۱۲ ابهام اصلی حادثه سانچی

ظهر روز 24 دی ماه سال 96 ، نفتکش ایرانی سانچی پس از حدود 8 روز سوختن به‌روی آب، به‌طور کامل در آبهای چین غرق شد. اگر چه در گزارشی که اخیراً به عنوان گزارش تفصیلی حادثه به صورت رسمی اعلام شده، کشتی چینی مقصر سانحه نفتکش سانچی شناخته شد، با این حال هنوز ابهاماتی در خصوص این حادثه مطرح است که شرکت ملی نفتکش ایران به نقل از یک مقام آگاه در این شرکت، در قالب 12 بخش، به این ابهامات پاسخ داد.

1) چرا در خصوص دلایل وقوع حادثه بین ایران و چین اختلاف نظر وجود دارد؟

باید به این نکته توجه داشت که گزارش ارائه شده خروجی کمیته بررسی سانحه متشکل از 5 کشور ذینفع ( ایران، چین ، هنگ کنگ ، پاناما و بنگلادش با نیابت ایران ) است که بر اساس مقررات سازمان جهانی دریانوردی بوده و هدف آن علت یابی حادثه و راههای پیشگیری از وقوع مجدد آن است. لذا کشورهای عضو در تحقیقات مجاز هستند هرکدام دلایل و مستندات خود و نتیجه گیری خود را ارائه کنند. در این پرونده خاص تنها نقطه اختلاف نتیجه گیری طرفین بوده و باقی مفاد گزارش که مهمترین آن مستندات ، مدارک و شواهد حادثه است به طور کامل و بدون هیچ اختلافی مورد تائید قرار گرفته است. با توجه به شواهد و مدارک نتیجه گیری کشورهای ایران، پاناما و بنگلادش از نظر ما منطقی است و نتیجه گیری چین و هنگ کنگ یک نوع دفاع از خود محسوب می شود. در این زمینه توجه به این نکته نیز ضروریست که کشور پاناما یکی از مهمترین و فنی ترین کشورهای عضو سازمان بین المللی دریانوردی است که نظریه ایران را تائید نموده است.

2) چرخش کشتی کریستال در 15 دقیقه قبل از تصادف برای چه انجام شد؟

کشتی کریستال از 15 دقیقه قبل از تصادف شروع به چرخش کرده که این تغییر مسیر تا 5 دقیقه پیش از تصادف ادامه داشته است. بر اساس قوانین دریایی دستگاه رادار برای انجام محاسبات تغییرات وضعیت اهداف و رهگیری آنها حداکثر 3 دقیقه زمان از لحظه تثبیت مسیر نیاز دارد و با توجه به این قوانین زمان تثبیت تغییر مسیر 5 دقیقه پیش از تصادف بوده است. بر اساس گزارش سازمان بنادر و دریانوردی دلیل این تغییر ، تنظیم مسیر کشتی کریستال بوده است. نکته مهم آنست که بر اساس محتویات دستگاه ثبت اطلاعات سفر، رادار سانچی حدود یک و نیم دقیقه بعد از تثبیت، مسیر اطلاعات را پردازش کرده و اخطار تصادف داده است. لذا افسر سانچی برای اقدام حدود 3 دقیقه وقت داشته که با توجه به توان مانور کشتی این زمان برای پیشگیری به هیچ عنوان کافی نیست.

3) چرا افسر کشتی کریستال در زمان تحویل شیفت موقعیت نفتکش سانچی را به افسر شیفت گزارش نکرد؟

بر اساس گزارش سازمان بنادر و دریانوردی اغماض پرسنل کشتی کریستال در اجرای قوانین مربوط به آموزش و نگهبانی (STCW) محرز است. مورد مذکور تنها اغماض صورت گرفته نبوده. به عنوان مثال افسر اول کریستال قبل از اتمام نگهبانی خود و تنها چند دقیقه قبل از حادثه پل فرماندهی را ترک کرده و کنترل را به افسر سوم سپرده که وی هنوز به شرایط موجود و تاریکی عادت نکرده بوده و وضعیت دیگر کشتی ها را خوب درک نکرده بوده. در ضمن در امر دیده بانی نیز قصور زیادی در کریستال صورت گرفت. طبق گزارش ارائه شده افسران کشتی کریستال نه روی رادار سانچی را دیده بوده اند و نه 5 فلاش زده شده از طرف سانچی را دیده بودند.

4) آیا برخورد کشتی چینی با نفتکش ایرانی عمدی بود و هدف کشتی چینی تصادم با نفتکش ایرانی بود؟

از نظر فنی نظریه عمدی بودن غیر قابل قبول و اثبات است، چون تمام شواهد و مطالب ثبت شده در مصاحبه ها با پرسنل کشتی کریستال حاکی از عدم اطلاع پرسنل کشتی کریستال از سایز و ابعاد کشتی سانچی دارد و لذا ظاهراً آنها اصلا کشتی سانچی را ندیده بودند که با آن عمدی تصادف کنند. ضمناً چرا باید یک کشتی چینی در مرکز ماهیگیری کشور چین با یک نفتکش حامل مواد خطرناک که می تواند به سلامتی مردم چین آسیب بزند عمداً تصادف کند؟

5) چرا حتی یک خدمه نفتکش ایرانی نتوانست از نفتکش فرار کند؟

با توجه به محتویات جعبه سیاه سانچی و اطلاعات میدانی مانند فیلم تهیه شده توسط پرسنل کریستال و مصاحبه با افراد شناور صیادی، به دلیل جهت وزش باد، جهت جریان آب و شدت انفجار و نشت مواد نفتی به دریا و دور تا دور کشتی، شهدای عزیز نفتکش سانچی امکان خروج از کشتی را نداشته اند. در ضمن علیرغم صدور دستور از طرف فرمانده جهت بکار انداختن پمپ های اطفای حریق اما متاسفانه به دلیل حجم بالای گازهای سمی و انفجارات پیاپی فرصت اطفای حریق برای این شهدای عزیز فراهم نمی شود.

6) اگر گاز متصاعد شده از محموله سانچی سمی و در کمتر از 5 دقیقه کشنده بود. چرا تمام پرسنل کریستال زنده ماندند؟

به یک دلیل، جهت و قدرت وزش باد به گونه ای بود که گازهای سمی به سمت کشتی کریستال نمی آمدند. در ضمن نفرات کشتی کریستال پس از توقف آن کشتی و ظرف 8 دقیقه اول بعد از تصادف با استفاده از قایق نجات تعبیه شده در منتهاالیه عقب کشتی و بصورت سقوط آزاد اقدام به ترک کشتی نموده اند.

7) روایت مشاهدات پرسنل کشتی کریستال از زمان وقوع حادثه چیست؟

با توجه به حقوق قانونی طرفین، شرکت ما مجاز به مصاحبه با پرسنل کشتی کریستال نیست، اما برابر مطالب ذکر شده در گزارش سازمان بنادر ظاهراً بنا به گفته نفرات کریستال، حریق و انفجارهای پی در پی و حجم بالای آتش از همان لحظات اولیه تصادف رخ داده.

8) پس از لحظه تصادف جعبه سیاه سانچی تا چند دقیقه صدای پرسنل این کشتی را ضبط کرده، آخرین رکوردهای صدا چه بود؟

کمتر از 4 دقیقه، صداها تشکیل شده است از فرمانهای فرمانده کشتی و مکالمات رادیویی او با افسر اول کشتی برای عملیات اطفای حریق، دعا و نیایش بقیه پرسنل در پل فرماندهی (افسر نگهبان و نگهبان) صدای سرفه های شدید و در اواخر صدای تنفس سخت.

9) چرا در روزهای اول سانحه گفته می شد که پرسنل نفتکش سانچی زنده و در موتورخانه هستند؟

در این خصوص باید ابتداً تاکید کرد که به واسطه ابعاد بالای انسانی این فاجعه هیچ کس نباید به خود اجازه دهد که از کمترین احتمال زنده بودن نفرات چشم پوشی کند و باید تمامی احتمالات مد نظر قرار گیرند و روی آنها کار شود تا جاییکه اثبات شود که هیچ امیدی نیست. به صورت کلی از آنجائیکه در روزهای اول حادثه در تهران اطلاع دقیقی از زمان ایجاد حریق، وسعت و شدت آن نبود، گمانه زنی هایی در خصوص وضعیت نفرات صورت گرفت که یکی از آنها احتمال زنده بودن برخی نفرات در فضای موتورخانه بود. البته بعد از چند روز با دریافت اطلاعات بیشتر این فرضیه ها نیز کم رنگ تر شدند.

10) میزان تقصیر هر دو کشتی در این سانحه چقدر بود؟

فرایند دادگاه و متعاقب آن اعلام درصد تقصیر بسیار طولانی و پیچیده است. در پرونده های با پیچیدگی کمتر از این، بعضاً فرآیند بررسی و صدور رای بسیار طولانی است، اما با توجه به مدارک و مستندات پرونده که به تائید 5 کشور نیز رسیده، ما امیدواریم که نتیجه پایانی به نفع کشتی سانچی باشد.

11) چرا گروه تجسس چینی که پا بر روی نفتکش سانچی گذاشتند، عملیات کوتاهی انجام دادند و این طور به نظر می رسید که هدفشان انتقال جعبه سیاه کشتی بوده است؟

به هیچ عنوان. در مورد این عملیات که صبح روز شنبه 13 ژانویه 2018 انجام شد لازم است نکات ذیل به نحو مقتضی اطلاع رسانی گردد:

با توجه به میزان گازهای موجود در فضای اطراف کشتی این عملیات با ریسک بسیار بالایی انجام گرفت. به دلیل بالا بودن ریسک فقط 4 نفر حاضر به انجام اینکار شدند. هدف گذاری اصلی این عملیات بررسی محلی بود که بر اساس برخی گمانه ها احتمال می رفت که پرسنل در آنجا باشند و همچنین اطمینان از اینکه امکان پیدا کردن فرد سالم بر روی کشتی نیست. در تصاویر ویدویی باز شدن دربهای عمودی قسمت موتورخانه به خوبی مشهود است. پس از بررسی کشتی طبقه به طبقه، و با توجه به میزان هوای باقیمانده در کپسولهای گروه نجات پس از بررسی پل فرماندهی اقدام به برداشتن کپسول دستگاه ضبط اطلاعات سفر کشتی میکند و جهت تعویض کپسول هوا به شناور مادر به همراه 2 پیکرشهید باز میگردند. پس از بازگشت به شناور مادر و با توجه به افزایش حجم گازهای انفجاری، برنامه بعدی ورود، به روز بعد موکول میشود.

12) چرا پس از اتمام تجسس این گروه، دیگر گروهی به روی کشتی فرستاده نشد؟

همانطور که گفته شد حجم گازهای انفجاری بسیار بیشتر از شرایط ایمن برای عملیات مجدد بود.