مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار در گزارشی به بررسی وضع فعالیت اقتصادی جمعیت فارغ‌التحصیل یا درحال تحصیل دوره‌های آموزش عالی در سال گذشته و تعیین نرخ بیکاری با استفاده از داده‌های آمارگیری نیروی کار سال ۱۳۹۶ پرداخته است.

بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال قبل به میزان ۰.۶ درصد کاهش داشته است و در بین گروه‌های عمده رشته تحصیلی، بیش‌ترین نرخ بیکاری مربوط به گروه "حفاظت محـیط زیسـت" با ۳۷.۵ درصد، علوم حیاتی و زیستی‌ با ۲۸.۴ درصد، معماری و ساختمان‌سازی با ۲۶.۲ درصد و علوم طبیعی و فیزیکی با ۲۵.۷ درصد است. همچنین گروه بهداشت با ۸.۷ درصد کمترین نرخ بیکاری را دارد.

موضوع بیکاری فارغ‌التحصیلان در سال‌های اخیر از اهمیت خاصی برخوردار شده و با توجه به رشد روزافزون جمعیت تحصیلکرده که نتیجه افزایش بیش از حد ظرفیت دانشگاه‌ها بوده، به یک چالش اساسی تبدیل شده است.

درحال حاضر نزدیک به ۵.۶ میلیون دانشجوی در حال تحصیل آماده ورود به بازار کار و ۴.۷ میلیون فارغ‌التحصیل بیکار در کشور وجود دارد و سالانه بیش از ۱.۵ میلیون متقاضی کار نیز وارد بازار کار می‌شوند و خسارتی که از محل تحصیل‌کردگان بیکار به کشور وارد می‌شود، قابل محاسبه نیست.

سالهاست که دانشگاه‌ها با ایجاد و آموزش رشته‌های مختلف در حال تشویق جوانان برای ورود به عرصه‌های تحصیلی هستند، بی‌آنکه پژوهشی کاربردی در این باره صورت گرفته باشد که آیا تحصیلات آکادمیک و تئوریک توان حل نیازهای بازار کار را دارند؟

سلیمان پاک سرشت ـ معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید بیش از ۴۰ درصد مهارت آموزان کشور را دانش آموختگان دانشگاهی در مقاطع مختلف تشکیل می‌دهند.

او تاکید دارد که ۴۰ تا ۵۰ درصد افرادی که با هدف اشتغال در دوره‌های مهارتی سازمان آموزش‌های فنی و حرفه‌ای کشور شرکت می‌کنند، جذب بازار کار می‌شوند.

پاک‌سرشت از آماده‌سازی پلت‌فرمی برای اتصال بنگاه‌ها،‌ کاریابی‌ها و مؤسسات آموزش فنی و حرفه‌ای خبر داده و می‌افزاید: با طراحی این پلت‌فرم، فرصت‌های شغلی برای افراد بیکار و جویای کار فراهم شده تا بتوانند آموزش‌های متناسب با بازار کار را فرا گیرند.

این در حالی است که معاون توسعه امور اجتماعی و عمومی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ۴۲ درصد بیکاران کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌داند که با وجود هزینه‌های زیادی که برای آموزش‌ آن‌ها صرف شده اقدامی برای حل معضل بیکاری آن‌ها صورت نگرفته است.

به اعتقاد سعید نمکی، امروز ۴۲ درصد از بیکاران در مقطع لیسانس یا فراتر از آن هستند، درصورتی که منابع مالی زیادی برای آموزش آن‌ها اختصاص یافته است، از این رو باید برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان و فراهم کردن فرصت اشتغال آن‌ها فکری اساسی اندیشید.

بر اساس گزارش مرکز آمار و مطالعات راهبردی وزارت کار، نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل یا در حال تحصیل دوره‌های عالی در سال ۱۳۹۶ برای گروه "مردان و زنان" در کل کشور ۱۹.۴ درصد، برای گروه "مردان" ۱۳.۵ درصد و برای گروه "زنان" ۳۰.۴ درصد بوده است.

۱۲.۵ میلیون نفر جمعیت فارغ التحصیل دانشگاهی

از حدود ۱۲.۵ میلیون نفر جمعیت فـارغ‌التحصـیل یـا در حـال تحصـیل دوره‌هـای عـالی حدود ۷.۱ میلیون نفر معادل ۵۶.۹ درصد، فعال اقتصادی هستند که از این تعداد ۵.۷ میلیون نفر معادل ۸۰.۶ درصد شاغل و ۱.۴ میلیون نفر معادل ۱۹.۴ درصد بیکارند. هم‌چنین ۵.۴ میلیون نفر معادل ۴۲.۱ نفر غیرفعال اقتصادی هستند.

در سال ۱۳۹۶ درمقایسه با سال ۱۳۹۵ بیش از ۴۲۴ هزار نفر به جمعیت فعال این گروه اضافه شده است. هم‌چنین حدود ۳۸۵ هزار نفر به جامعه شاغلان و بیش از ۳۹ هزار نفر به جامعه بیکاران افزوده شده است. نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال قبل به میزان ۶.۰ درصد کاهش داشته است.

اما در بین گروه‌های عمده رشته تحصیلی، بیش‌ترین نرخ بیکاری به ترتیب مربوط به گروه‌های"حفاظت محـیط زیسـت" با ۳۷.۵ درصد، علوم حیاتی(زیستی‌) با ۲۸.۴ درصد، معماری و ساختمان‌سازی با ۲۶.۲ درصد و علوم فیزیکی (طبیعی) با ۲۵.۷ درصد است. هم‌چنین کم‌ترین نرخ بیکاری به گروه بهداشت با ۸.۷ درصد تعلق دارد.

علی اصلانی ـ فعال حوزه کار، بیکاری دانش‌آموختگان را اصلی‌ترین مشکل حال کشور می‌داند و به ایسنا می‌گوید: بخش اعظمی از فارغ‌التحصیلان به دلیل آنکه آموزش‌های لازم برای ورود به بازار کار را ندیده‌اند، نتوانسته‌اند متناسب با نیاز بازار برای خود شغلی پیدا کنند.

او می‌گوید در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی که جوانان از آن‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند، بازار کاری وجود ندارد و منطبق نبودن رشته‌های تحصیلی با نیاز بازار کار مشکلی است که گریبان بسیاری از دانش‌آموختگان را گرفته‌ است.

به گفته رییس کانون شورای اسلامی کار البرز، ذائقه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به دلایل مختلفی از قبیل تحصیلات بالا، مدرک و دستمزد بیش‌تر تغییر کرده و به سادگی هر شغلی را قبول نمی‌کنند، به همان نسبت واقعیت‌های بازار کار هم تغییر یافته و نظام عرضه و تقاضا در تعادل با همدیگر پیش نمی‌رود.

طبق گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از کل جمعیت دارای تحصیلات عالی و یا درحال تحصـیل دوره‌هـای عـالی کشـور، ۵۲.۶ درصـد را مـردان تشـکیل داده‌اند که از این میزان، ۷۰.۷ درصـد فعـال و ۲۹.۳ درصد غیرفعال اقتصادی هستند. همچنین ازکل جمعیت دارای تحصیلات عـالی و یـا در حـال تحصـیل دوره‌هـای عـالی کشـور، ۴۷.۴ درصـد را زنـان تشـکیل داده‌اند که از این میزان ۴۱.۶ درصد فعال و ۵۸.۴ درصد غیرفعال اقتصادی هستند.

استان‌های دارای بیش‌ترین بیکار

براساس مطالعات به دست آمده، بالاترین نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل یا درحـال تحصـیل دوره‌هـای عـالی بـه ترتیـب بـه استان‌های کرمانشاه با ۳۶.۲ درصد، چهارمحـال و بختیـاری با ۲۷.۱ درصد و کرمان با ۲۵.۷ درصد اختصاص دارد. کم‌ترین نرخ بیکاری نیز مربوط به استان قم با ۱۱.۳ درصد است.