سوالات متداول در خصوص "سهام عدالت" متوفیان

سهام عدالت، طرحی است که در چند سال گذشته در بین مردم پررنگ شده است که هدف از عرضه آن گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام شده است، اما مطلبی که امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا به آن بپردازد، نحوه پرداخت سود سهام عدالت و همچنین پاسخ به سوالات متداول در خصوص سهام عدالت متوفیان است که پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

سهام عدالت چیست؟

سهام عدالت نوعی یارانه است که طبق نظر دولت نهم، از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار می‌شود. دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کرده‌است.

بنا بر طرح «سهام عدالت»، بخشی از سهام شرکت‌های دولتی معین، به قشر‌های کم‌درآمدتر فروخته می‌شود.

«آیین‌نامه اجرایی افزایش ثروت خانوار‌های ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت» در تاریخ ۹ بهمن ۸۴ و پس از اصلاح متن اولیه که خود در ۲۳ آبان ۸۴ مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید.

تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همین روز بر عزم راسخ دولت جدید در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد.در مرحله اول  سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل واگذار شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.

ارزش این برگه‌ها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروه‌های کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت گردد.

نحوه پرداخت سود سهام عدالت

سبد سهام عدالت ترکیبی از ۶۰ شرکت بورس و فرابورس است و برای هر نفر از مجموع پورتفوی سهام عدالت مبلغ یک میلیون تومان سهام اختصاص داده شده است؛ بنابراین سهام عدالت متعلق به شرکت خاصی نیست و مجموع سبد سهام در درصدی از ۶۰ شرکت دولتی تعریف شده‌است که سود و زیان شرکت‌های مذکور به‌صورت علی‌السویه بین سهامداران تقسیم می‌شود. طبق قانون، دولت باید سهام عدالت را از ابتدای سال ۹۵ آزاد می‌کرد، اما امکان دارد این آزادسازی ماه‌ها بعد از پایان مهلت قانونی طول بکشد و عملاً پرداخت سهام عدالت به انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری نزدیک خواهد شد.

در مرداد ۱۳۹۵ سید جعفر سبحانی مشاور رئیس سازمان خصوصی‌سازی با تأکید بر اینکه سودی که در دولت گذشته بابت سهام عدالت به عده‌ای از شهروندان پرداخت شده غیرقانونی بوده، می‌گوید: به هیچ عنوان سودی بابت سهام عدالت به شهروندان پرداخت نخواهد شد، بلکه تنها در پایان سال ۱۳۹۵ بابت مقدار آزادسازی این سهام تعیین تکلیف می‌شود.

در اوایل آذر ۱۳۹۵ سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد : بعد از ده سال، تکلیف سهام عدالت در سال آینده روشن می‌شود و از پایان سال آینده سود سهام عدالت به دارندگان آن پرداخت خواهد شد. رئیس سازمان خصوصی‌سازی گفت: «از نظر ما طرح سهام عدالت به انتهای خود رسیده‌است و منتظریم با پایان یافتن مجامع، شرکت‌های سرمایه پذیر حساب‌هایشان را ببندند.» او در عین حال تأکید کرده که هنوز «ابهام‌های مختصری دربارهٔ شناسایی مشمولان، سبد سهام، سازو کار‌های ساماندهی آن برای آزادسازی سهام عدالت وجود دارد.» برای حل این مشکل، دولت لایحه تهیه کرده‌است و قرار است آن را به مجلس بفرستد و پس از آن «تکلیف سهام عدالت روشن‌تر می‌شود.»

در اواسط دی ماه سال ۹۵ سازمان بورس و اوراق بهادار میزان سود دریافتی سهام عدالت از ۶۰ شرکت حاضر در سبد سهام را ۱۹۹ هزار و ۱۵ میلیارد ریال اعلام کرد. به‌علاوه سود مصوب مجمع عمومی شرکت‌ها در این مدت ۳۰۹ هزارو ۵۷۴ میلیارد ریال و همچنین مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه پذیر سهام عدالت ۵۱ هزار و ۷۷۰ میلیارد ریال و مانده طلب سود از شرکت‌ها ۵۸ هزار و ۷۸۸ میلیارد ریال بوده‌است.

سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد واجدین سهام عدالت در پایان سال ۹۶ می‌توانند سود سال ۹۵ خود را دریافت کنند.

راهنمای استفاده از سهام عدالت

• ۱) ورود به سامانه سهام عدالت و کار با آن توسط مشمولین سهام عدالت مستلزم کسب راهنمایی اولیه است. از مشمولین عزیز درخواست می‌شود قبل از شروع کار با این سامانه، راهنمای آن را با دقت مطالعه و طبق آن اقدام کنند تا استفاده از خدمات سامانه برای آنان سریع و نتیجه بخش شود.

• ۲) سامانه سهام عدالت با بانک اسامی و اطلاعات مشمولان سهام عدالت مرتبط بوده و خدمات آن عبارت است از:

1. اعلام مشمول بودن یا نبودن هر فرد در طرح سهام عدالت

2. اعلام وضعیت متوفی بودن مشمول

3. صدور صورت وضعیت تسویه اقساط

4. صدور قبض پرداخت مانده ارزش تسویه نشده سهام عدالت

5. دریافت و ثبت شماره شبا بانکی مشمول

• ۳) استفاده از سامانه سهام عدالت مشروط به ورود کد ملی و برخی مشخصات هویتی در سامانه است و ضرورت دارد این اطلاعات توسط شخص مشمول یا ولی، قیم یا وکیل قانونی وی با دقت وارد سامانه شود. همچنین، درج شماره تلفن همراه در دسترس جهت ارسال پیامک یا اطلاع رسانی سازمان خصوصی سازی الزامی است.

• ۴) کلیه مشمولین که در دوره ده ساله اجرای طرح سهام عدالت از ابتدای سال ۱۳۸۵ تا پایان سال ۱۳۹۴ ثبت نام شده قطعی در تعاونی‌های سهام عدالت شهرستان‌ها بوده اند، می‌توانند از طریق این سامانه، ضمن کسب اطلاع از مشمول بودن، صورت وضعیت تسویه اقساط خود را مشاهده یا از آن نسخه چاپی تهیه کنند.

• ۵) مشخصات هویتی کلیه مشمولین سهام عدالت تا دی ماه سال ۱۳۹۵ از طریق سازمان ثبت احوال کشور اخذ و به روز رسانی شده و ملاک اعلام وضعیت مشمولین، ارایه صورت وضعیت تسویه اقساط و سایر خدمات این سامانه است.

• ۶) در خصوص مشمولینی که طبق اطلاعات اخذ شده تا دی ماه ۱۳۹۵ از سازمان ثبت احوال کشور، جزو فوت شدگان تعیین شده اند، متعاقبا از طریق سامانه سهام عدالت اطلاع رسانی خواهد شد. ۱۳۹۵ تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۶، پس از مشاهده صورت /۱۲/ ۷) مشمولین سهام عدالت می‌توانند از ۱۷ وضعیت تسویه اقساط خود، در خصوص باقی مانده ارزش سهام که به طور کامل تسویه نشده، نسبت به مبلغی که تمایل به پرداخت داشته و آن را در سامانه تعیین می‌کنند، یک قبض پرداخت دارای شناسه واریز از سامانه دریافت نمایند. مشمولانی که در صورت وضعیت خود از تخفیف برخوردارند، فاقد قبض پرداخت هستند و اکیدا نیز نباید هیچ وجهی به حساب دولت واریز نمایند.

• ۷) پرداخت‌های مشمولین فقط از طریق بانک ملی ایران صورت خواهد گرفت و مشمولین می‌توانند مبلغ مدنظر خود را با استفاده از شناسه پرداخت و معادل مبلغ درج شده در قبض پرداخت که از سامانه دریافت می‌نمایند، پرداخت نمایند. پرداخت هرگونه وجه درخصوص سهام عدالت به جز از طریق بانک ملی ایران غیرقانونی است و تقاضا می‌شود مشمولین محترم به طور اکید از پرداخت پول به هر روش دیگر اجتناب نمایند.

• ۸) مشمولین سهام عدالت می‌توانند از تاریخ ۱۳۹۶/۱/۳۰ و در اجرای مرحله دوم طرح ساماندهی سهام عدالت با مراجعه به سامانه نسبت به ورود و ثبت شماره شبا بانکی که حساب بانکی مرتبط به آن قابلیت واریز وجه به آن حساب را داشته باشد، اقدام نمایند. هر نفر مشمول سهام عدالت باید انحصاراً شبا بانکی به نام خود را در سامانه درج کند و امکان ثبت و تایید شماره شبا بانکی مربوط به، ولی مشمول یا وکیل و قیم و یا هر فرد دیگری وجود ندارد.

• ۹) لازم است مشمولین سهام عدالت که شخصاً دارای یک حساب بانکی معتبر نیستند، با مراجعه به بانک‌ها یا موسسات مالی اعتباری عضو شبکه شتاب نسبت به افتتاح حساب اقدام کنند و کلیه مشمولینی که دارای حساب بانکی معتبر هستند شماره شبا بانکی خود را از طریق شعب، دستگاه‌های خودپرداز، تلفن بانک، اینترنت بانک و سایر ابزار‌ها و امکانات بانکی دریافت و به سامانه اعلام نمایند.

سوالات متداول در خصوص سهام عدالت متوفیان

• ۱) چگونه می‌توان اطلاع حاصل کرد که شخص متوفی مشمول طرح سهام عدالت بوده است یا خیر؟

وراث قانونی می‌توانند جهت اطلاع از وضعیت سهام عدالت متوفیان به نشانی اینترنتی samanese.ir مراجعه و با ورود اطلاعات هویتی متوفی از مشمول بودن وی کسب اطلاع نمایند و صورت وضعیت دارایی سهام عدالت مربوط را مشاهده کنند.

• ۲) تقسیم سهام عدالت مشمولان متوفی بین وراث قانونی چگونه انجام می‌شود؟

وراث قانونی مشمولان متوفی می‌توانند با مراجعه به یکی از دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت (نشانی آن‌ها در اینجا قابل مشاهده است) و با ارائه مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت نسبت به تقسیم سهام عدالت و منافع آن اقدام نمایند.

بدیهی است تا زمانی که کلیه وراث قانونی نسبت به تامین مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت اقدام نکنند، درخواست تقسیم ترتیب اثرداده نخواهد شد و چنانچه یک یا چند نفر از وراث نتوانند در دفاتر پیشخوان حضور بهم رسانند یا ارائه مدرک کند انجام خدمات سایر وراث نیز امکان پذیر است.

• ۳) مدارک لازم برای ارائه به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت جهت تقسیم سهام عدالت متوفیان چیست؟

• الف- کدملی و تاریخ تولد متوفی

• ب- اصل کارت ملی وراث قانونی

• پ- اصل گواهی حصر وراثت شخص متوفی

• ت- شماره شبای بانکی وراث

• ث- نشانی و کدپستی محل اقامت یکی از وراث

• ۴) آیا وراث می‌توانند سهام شخص متوفی را به شخص ثالث خارج از وراث قانونی نیز منتقل کند؟

وراث قانونی صرفا می‌توانند قدرالسهم خود را تنها به کسانی که نام و مشخصات ایشان در گواهی حصر وراثت شخص متوفی بعنوان وارث ذکر شده انتقال دهند و بذل و انتقال یا هرنوع واگذاری آن به اشخاص دیگر امکان پذیر است.

• ۵) آیا امضای تقسیم نامه سهام عدالت می‌تواند توسط وکیل، قیم، ولی یا کفیل وراث قانونی انجام شود؟

 بلی. وراث می‌توانند نسبت به تعیین وکیل قانونی اقدام کرده و وکلای قانونی وراث با ارائه وکالتنامه رسمی و محضری، امکان مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت را به جای شخص وارث خواهند داشت. همچنین این اقدام در مورد قیم یا، ولی و کفیل اشخاص نیز امکان‌پذیر است.

• ۶) آیا مهلتی (سقف زمانی) برای مراجعه وراث قانونی به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت تعیین شده است؟

خیر. هنوز سقفی تعیین نشده است لیکن به تمامی ذینفعان (وراث قانونی) توصیه می‌شود در اسرع وقت به این دفاتر مراجعه و خدمات لازم را اخذ کنند.

• ۷) تکلیف وراث پس از حضور در دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و انجام کار و تقسیم سهام چیست؟

وراث تکلیف دیگری ندارند و به عنوان سهامدار سهام عدالت می‌توانند از منافع سهام و سود آن که به حساب آنان واریز می‌شود، برخوردار شوند و صرفا به اطلاعیه‌های بعدی سازمان خصوصی سازی در خصوص سهام عدالت توجه کنند.