده‌اند.

صادرات نفت ایران تاکنون حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته است و کشورهایی نظیر هند و کره جنوبی با امریکا برای کاهش خرید از ایران به توافق رسیده اند. شرکت‌های توتال، بوئینگ و مونیخ ری در میان شرکت‌هایی بودند که بازار ایران را ترک کردند.

هدف رئیس‌جمهور آمریکا وارد کردن رنج اقتصادی بسیاری به ایران است تا این کشور برای همیشه برنامه هسته‌ای خود و فعالیت‌هایش در منطقه را رها کند. وی متعهد شده است تا از دسترسی جهانی سیستم مالی آمریکا برای اطمینان یافتن از اینکه دیگر کشورها به تحریم‌ها پایبندند یا ریسک محروم شدن از این سیستم را قبول می‌کنند، استفاده کند.

این زمان برای خود ترامپ نیز ریسک دارد. رویکرد وی هم‌پیمانان آمریکا و رقبایش را دلسرد کرده است؛ تمامی آنها از توافق 2015 حمایت کردند و معتقدند که بهترین فرصت برای کنترل ایران است. تهران نیز حتی با وجود اینکه به تبعیت از محدودیت‌های توافق در برنامه هسته‌ایش ادامه می‌دهد، همچنان بدگمان است. ترامپ باید تصمیم بگیرد که چگونه هرکسی را که از تحریم‌ها تبعیت نکرد، از بانک‌های مرکزی اروپایی گرفته تا هم پیمانان استراتژیک نظیر هند و قدرت‌های بزرگ نظیر چین را مجازات کند.

ایو دالدر، رئیس شورای شیکاگو در امور بین‌الملل و سفیر سابق آمریکا در ناتو گفت: «سخت است باور کنیم که این (جریمه) موثرتر از این است که همه را در طرف خودمان نگه داریم.»

* نتایج طولانی‌مدت

تلاش آمریکا علیه ایران در نهایت به این بستگی دارد که دولت آمریکا تا چه میزان در بلندمدت در مجبور کردن کشورها به توقف خرید نفت از ایران، موفق خواهد بود.

درحالی‌که وزیر خارجه آمریکا گفته بود: «انتظار دارد که خرید نفت از ایران به صفر برسد یا تحریم‌ها بر کشورهای واردکننده اعمال خواهد شد.» روز جمعه تایید کرد که به 8 کشوری که گفته می‌شود به نفت ایران وابسته هستند اما کاهش خرید انجام داده‌اند، معافیت داده می‌شود.

یک مقام ارشد دولت ترامپ گفت ژاپن، هند و کره جنوبی در زمره این کشورها هستند. به گفته دو منبع آگاه، چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران هنوز با آمریکا در مورد شرایط در حال مذاکره است اما در میان 8 کشور قرار دارد.

پامپئو در کنفرانس ویدئویی گفت: «این تحریم‌ها بسیار سخت‌تر از تمام تحریم‌هایی است که تاکنون علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال شده است.»

مارک دوبوویتز، مدیر ارشد اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی در واشنگتن که به پامپئو مشاوره داده و به کنگره برای نوشتن تحریم‌های کنونی کمک کرده است، گفت: «شما نمی‌خواهید بیش از حد سخت و سریع اقدام کنید که قیمت نفت بالا برود و ایران درآمد بیشتری از افزایش قیمت نفت علیرغم کاهش فروش کسب کند.»

وی افزود: «هدف کلی شما درآمد نفتی صفر است نه رساندن تعداد بشکه‌ها به صفر.»

دولت ترامپ هنوز تصمیم‌های بزرگی پیش رو دارد. یکی از آن تصمیمات این است که آیا شرکت‌ها و کشورها را برای هدایت تراکنش‌های مالی با ایران از طریق سوئیفت جریمه کند یا نه. باتوجه به موضع سخت بولتون و عین حال، موضع آرام‌تر وزیر خزانه‌داری، این موضوع مایه اختلاف است. استیو منوشین، وزیر خزانه داری معتقد است این اقدام بیشتر اثر منفی دارد و هم‌پیمانان امریکا را بیشتر عصبانی می‌کند.

آمریکا همچنان مجبور است تصمیم بگیرد چگونه با هم‌پیمانان خود در اتحادیه اروپا روبرو شود. به ویژه اگر آنها برای گفتگو در مورد ایجاد یک سازوکار برای کمک به شرکت‌های هدایت کننده تراکنش‌های مالی با ایران همزمان با جدا کردن آنها از تحریم‌های آمریکا، تلاش کنند.