فرصت سوزی اقتصادی در مرزهای آذربایجان غربی؛ کولبری شغل نیست

تقریباً اکثر شهرستان‌های آذربایجان غربی یا لب مرز واقع شده‌اند و یا ساعتی با مرز فاصله دارند بنابراین اساساً عقل حکم می‌کند شهرهای مرزی با انجام واردات و صادرات مرزی و راه اندازی بازارچه‌های مرزی و انجام مراودات بازرگانی و اقتصادی حال و روز مساعدی داشته باشند اما چون نگاه پایتخت نشینان به مرزها همیشه نگاه تهدید بوده و نه فرصت بنابراین دهها سال است که مرزهای آذربایجان غربی گویی برهوتی در آخر دنیاست نه معبری برای انجام صادرات و واردات یا توسعه صنعت گردشگری و بازرگانی مرزی.

در شمال آذربایجان غربی دو گمرک مهم ایران در دو مرز بازرگان و پلدشت قرار دارد که در این میان بیشترین تبادلات مرزی ایران از راه زمینی از طریق همین مرز بازرگان صورت می‌گیرد.

فقدان زیرساخت‌های جاده‌ای در شمال و جنوب آذربایجان غربی

اکنون دهها سال است که این منطقه از داشتن نه تنها بزرگراه محروم است بلکه جاده‌های دو بانده منتهی به این مرز که عمدتاً وضعیت نامناسبی هم دارند جزو مخاطره آمیزترین جاده‌های کشور هستند چراکه روزانه صدها کامیون ترانزیتی از این جاده‌ها یا داخل کشور می‌شوند و یا از کشور خارج می‌شوند.

در جنوب آذربایجان غربی نیز مرز تمرچین در پیرانشهر از خیلی از امکانات و جلوه‌های مورد نیاز در خور شأن کشورمان محروم است و وجود پایانه، گمرک و بازارچه مرزی تمرچین نه تنها نتوانسته مشکل قاچاق را در این منطقه حل کند بلکه مشکلاتی همچون کولبری را نیز بر حجم مشکلات ناشی از دیگر محرومیت‌ها افزوده است.

در میانه مرزهای آذربایجان غربی و در مجاورت 5 کیلومتری مرکز استان مرز سرو به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مرزهای کشور قرار دارد که عملاً به دلیل سیاست‌های غلط ملی و محلی ظرفیت آن به کار گرفته نشده و نقش اثرگذار آن در توسعه اقتصادی منطقه به فراموشی سپرده شده است.

وضعیت اقتصادی مرزهای شهرستان‌های آذربایجان غربی

مرز رازی خوی به مراتب وضعیت ناخوشایندی دارد تصاویری که گاه و بیگاه از هجوم مسافران برای خروج از کشور در ایام تعطیل در فضای مجازی منتشر می‌شود گواه این است که اراده‌ای برای توسعه فنی و اقتصادی این مرز مطابق با نیاز کشور وجود ندارد.

اوضاع در مرز کوزه رش سلماس به مراتب بدتر از سایر مرزهاست، چراکه قرار بود در این شهرستان منطقه ویژه اقتصادی راه اندازی شود اما تنها چیزی که تاکنون در منطقه راه نیافتاده همین منطقه ویژه است چون سال‌هاست نحوه راه اندازی آن در حال پاس کاری بین دولت و شهرداری سلماس و دیگر مجموعه‌های دولتی است.

در واقع نگاه دولت به مرزهای آذربایجان غربی همچنان نگاه تهدید آمیز است نه نگاه فرصت ساز بنابراین عملاً هیچ برنامه‌ای برای توسعه سزاوارنه مرزها در این استان وجود ندارد.

فرصت سوزی اقتصادی در مرزهای آذربایجان غربی

نادر قاضی پور به عنوان یک نماینده همیشه معترض و منتقد به سیاست‌های دولت با اشاره به فرصت سوزی‌های تاریخی در ایجاد ظرفیت اقتصادی در مرزهای آذربایجان غربی با اشاره به وضعیت کولبری در مرزها معتقد است: کولبری شغل نیست و از سر ناچاری مردم مناطق آذربایجان غربی این کار را انجام می‌دهند به گونه‌ای که به دلیل فقدان شغل مناسب در بین کولبران افرادی با مدارک لیسانس و فوق لیسانس هم حضور دارند.

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی گفت: اساساً دولت وظیفه دارد در مناطق مرزی، کمتر توسعه یافته و محروم طبق قانون کارخانه احداث کند و بعد از رسیدن به سودهی آن را به بخش خصوصی واگذار کند اما تاکنون نه سازمانی مثل شستا، نه بانک‌ها و نه بخش‌های دیگر در مناطق مرزی آذربایجان غربی سرمایه گذاری نکرده‌اند.

به گفته وی درشان مردم مرزنشین آذربایجان غربی نیست که بار را بر روی دوش خود از معابر کوهستانی و با دشواری‌های فراوان حمل کنند بنابراین باید نگاه دولت به مرزها عوض شود و بحث اشتغال و تجارت مناطق مرزی و محروم را جدی‌تر بگیرد.

راه اندازی مناطق ویژه اقتصادی و آزاد تجاری لازمه توسعه مرزی

نماینده مردم پیرانشهر و سردشت در مجلس گفت: چنانچه در آذربایجان غربی اهتمام بیشتری برای راه اندازی مناطق آزاد تجاری شود، حجم مبادلات بازرگانی مرزی افزایش می‌یابد.

نماینده مردم شهرهای مرزی پیرانشهر و سردشت در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت وگو با خبرنگار تسنیم با تشریح انواع و اقسام مشکلات مرزنشینان در ابعاد مختلف و در مقابل تشریح سیاست‌های غلط دولت‌ها در استفاده نکردن از ظرفیت‌های مرزی اظهار داشت: در سفری که چندی پیش استاندار آذربایجان غربی به کشور عراق داشت قرار شد از این پس، حجم مبادلات کشورمان به 30 میلیارد دلار در سال برسد و خواهد رسید، عراق می‌تواند بازار هدف بسیار عالی و منحصر به فردی برای ایران باشد.

رسول خضری افزود: ترکیه نیز در این راه موفق‌تر از ایران عمل کرده درحالی که ما می‌توانیم حجم مبادلات خود با کشور عراق را به میزان 10 تا 20 درصد دیگر افزایش دهیم این کار انجام نمی‌شود چون نگاه درستی به مرز وجود ندارد.

وی تصریح کرد: راهکار استفاده از فرصت‌های مرزی این است که مناطق آزاد تجاری مرزی ایجاد و توسعه یابد گرچه از سال گذشته با تلاش استاندار آذربایجان غربی مقرر شده مرز کیله سردشت رسمی شود چون این مرز بسیار نزدیک‌تر و بهتر برای استان آذربایجان غربی است اما هنوز این مهم به نتیجه نرسیده است.

اشکالات قانونی و آئین نامه‌ای در مبادلات مرزی

نماینده مردم ماکو، شوط، پلدشت و چالدران نیز که مردمان چهار شهر مرزی شمال آذربایجان غربی را در مجلس شورای اسلامی نمایندگی می‌کند معتقد است: بازارچه‌های مرزی آذربایجان غربی از مسیر اصلی خود خارج شده است و عدول مرزنشینان از قوانین تجارت مرزی موجب شده تا آنان از درآمدهای این ظرفیت بزرگ بی نصیب شوند و در مقابل برخی از سودجویان با اجاره کردن کارت پیله وری مرزنشینان به مبالغ ناچیزی چون یک میلیون ریال اقدام به واردات کالاهایی به ارزش 700 میلیارد ریال و بیشتر می‌کنند.

عین الله شریف پور با اشاره به اشکالات قانونی و آئین نامه‌ای در مبادلات مرزی گفت: سودجویان با بستن قرارداد با مرزنشینان و اجاره کردن کارت پیله وری آنان مکلف می‌شوند تا مالیات مربوط به واردات کالا را نیز پرداخت کنند اما پس از وارد کردن کالا به وعده خود عمل نمی‌کنند و پرداخت مالیات چند میلیونی را به عهده صاحب کارت پیله وری می‌اندازند.

وی گفت به دلیل فقدان نظارت کافی به مسائل مرزی، مالیات به نام صاحب کارت پیله وری صادر می‌شود و مرزنشینان یا صاحبان کارت پیله وری توان پرداخت این مالیات‌های سنگین را ندارند و اگر تمام وسایل زندگی خود را هم بفروشند، توان پرداخت گوشه‌ای از مالیات مربوط به واردات کالا را نخواهند داشت و به این ترتیب از یک سو فرصت طلبان به شیوه‌های مختلف بازارچه‌های مرزی استان را در انحصار خود قرار می‌دهند و از سوی دیگر مرزنشینان به علت آشنا نبودن با قانون تجارت تاوان می‌دهند.

سودجویی قاچاقچیان از خلاءهای قانونی مبادلات مرزی

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: واردات کالا با استفاده از کارت پیله وری مرزنشینان به نفع اقتصاد مملکت نیست و به پدیده شوم قاچاق و واردات کالاهای لوکس منجر می‌شود.

شریف پور گفت: مرزنشینان در دوره‌ای بر اساس یک مصوبه اجازه صادر کردن مواد سوختی را پیدا کردند و پس از مدتی تعاونی مرزنشینان به همین منظور تشکیل شد؛ اما چندی نگذشت که قانون را دور زدند و مرزنشینان اسیر سودجویان شدند.

جالب است بدانید که مصوبه راه اندازی بازارچه‌های مرزی ساری سوی ماکو، صنم بولاغی پلدشت، سرِو ارومیه، کیله سردشت، تمرچین پیرانشهر، ناویه خان، رازی، کوزه رش سلماس و اشنویه در آذربایجان غربی مربوط به سال 71 است تا بسترهای مبادلات تجاری مرزنشینان با کشورهای خارجی فراهم آید اما بسیاری از این بازارچه‌ها که ذکر نامشان رفت فقط یک مصوبه بر روی کاغذ هستند و عملاً بعد از 26 سال بازارچه‌ای وجود ندارد تا کسی در آن تجارت کند.

گزارش: محمد آقایی پر

انتهای پیام/