روسیه، چین و هند برندگان خروج آمریکا از برجام

 یکی از منافع آمریکا از محل خروج از برجام بالا رفتن قیمت نفت در بازار جهانی است.

بانک مریل لینچ آمریکا در آخرین گزارش خود پیش‌بینی کرده است که در پی خروج آمریکا از برجام و روند کاهشی تولید نفت ونزوئلا در نیمه دوم سال 2019 باعث خواهد شد قیمت نفت در بازار جهانی به صد دلار در هر بشکه افزایش یابد، اما این بازی برندگان دیگری نیز دارد.

از آنجاکه چین و هند در زمان‌ تحریم‌های قبلی نیز خرید نفت از ایران را ادامه  دادند،‌ این دو کشور برنده اعمال دوباره تحریم نفت علیه ایران خواهند بود.

در کنار هزینه پایین دریافت نفت از ایران آنها می‌توانند از تخفیف‌های ویژه نفت ارائه‌شده از سوی ایران استفاده کنند، همین حالا نیز چینی‌ها با بالا بودن غیرموجه قیمت نفت عربستان در بازارهای آسیایی مشکل دارند و اخیراً شرکت سینوپک چین واردات نفت خود از عربستان را به صورت غیرمنتظره 40 درصد کاهش داد که این دومین ماه پیاپی در کاهش واردات نفت این شرکت بزرگ چینی از عربستان محسوب می‌شود.

چین به صورت تلویحی اعلام کرده است که هیچ برنامه‌ای برای کاهش واردات نفت از ایران ندارد؛ چراکه اولاً بخش قابل توجهی از نفت مورد نیاز این کشور توسط ایران تأمین می‌شود و عملاً چین بزرگ‌ترین واردکننده نفت ایران در جهان است و در ثانی تقاضای داخلی چین برای نفت روبه افزایش است و در صورت اقدام چین در کنار گذاشتن نفت ایران این کشور با مشکل جدی مواجه خواهد شد.

از طرفی هم‌اکنون چینی‌ها عملاً در تقابل تجاری با آمریکا قرار داشته و تمایلی ندارند در زمانی که آمریکایی‌ها در برابر چین خنجر را از رو بسته‌اند، با آنها علیه ایران همکاری کنند.

سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز اخیراً اعلام کرده است که با اعمال یکطرفه تحریم‌ها توسط کشورها مخالف است و اعمال قوانین قضایی داخلی کشورها در حوزه بین‌الملل را ناقض قوانین بین‌الملل می‌داند.

هندی‌ها نیز تا پیش از این نفت خود را به روپیه و یورو از ایران تأمین می‌کردند و حتی زمان تحریم‌های قبلی از طریق انتقال یورو از بانک‌های اروپایی پول نفت را می‌پرداختند که این کانال همچنان پابرجاست و با توجه به پافشاری اروپایی‌ها در تداوم برجام به نظر می‌رسد این کشور حداقل با استفاده از بانک‌های کوچک اروپایی که فعالیتی در آمریکا ندارند و در نتیجه ترسی هم از دولت ترامپ ندارند پول نفت وارداتی را به یورو و یا حتی روپیه به ایران بپردازد.

برنده بعدی خروج آمریکا از برجام، روسیه است. بالا رفتن قیمت نفت در بازار جهانی باعث می‌شود درآمد مسکو از محل صادرات نفت و گاز به شدت افزایش یابد که این مسئله به هیچ عنوان مورد پسند آمریکا و اروپا نیست؛ چراکه روسیه هم‌اکنون یکی از رقبای اصلی غرب و به ویژه آمریکا در جامعه جهانی محسوب شده و بالا رفتن درآمدهای نفتی این کشور به هیچ عنوان هم‌راستا با سیاست‌های اروپا و آمریکا در تحت فشار قراردادن روسیه در حوزه اقتصادی نیست.

عربستان هم می‌تواند یکی از برندگان خروج آمریکا از برجام باشد.

بالا رفتن قیمت نفت در بازار جهانی از یک سو و احتمالاً باز شدن فضا برای بالا رفتن صادرات نفت عربستان از سوی دیگر می‌تواند به افزایش درآمدهای عربستان از محل صادرات نفت منجر شود.

عربستان در این زمینه به شدت ذوق‌زده عمل کرد و تنها چند ساعت بعد از خروج آمریکا از برجام اعلام کرد که کاهش صادرات نفت ایران به بازار جهانی به دلیل اعمال تحریم‌های نفتی را به سرعت از طریق افزایش صادرات نفت خود جبران می‌کند و این اطمینان را به واردکنندگان نفت داد که این مسئله به ضرر اقتصادی آنها نخواهد بود.

اما نکته منفی این مسئله پایان یافتن احتمالی اجرای توافق کاهش عرضه اوپک خواهد بود که انتظار می‌رود به نفع بازار نفت تمام نشود.

تمام موارد فوق به شرطی است که تحریم‌های آمریکا به صورتی موفقیت‌آمیز اعمال شوند که با اطمینان می‌توان گفت تأثیرگذاری تحریم‌های جدید بسیار کمتر از تحریم‌های قبلی است؛ چراکه به دلایل اقتصادی و سیاسی شاهد همراهی متحدان بزرگ آمریکا در این زمینه نیستیم.

در تحریم‌های قبلی کشورهای اروپایی به طور کامل آمریکا را در تحریم ایران همراهی کردند، اما در شرایط کنونی شاهد آن هستیم که تمام این کشورها در حال حاضر موضعی برخلاف مواضع آمریکا اتخاذ کرده‌اند و بر اجرای برجام بدون حضور آمریکا تآکید دارند.

باید یادآور شد که آمریکا در طول دو سال و اندی اجرای برجام هم به بهانه های مختلف از اجرای آن سر باز زد و عملا اروپایی‌ها بودند که برجام  را آن هم بصورتی کج دار و مریز اجرا کردند و در صورتی که آنها به همین روند ادامه دهند احتمالا ایران تغییر جدی در شرایط خود شاهد نخواهد بود.

می‌توان انتظار داشت با توجه به اینکه آمریکا در اعمال تحریم علیه ایران تنهاست، تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران تأثیر بسیار کمتری نسبت به قبل داشته باشند.

آمریکا این قدم‌ها را بدون متحدان خود به خصوص آنهایی که در 1+5 توافق هسته‌ای با ایران را امضا کرده‌اند،‌ برداشته است و به بنا بر این حتما بازدهی اعمال این تحریم‌ها برای آمریکا بسیار پایین‌تر از قبل خواهد بود.

این تحریم‌ها حتی احتمالاً بسیار شکننده عمل خواهند کرد؛ چراکه کشورهایی نظیر چین و برخی مشتریان نفت ایران، نفت صادراتی ایران را که دیگر مشتریان در بازار جهانی خریداری نکرده‌اند را به سرعت جذب و وارد خواهند کرد.

به عبارت دیگر می‌توان ادعا کرد که اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران بیش از آنکه باعث بستن دست‌های ایران و فلج کردن کشور شوند،‌تنها شرایط را تغییر خواهند داد و نفت ایران را به سمت مشتریانی نظیر چین هدایت خواهد کرد که سیاست‌های آمریکا برای آنها اهمیت چندانی ندارد.