یک اقتصاددان: کارکرد نظام بانکی مانند غده سرطانی است

 حسین راغفر در بررسی خود از تحولات اقتصاد ایران، گفت: برای بررسی ریشه تحولات اخیر لازم به بازخوانی شرایط کشور از سال 68 و پایان جنگ است که به‌نوعی تغییر گفتمان اقتصادی کشور از عدالت اقتصادی به سمت سیستم سرمایه‌داری است و جهت‌گیری‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آشکارا به سمت نوعی سلطه فردگرایانه مبتذل سوق یافت.

وی ادامه داد: مهمترین نشانه این تغییر مسیر مستهلک‌شدن اخلاق و پی آمدهای بعدی آن است که نشان دهنده رابطه تنگاتنگ اقتصاد با فرهنگ است و به جرات فرهنگ قربانی اصلی این شرایط است.

این اقتصاددان و استاد دانشگاه در توصیف گفتمان جدید افزود: ما در این گفتمان با مفاهیمی مانند کارایی، آزادسازی، بازار آزاد و ... برخورد می‌کنیم که با دامن زدن به فرهنگ فردگرایی عملا موجب تشکیل چرخه فرهنگ می‌شود که در این چرخه تولید بر الگوهای مصرفی تاثیر می‌گذارد و تاثیر می‌پذیرد، درباره رابطه الگو‌های مصرفی و سیستم انتظام بخش همین ارتباط صادق است.

راغفر ادامه داد: یکی از مفاهیم مهم این شرایط که توسط رابرت مرتون ارایه شد مفهوم خود برآورد کننده است و به نظامی اطلاق می‌شود که مفاهیم غلط را تبدیل به باورهای ذهنی جامعه می‌کنند مانند اینکه نرخ ارز باید 5000 تومان باشد که در شکل‌دهی انتظارات جامعه موثر است.

وی نتیجه این گفتمان را استهلاک سرمایه اجتماعی دانست و افزود: با ورود گفتمان جدید عدالت اجتماعی از موضوع خطبه‌های نماز جمعه حذف و جای خود را به مفاهیم سرمایه گرایانه داد و آنچه در عمل اتفاق افتاد استهلاک سرمایه اجتماعی بود که به دو شکل رابطه مردم با مردم و مردم با دولت صورت می‌گیرد. این شرایط باعث ورود مفاهیمی چون رفاه شد که با توجه به ساختار رفاقتی ما زمینه ایجاد فرصت برای دوستان و هم پالگی سیاسی فراهم شد که از نظر اقتصادی قرن‌ها زمان لازم است تا افراد به این فرصت‌ها دست یابند.

راغفر در توضیح اقتصاد رفاقتی گفت: این ساختار ویژگی‌های مانند توزیع منابع بانکی بین دوستان، توزیع فرصت‌ها و تشکیل انحصار و نیز دستکاری نظام قیمت‌گذاری را دارد. مثلا تنها در اقتصاد رفاقتی می‌توان شاهد بود که یک نهاد نظامی 130 هزار خودرو را وارد کرده و سپس با دستکاری نرخ و افزایش تعرفه بر خودرو سودی نزدیک به 50 تا 60 میلیون تومان را در هر دستگاه کسب کند.

این استاد دانشگاه نابرابری یکی از پیامدهای سیستم تصمیم‌گیری کشور دانست و گفت: از سال 1368 کیش خصوصی‌سازی موجب افزایش لجام گسیخته شد که یکی از عوامل فروپاشی یک جامعه است و بر همه پدیده‌های اقتصادی مانند تعیین نرخ ارز تاثیرگذار است. متهم اصلی رشد نابرابری در 350 سال اخیر ایران که در سال‌های اخیر هم تشدید شده همین سیستم تصمیم‌گیری اصلی است که شاهد ستایش بازار ازاد و رد اقتصاد دولتی هستیم.

وی ادامه داد: علت اصلی ادامه این سیاست‌ها منافع صاحبان قدرت است. مثلا اصل 44 که یکی از اصلی‌ترین عوامل نابرابری و زمینه‌ساز غارت سپرده های مردم و منابع طبیعی در بخش معدن، ورود نیروهای نظامی و بیوت در علما به اقتصاد در راستای همین گفتمان است که باعث رشد بی‌اعتمادی در جامعه و فرسوده شدن نظام سیاسی کشور شده است.

راغفر افزود: مثلا در التهابات اخیر بازار ارز، فساد سیستم تصمیم‌گیری اصلی کشور نقش کانونی داشت. در حالیکه افزایش نرخ ارز موجب قیمت کالاهای مصرفی و زمینه‌ساز شورش نان در طبقه فرودست است در طبقه متوسط هم موجب به آب رفتن پس‌اندازها می‌شود که در گسترش التهابات کمک شایانی می‌کند. وقتی افراد جامعه کاهش ارزش پس اندازها را احساس می‌کنند براساس یک واکنش منطقی سعی در تبدیل آن با دارایی‌های دیگر مانند ارز می‌کنند و در این شرایط 20 میلیارد دلار در خانه‌ها نگهداری می‌شود که می‌توانست به عنوان منابع بانکی راهگشای تولید باشد.

وی یادآور شد: پیش از دولت نهم سیاست اشتباه ایجاد 7کارخانه ذوب آهن در مناطق کم آب انجام شد که در حال حاضر 20 درصد آنها کار می کنند و این یعنی دفع منابع کشور در کویر است البته در دولت یازدهم هم از سال 92 تا 96 نزدیک به 20 هزار میلیارد تومان صرفه ایجاد کارخانه فولاد شد که البته بدنه کارشناسی خود دولت هم مخالف آن بود این تصمیم‌گیری‌های اشتباه این را به ذهن متبادر می‌کند که در سیستم تصمیم گیری کشور عناصر اسراییل یا آمریکا وجود دارند.

این اقتصاددان و استاد دانشگاه ادامه داد: تقریبا دو ماه پیش در مجلس طرح انتقال آب از دریای عمان به این کارخانه‌های فولادی تصویب شد که قطعا مافیای آب در آن تاثیرگذار است.

وی سیستم بانکی را به غده سرطانی توصیف کرد و گفت: کارکرد نظام بانکی مانند غده سرطانی است که در این شرایط 20 هزار میلیارد تومان از اعتبارات بانک مرکزی صرف تخلفات بانک‌ها و موسسات می‌شود که این پول از جیب مردم پرداخت می شود.

راغفر درباره تاثیر عوامل خارجی بر اقتصاد ایران و بازار ارز گفت: وقتی اعتماد مردم از رسانه ملی سلب می‌شود و گوش مردم به خارج است پیام‌های ترامپ می‌تواند نرخ ارز را تا 10 یا 12 هزار تومان افزایش دهد و یا اینکه جان بولتون این التهابات را تاثیر آمریکا بر اقتصاد ایران می‌تواند قلمداد کند.

وی بهترین راهکار برای برون‌رفت از این شرایط را بازسازی اعتماد دانست و افزود: هرچند بازسازی اعتماد زمان‌بر است اما باید اقداماتی در راستای آن صورت بگیرد که مهمترین آنها اعلا عف عمومی و رفع حصر است و اینکه فضای عمومی به گونه‌ای باشد که امکان گفتگو برای عموم مردم فراهم شود.

وی بااشاره به اوایل انقلاب گفت: اوایل انقلاب گروه‌های چپ که شخصیت‌های فرهیخته داشتند با نظر آیت‌الله بهشتی به گفت‌وگوی آزاد در تلویزیون می‌پرداختند وگرنه این شرایط موجب سرمایه‌گذاری بدخواهان کشور می‌شود.