کدام روغن کنجد!؟

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران در کارگاه "ایمنی زیستی و اصحاب رسانه" ضمن تشریح آخرین گزارش سالیانه سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از کاربرد بیوتکنولوژی کشاورزی (آیسا) به آخرین وضعیت کشت محصولات تراریخته در جهان پرداخت و گفت: در حال حاضر 10 درصد کل زمین‌های زراعی دنیا به زیر کشت این نوع محصولات رفته است.

دکتر بهزاد قره‌یاضی، مجری پروژه توانمندسازی ایمنی زیستی را سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده و از برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای برگزاری کارگاه‌هایی در این زمینه خبر داد.

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران در عین‌حال به آخرین گزارش سرویس بین‌المللی دستیابی و استفاده از کاربرد بیوتکنولوژی کشاورزی و وضعیت فعلی کشت محصولات تراریخته در جهان پرداخت و در این باره توضیح داد: بر اساس این گزارش که تنها یک هفته از انتشار آن می‌گذرد، سطح زیر کشت محصولات تراریخته برای نخستین بار در سال 2018 به مرز حدودی 190 میلیون هکتار رسیده است.

قره‌یاضی رقم فوق را معادل با 17 درصد کل اراضی زیر کشت محصولات سالیانه دانست و تصریح کرد: در دنیا نزدیک به ۱.۶ میلیارد زمین زارعی وجود دارد که 200 الی 300 میلیون هکتار آن زیر کشت گیاهان باغی از جمله گردو، بادام و... می‌رود؛ 100 تا 200 میلیون هکتار نیز آیش داریم؟! و بنابراین در مجموع ۱.۱ تا ۱.۲ میلیارد هکتار در دنیا زیر کشت محصولات مختلف می‌رود که 67 درصد آن غلات (گندم، جو، ذرت و برنج) است.

وی این میزان پذیرش و استقبال از محصولات تراریخته را در تاریخ کشاورزی بی‌سابقه توصیف کرد و با اشاره به این که 100 سال از فعالیت نهضت ارگانیک و بازگشت به طبیعت در دنیا می‌گذرد، ادامه داد: بدون قضاوت در مورد انجمن موسوم به "ارگانیک" در ایران و با پذیرش آنچه که در اروپا و آمریکا به عنوان ارگانیک عرضه می‌شود، بر اساس آخرین مقاله منتشر شده در این زمینه چُنین دریافت می‌شود که میزان کشت محصولات ارگانیک هنوز به یک درصد سطح زیر کشت محصولات کشاورزی نیز نرسیده است.

رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، خاطر نشان کرد: چُنین برداشت می‌شود که علی‌رغم تبلیغات فراوان در این حوزه اشکالاتی به آن وارد است و افزایش هر ساله سطح زیر کشت محصولات تراریخته نیز این موضوع را تایید می‌کند.

تاثیر یک ساله خشکسالی بر محصولات تراریخته

قره‌یاضی تاکید کرد: در تمام این مدت 22 ساله (۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷) که از کشت نخستین محصول تراریخته می‌گذرد، به استثنای یک سال شاهد افزایش سالانه سطح زیر کشت این محصولات بوده‌ایم.

وی تصریح کرد: در سال 2015 با افت یک درصدی این محصولات روبرو بودیم که به دنبال آن جنجال رسانه‌ای "فناوری هراسان" و "انجمن غیر علمی ارگانیک" در کشور مبنی بر این که دوره مصرف محصولات تراریخته به پایان رسیده است، به وجود آمد.

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران علت افت یک درصدی این محصولات در سال 2015 را خشکسالی اعلام کرد و با بیان این که در آن سال سطح زیر کشت کل محصولات پایین آمده است، اظهار کرد: جنجال رسانه‌ای مذکور امروز در برابر افزایش سرسام آور محصولات تراریخته سکوت کرده است.

قره‌یاضی همچنین از به سطح اشباع رسیدن محصولات تراریخته در کشور‌های کشت کننده این محصولات خبر داد و افزود: برای مثال در کشور برزیل که 60 میلیون هکتار سویا و ذرت کشت می‌شود، ۵۰.۲ درصد میلیون هکتار یا معادل 94 درصد آن ذرت و سویای تراریخته است.

وی ادامه داد: ۹۴.۵ درصد هر آنچه که کشور آمریکا کشت می‌شود، محصول تراریخته است و در آرژانتین تقریباً هیچ محصول غیر تراریخته‌ای وجود ندارد.

رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، در ادامه خاطر نشان کرد: البته این آمار درباره محصولاتی است که نوع غیر تراریخته آن وجود ندارد؛ برای مثال گردو نوع تراریخته ندارد و اگر آرژانتین هم این محصول را تولید می‌کند از نوع غیرتراریخته است.

تکذیب خودکشی به دلیل رواج محصولات تراریخته

دکتر قره‌یاضی همچنین از کشت 100 درصدی پنبه تراریخته در پاکستان خبر داد و اضافه کرد: در هندوستان نیز 93 درصد سطح زیر کشت پنبه از نوع تراریخته است؛ بنابراین این ادعا که 300 هزار نفر در هند به خاطر این نوع محصولات خودکشی کرده‌اند، اساساً کذب است.

وی با اشاره مجدد به اشباع محصولات تراریخته در کشور‌های فوق ادامه داد: کشور‌های نامبرده تنها در صورتی می‌توانند در توسعه سطح زیر کشت محصولات تراریخته سهم داشته باشند که محصولات جدیدی را عرضه کنند.

رییس انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، خاطر نشان کرد: از قضای حادثه این امر آغاز شده است و در حال حاضر در آمریکا، یونجه، چغندر قند، پاپایا (خربزه درختی)، کدو، بادمجان و البته سیب که نوع تراریخته آن در فقط در آمریکا موجود است به صورت تراریخته عرضه می‌شود.

جای خالی سیب و پرتقال تراریخته در ایران

قره‌یاضی اعلام کرد: در ایران میوه‌های تراریخته همچون سیب، پرتقال و... نداریم و تا 20 یا 30 سال آینده نیز نخواهیم داشت؛ نه به این خاطر که این محصولات بد است، بلکه فعلا وجود ندارد.

وی ادامه داد: در آمریکا دو نوع سیب زمینی تراریخته به بازار عرضه شده است که سوختن آن‌ها در حین سرخ کردن ممکن نیست و ماده سرطان‌زای "آکریلامید" که بر اثر سوختن روغن سیب‌زمینی تولید می‌شود نیز در محصولات تراریخته ایجاد نمی‌شود؛ بنابراین در حال حاضر از این فاز که محصولات تراریخته را به منظور کاهش مصرف سموم مورد تغییر قرار دهیم درآمده‌ایم.

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران در ادامه با بیان این که امسال سطح محصولات تراریخته نسبت به سال قبل سه درصد افزایش پیدا کرده، اظهار کرد: در حال حاضر کشت محصولات تراریخته در 24 کشور صورت می‌گیرد و دو کشور اروپایی اسپانیا و پرتغال کشور‌هایی هستند که بیش از 131 هزار هکتار محصول تراریخته را در دل اروپا کشت می‌کنند.

چرا اروپا محصولات تراریخته را به جهان سوم صادر نمی‌کند؟

قره‌یاضی، اروپاییان و نیز کشور چین را بزرگترین کشور‌های وارد کننده تراریخته اعلام کرد و گفت‌: بر خلاف برخی از ادعا‌های کذب؛ اروپاییان هیچ گاه این محصولات را به کشور‌های جهان سوم صادر نمی‌کنند.

وی شرایط کشور‌هایی از جمله ایران برای پذیرش محصولات تراریخته را دارا بودن مجوز مصرف در کشور تولید کننده و نیز مصرف آن به صورت واقعی اعلام کرد و در این‌باره توضیح داد: چنانچه فرض شود کشوری محصول تراریخته تولید کرده است و خود آن را مصرف نمی‌کند، اجازه واردات آن محصول به ایران، داده نمی‌شود.

رییس انجمن علوم زراعت و نباتات ایران از برگزاری جلسات هفتگی با حضور سازمان دامپزشکی، معاونت زارعت، وزارت بهداشت، وزارت جهاد کشاورزی، انجمن‌های علمی و انجمن گروه زارعت و اصلاح نباتات به ریاست معاونت وزیر کشاورزی خبر داد و گفت‌: در این جلسات درخواست‌ها برای واردات محصولات تراریخته مورد بررسی قرار گرفته است و پس از انجام آزمایشات بر طبق اصول این شرط نیز مطرح است که چند کشور پیشرفته به محصول مورد نظر مجوز داده و در حال مصرف آن باشند.

قره‌یاضی، مفید واقع شدن محصولات تراریخته در اقتصاد کشور‌ها را یادآور شد و گفت‌: در هندوستان بذر تراریخته نخستین بار در سال 2002 وارد شد و به تدریج تا سال 2009 و 2010 همه کشت و کار کشاورزان به نوع تراریخته تغییر کرد.

وی با اشاره به این که هندوستان به یکی از بزرگترین وارد کنندگان پنبه تبدیل شده است، اضافه کرد: در پاکستان نیز از سال 2010 و 2011 سطح زیر کشت پنبه تراریخته به 80 درصد کل پنبه تولیدی این کشور افزایش پیدا کرد که به این معنای آن است که این رویه طی سال‌ها به صورت پنهانی دنبال می‌شده است.

رییس انجمن علوم زراعت و نباتات ایران 80 درصد سطح زیر کشت پنبه، 77 درصد سطح زیر کشت سویا، 32 درصد سطح زیر کشت ذرت و 30 درصد کلزا را از نوع تراریخته اعلام و خاطر نشان کرد: در این میان کسانی که می‌گویند محصولات غیر تراریخته را وارد کنید، با اصول بازرگانی و تامین مواد غذایی آشنایی لازم را ندارند.

قره‌یاضی افزود: اکثر محصولات کشاورزی در دنیا در محل تولید به مصرف می‌رسند و هیچ محصولی به صورت 100 درصد مورد تبادل قرار نمی‌گیرد؛ مثلا تنها چهار تا شش درصد محصول برنج مورد تبادل بین‌المللی قرار می‌گیرد؛ بنابراین چُنین نیست که درصد‌های مربوط به سطح کشت محصولات تراریخته درباره تبادلات جهانی آن‌ها نیز صدق کند.

وی اظهار کرد: با وجود توانمندی پژوهشگران و تراز بین‌المللی آن‌ها به دلیل عدم وجود تولید این نوع محصولات در داخل کشور مجبور به وارد کردن آن‌ها هستیم.

عمده ذرت وارداتی تراریخته است/ هر روغن کنجدی برای خرید مناسب نیست

رییس انجمن ایمنی زیستی ایران با اشاره به اینکه محصولات تراریخته عمدتاً از آرژانتین و برزیل وارد می‌شود از واردات سویا از کشور اوکراین خبر داد و گفت‌: عمده ذرتی که از اوکراین وارد می‌شود از نوع تراریخته است.

قره‌یاضی گزارشات آیسا را گزارش دولت‌ها خواند و خاطر نشان کرد: سطح زیر کشت محصولات تراریخته در دنیا بسیار بیشتر از آن چیزی است که در گزارشات آمده است.

وی محصولات تراریخته وارداتی را روغن و دانه‌های روغن از جمله روغن سویا، ذرت و کلزا اعلام کرد و با اشاره به این که در هیچ کجای دنیا کنجد تراریخته یافت نمی‌شود، تاکید کرد: روغن کنجدی را خریداری کنید که آرم‌های "سیب سلامت و مهر استاندارد" داشته باشد.

دکتر قره‌یاضی ضمن تاکید بر لزوم خریداری کنجد بسته‌بندی شده و فرا دما دیده از افزوده شدن ویتامین دی و آنتی اکسیدان به این نوع روغن در کارخانه خبر داد و اضافه کرد: روغن‌هایی که غیر از این نوع و در حضور مشتری تهیه می‌شود مورد تایید نیست.

وی در ادامه دیگر محصول تراریخته وارداتی را خوراک دام شامل ذرت، سویا، کنجاله ذرت و کنجاله سویا و کنجاله کلزا عنوان کرد و یادآور شد: بیش از 90 درصد خوراک دام ما وارداتی و از نوع تراریخته است.

پنبه، استارتی برای ورود ایران به عرصه تراریخته‌ها

رییس انجمن علوم زراعت و نباتات ایران از ارزش مالی 17 میلیارد دلاری بذر تراریخته در سال 2017 در دنیا خبر داد و گفت‌: این موضوع با در نظر گرفتن این نکته مطرح می‌شود که هر یک کیلوگرم بذر، 100 کیلوگرم محصول می‌دهد و بنابراین فروش این محصولات در دنیا حدود ۱۰۰‌ها میلیارد دلار ارزش دارد. این در حالی است که سهم جمهوری اسلامی ایران از این بازار تنها واردات پنج میلیارد دلاری آن است!

وی با بیان این که ما از ابتدای امر طرفدار تولید ملی محصولات تراریخته بوده‌ایم، اظهار کرد: حالا می‌توانید از قول بنده نقل کنید که قطعاً امسال پنبه تراریخته مجوز کشت و کار و مصرف را از سوی سه نهاد سازمان محافظت محیط زیست، وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی دریافت خواهد کرد.

رییس انجمن علوم زراعت و نباتات ایران ادامه داد: این محصول به صورت آزمایشی و در سال آینده به صورت تجاری کشت خواهد شد.

وی صادر شدن مجوز برای کشت پنبه تراریخته را به نوعی خط‌شکنی عنوان کرد و یادآور شد: امیدواریم این موضوع راه را برای کشت سایر این نوع محصولات هموار کند.

کاهش 37 درصدی مصرف حشره‌کش‌ها

قره‌یاضی خبر خوب برای محیط زیست را کاهش ۴۵.۲ درصدی مصرف حشره کش و نیز کاهش 37 درصدی آفت کش‌های شیمیایی اعلام کرد و گفت‌: این در حالی اتفاق داده که میزان محصولات 22 درصد افزایش یافته است.

وی تصریح کرد: در طی 25 سال گذشته استفاده از علف کش‌ها در همه محصولات افزایش پیدا کرده است، اما این میزان در محصولات تراریخته با شیب آرام‌تری افزایش داشته و نوع آن بی ضرر شده است.

رییس انجمن علوم زراعت و نباتات ایران در ادامه تاکید کرد: سازمان بهداشت جهانی و سازمان خواروبار جهانی اعلام کردند که آزمایشات و گزارشات طی 40 سال گذشته نشان می‌دهند که استفاده از کلایفوسیت در محصولات تراریخته تهدیدی برای سلامت انسان‌ها محسوب نمی‌شود.

قره‌یاضی با اشاره به این که ممنوعیت مطلق استفاده محصولات تراریخته در مجلس شورای اسلامی رای نیاورده است، تصریح کرد: ممنوعیت واردات این محصولات در صورت عدم رعایت ایمنی زیستی و سایر قوانین بین‌المللی تصویب شده است و البته این نیز مطرح شد که تنها آن دسته از قوانین بین‌المللی مطرح است که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده باشد.