پیشنهادات بورس تهران در راستای اصلاح ساختار معاملات

به نقل از بورس تهران، علی عباس کریمی معاون توسعه بورس گفت: با توجه به تاثیرگذاری، لزوم بروزرسانی و تطبیق ریزساختارها با شرایط روز اقتصادی، بورس تهران مطالعات گسترده‌ای در این زمینه انجام داده و با دریافت نظرات فعالان بازار سرمایه، پیشنهادهایی در ارتباط با چگونگی اصلاح و به روزسانی ریزساختارهای بورس اوراق بهادار تهران به سازمان بورس ارایه کرده است.

ریزساختارهای بورس

معاون توسعه بورس درخصوص ریزساختارهای بورس تهران گفت : مواردی همچون سازوکار تعیین دامنه‌ی نوسان قیمت، چگونگی تعیین قیمت‌های مبنا شامل قیمت آغازین و قیمت پایانی، توقف و بازگشایی نمادهای معاملاتی و برگزاری نشست‌های معاملاتی، انواع سفارش‌های خرید و فروش و مواردی از این دست در ادبیات مالی تحت عنوان ریزساختارهای بازار شناخته می‌شوند. با توجه به تأثیرگذاری و اهمیت موارد یادشده و لزوم به روزرسانی و تطبیق ریزساختارها با شرایط روز اقتصادی، بورس تهران مطالعات گسترده‌ای در این زمینه انجام داده و با دریافت نظرات فعالان بازار سرمایه، پیشنهادهایی در ارتباط با چگونگی اصلاح و به­روزسانی ریزساختارهای بورس اوراق بهادار تهران به سازمان بورس ارایه کرده است.

وی ادامه داد: بر اساس مطالعات جدید، پیشنهادهای اصلاحی در تیر ماه امسال در هیأت مدیره بورس بررسی و در شش بخش به تصویب رسید. این شش بخش شامل تعیین حداقل تغییرات قیمت، دامنه نوسان، پایان تصادفی حراج­ ها، برگزاری حراج پایانی، معاملات پایانی و حذف حجم مبنا است.

کاهش بار سامانه‌ معاملات و زمان کشف قیمت

معاون توسعه بورس تهران در پاسخ به این پرسش که حداقل تغییرات قیمت چیست و آیا تنها برای تغییرات قیمت سهام از آن استفاده خواهد شد؟ گفت: بورس های اوراق بهادر به منظور کاهش بار سامانه‌ی معاملاتی و کاهش زمان کشف قیمت از محدودیت حداقل تغییرات قیمت استفاده می کنند.

برای استفاده از این سازوکار، سهام شرکت‌ها بر اساس قیمت طبقه بندی شده و برای هر طبقه قیمتی، یک واحد مشخص به عنوان حداقل تغییرات قیمت تعیین می شود. به عنوان مثال برای سهمی که دارای قیمت ۱۰۰ واحد پولی است حداقل تغییر قیمت یک واحد و برای سهمی که دارای قیمت ۱۰۰۰ واحد پولی است این حداقل ۵ واحد در نظر گرفته می شود.

به عبارت دیگر سهمی که دارای قیمت ۱۰۰۰ واحد پولی است، قیمت بعدی آن ۱۰۰۵ خواهد بود و نمی ­تواند در رقابت یک واحد یک واحد بر قیمت آن افزوده یا کاسته شود. مطابق بررسی‌های انجام شده، تمامی بورس‌های معتبر از «حداقل تغییرات قیمت» استفاده می‌کنند.

چهار سطح «حداقل تغییرات قیمت»

وی با بیان اینکه تعیین «حداقل تغییر قیمت» یک ریالی برای تمامی سهام موجود در بازار سرمایه ایران که دارای طیف قیمتی‌ گسترده‌ای هستند با اصول کارآمدی معاملات و قواعد متعارف بازار سرمایه هماهنگ نیست گفت: این به افزایش بار سامانه‌ی معاملات نیز می‌انجامد.

بدین منظور هیأت مدیره بورس تهران پیشنهاد داد تا سهام موجود در بازار در چهار طبقه تقسیم شده و هر طبقه قیمتی دارای حداقل تغییرات قیمت مخصوص به خود باشد. مثلاً طبقه قیمتی از یک تا ۲۵۰۰ ریال دارای حداقل تغییرات قیمت ۱ ریال و ۲۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ دارای تیک سایز ۵ ریال باشد.

تغییر دامنه نوسان

کریمی ادامه داد: در تمام بورس های اوراق بهادار قیمت بدست‌آمده از حراج آغازین، مبنای دامنه‌ی نوسان آن روز معاملاتی قرار می گیرد. در بازار سهام ایران هر چند حراج آغازین به عنوان نخستین مرحله معاملاتی برگزار می‌شود اما به دلیل تعیین محدوده‌ی قیمت بر اساس قیمت پایانی روز پیشین، این مرحله‌ی معاملاتی از ارایه‌ی کارکرد اصلی خود محروم است.

وی در خصوص پیشنهادات بورس تهران در ارتباط با تغییرات دامنه نوسان اظهار داشت:پیشنهاد شد در آغاز هر جلسه‌ی معاملاتی در مرحله‌ی پیش‌گشایش (سفارش‌گیری) محدوده‌ی قیمت بر اساس قیمت پایانی روز معاملاتی پیشین تعیین شود. پس از آن با کشف قیمت و برگزاری مرحله‌ی گشایش، دامنه‌ی نوسان جلسه‌ی معاملاتی آن روز بر اساس قیمت کشف‌شده از حراج آغازین همان روز تعیین شود.

حراج تصادفی

معاون توسعه بورس تهران درمورد حراج تصادفی در بورس یادآور شد: بورس های اوراق بهادار به منظور جلوگیری از دستکاری بازار در دقایق پایانی جلسه‌ی پیش گشایش از زمانی تصادفی برای تطبیق سفارش‌ها استفاده می کنند. این زمان به صورت تصادفی در دقایق پایانی جلسه‌ی پیش‌گشایش توسط سامانه‌ی معاملاتی انتخاب می‌شود.

وی ادامه داد: نه فعالان بازار و نه ناظر بازار از زمان دقیق پایان جلسه پیش‌گشایش اطلاع نداشته و این زمان به صورت تصادفی توسط سامانه معاملات در هر روز تعیین می شود. در این ارتباط بورس تهران پایان یافتن جلسات پیش‌گشایش در پنج دقیقه‌ پایانی هر جلسه به صورت تصادفی را به سازمان بورس پیشنهاد داده است.

کریمی درپاسخ به این پرسش که آیا به نظر هیأت مدیره بورس تهران تعیین قیمت پایانی با استفاده از سازوکار حراج مناسب‌تر از روش کنونی است؟ گفت: بر اساس پژوهش صورت‌گرفته بیش از ۹۵ درصد از ۱۸۰ بورس مورد بررسی به منظور تعیین قیمت پایانی از سازوکار حراج پایانی استفاده می کنند و تنها تعداد انگشت‌شماری از بورس های اوراق بهادار میانگین موزون قیمت (VWAP) را به عنوان قیمت پایانی در نظر می‌گیرند.

توجه به این نکته ضروری است که حتی بورس‌هایی که از روش میانگین‌ موزون قیمت برای تعیین قیمت پایانی بهره می‌گیرند نیز میانگین قیمت در دقایق یا ساعات پایانی بازار را مبنای میانگین‌گیری قرار می‌دهند.

شیوه تعیین قیمت پایانی

معاون بورس افزود: تلاش بورس‌ها بر این است که تصمیم بازار در زمان پایانی یا نزدیک به پایان نشست معاملاتی را مبنای تعیین قیمت پایانی قرار دهند. بر این اساس بورس تهران پیشنهاد کرد به منظور تعیین قیمت پایانی در بورس اوراق بهادار تهران نیز از سازوکار حراج پایانی استفاده شود. در این راستا با پایان یافتن زمان نشست معاملات، مرحله‌ای با شرایط حراج ناپیوسته در دامنه‌ی قیمت همان روز برگزار شده و قیمت بدست آمده از آن به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می ‌شود.

البته استفاده از حراج پایانی در دستورالعمل اجرایی نحوه‌ی انجام معاملات در بورس تهران نیز برای بازه‌ی زمانی پانزده دقیقه ای تعریف و این نشست معاملاتی با عنوان مرحله‌ی حراج ناپیوسته پایانی معرفی شده است ولی تا کنون اجرایی نشده است. بنابراین پیشنهاد هیات مدیره بورس تهران را می‌توان در راستای اجرایی شدن دستورالعمل‌های معاملاتی موجود نیز ارزیابی کرد.

وی با اشاره به اینکه مطالعات بورس‌های خارجی و بررسی‌های صورت‌گرفته در مورد بازار سهام ایران نشان‌دهنده‌ی توزیع U شکل حجم و ارزش معاملات در طول جلسه معاملاتی است. افزود: به بیان دیگر حجم اصلی معاملات در آغاز و پایان جلسه معاملاتی انجام می‌شود. بدین منظور تمامی بورس‌های معتبر اقدام به راه‌اندازی معاملات پایانی کرده‌اند.

وی افزود: در این مرحله‌ی معاملاتی سهام با قیمتی ثابت که همان قیمت پایانی است، مورد معامله قرار می گیرد. این روش معاملاتی ریسک نوسانات قیمت در طول جلسه‌ی معاملاتی را پوشش داده و برای بسیاری از سرمایه‌گذاران به ویژه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های شاخصی اهمیت بالایی دارد.

افزایش حجم معاملات

کریمی گفت: پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی این مرحله حجم معاملات افزایش مناسبی یابد. در این راستا هیأت مدیره بورس تهران پیشنهاد داده است تا مرحله حراج پایانی برای تعیین قیمت پایان روز به مراحل معاملاتی افزوده شود و پس از آن نیز معاملات پایانی با قیمت بدست آمده از حراج پایانی به عنوان آخرین فاز معاملاتی در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه حجم مبنا به عنوان ابزاری برای کنترل قیمت تقریباً از پانزده سال گذشته در بازار سهام ایران مورد استفاده قرار ‌گرفته است، خاطرنشان کرد: این روش محاسبه‌ی قیمت پایانی تنها در ایران به کار می‌رود و بررسی‌ بورس‌های دیگر به مشاهده‌ی روشی مشابه آن منجر است.

حجم مبنا به دلیل کند کردن نوسان قیمت به مواردی همچون گره معاملاتی منجر شده و با انتقاداتی از سوی فعالان بازار مواجه است. از دیگر سو اصلاح ریزساختارهای بازار و بکارگیری حراج آغازین، حراج پایانی و معاملات پایانی با وجود حجم مبنا امکان‌پذیر نخواهد بود. بنابراین پیشنهاد ‌شد به منظور تطابق هر چه بیشتر بورس تهران با استانداردهای جهانی و امکان بهره‌مندی از سازوکار حراج آغازین، حراج پایانی و معاملات پایانی حجم مبنا از محاسبات حذف شود.

در پایان معاون بورس تهران تاکید کرد: مصوبات هیات مدیره بورس تهران برای بررسی و تایید به سازمان بورس و اوراق بهادار تهران ارسال شده است. سازمان بورس در حال بررسی تخصصی در ارتباط با پیامدهای احتمالی پیاده سازی و مسایل فنی مربوطه است. در صورت موافقت سازمان، بورس تهران در اسرع وقت این پیشنهادها را اجرایی خواهد کرد.

انتهای پیام/