سعودی ها با اوپک بازی می کنند

می توان گفت عربستان، بزرگترین صادرکننده نفت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سهم خود را هم افزایش داده است و هم کاهش، این را اطلاعات مراکز مختلف نشان می دهد.

برنامه اطلاعات مشترک نفتی (JODI) در نیمه ماه می 2017 میلادی اعلام کرد که عربستان بیش از تعهد خود به اوپک و هم پیمانانش صادرات نفت خود را کاهش داده است. اوپک و برخی کشورهای تولیدکننده نفت مانند روسیه در ماه نوامبر 2016 تصمیم گرفتند در مجموع یک میلیون و 800 هزار بشکه از تولید خود بکاهند.

اطلاعات JODI نشان می دهد که عربستان در ماه مارس امسال هفت میلیون و 230 هزار بشکه نفت صادر کرده است که اندکی بیش از صادرات ماه فوریه این کشور یعنی شش میلیون و 960 هزار بشکه بود، اما کمتر از صادرات هفت میلیون و 710 هزار بشکه ای عربها در ماه ژانویه بوده است.

بر همین اساس، JODI گزارش داد که عربستان به طور متوسط در سه ماهه ابتدایی سال روزانه هفت میلیون و 300 هزار بشکه نفت صادر کرده است. این رقم نزدیک به 670 هزار بشکه کمتر از میانگین صادرات این کشور در مدت مشابه سال گذشته است.

این در حالیست که تعهد عربستان در برنامه کاهش صادرات نفت اوپک 400 هزار بشکه در روز بوده است.

از سوی دیگر، سامانه اطلاعات پیش بینی زنجیره تامین و کالای تامسون رویترز بیانگر مطلب دیگری است. بر اساس اطلاعات این سامانه میانگین صادرات نفت عربستان در سه ماهه ابتدایی سال جاری روزانه هفت میلیون و 670 هزار بشکه بوده است. این یعنی عربستان تنها 180 هزار بشکه در روز نسبت به سطح صادرات مدت مشابه سال پیش کاهش داشته است.

در اطلاعات ارائه شده توسط رویترز تنها اطلاعات کشتی های نفتکشی منظور شده است که محموله نفتی خود را تخلیه کرده اند، در حال تخلیه هستند و یا در مسیر انتقال محموله نفت عربستان به مقصد هستند.

نکته جالب دیگر اینکه، اطلاعات حاصل از ردیابی کشتی ها نشان می دهد که میانگین صادرات عربستان در سه ماهه پایانی سال 2016 میلادی نزدیک به 120 هزار بشکه کمتر از میزانی است که JODI اعلام کرده بود. همچنین صادرات سه ماهه نخست امسال نیز بر اساس اطلاعات رویترز 370 هزار بشکه بیش از گزارش JODI است.

معمولا اختلاف های جزئی در آمارها وجود دارد که دلیل آن میزان دقیق بارگیری نفتکش هاست، اما 370 هزار بشکه اختلاف کمی نیست. این رقم برابر با بارگیری پنج کشتی نفتکش غولپیکر (VLCC) در ماه است.

اطلاعات JODI بر اساس خوداظهاری تولیدکننده ها تهیه می شود. یعنی عربستان و سایر شرکت کنندگان در این برنامه خود آمار و اطلاعات تولید و صادرات نفت خود را ارائه می کنند.

در همین حال، اطلاعات سامانه ردیابی کشتی های رویترز از طریق اطلاعاتی که کشتی ها به سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) ارائه می کنند تهیه می شود. این اطلاعات توسط آمارهایی که از بنادر و سایر منابع گرفته می شود تکمیل می گردد.

حرف چه کسی را می توان باور کرد؟

اختلافی که در این آمار وجود دارد خود می تواند بیانگر اختلافی باشد که در بازار جهانی نفت وجود دارد.

اگر اطلاعات JODI را بپذیریم نتیجه منطقی این خواهد بود که عربستان بیش از تعهد خود به اوپک، صادرات نفت خود را کاهش داده است.

اما اگر اطلاعات سامانه ردیابی کشتی های رویترز را بپذیریم، نتیجه می گیریم که گرچه عربستان صادرات نفت خود را کاهش داده است اما نه به میزان 400 هزار بشکه ای که به اوپکی ها متعهد شده بود، بلکه بسیار کمتر از آن.

مسئله دیگری که باید به آن توجه کرد حجم صادرات محصولات پالایشی نفت عربستان است. اطلاعات JODI نشان می دهد که عربستان در ماه مارس امسال یک میلیون و 400 هزار بشکه محصولات پالایشی صادر کرده است که کمتر از میزان یک میلیون و 520 هزار بشکه ایست که این کشور در ماه فوریه صادر کرده بود. عربستان در ماه ژانویه نیز یک میلیون 150 هزار بشکه از این محصولات صادر کرده بود.

بر این اساس، میانگین صادرات محصولات پالایشی عربستان در سه ماه ابتدایی سال به روزانه یک میلیون و 360 هزار بشکه می رسد. این رقم 90 هزار بشکه بیش از میزان صادرات سه ماهه پایانی سال 2016 است.

بازار صادرات محصولات را نادیده می گیرد، اما آیا اینکه نفت عربستان به چه شکل، خام یا فرآوری شده، به بازار برسد تفاوتی می کند؟

در واقع این موضوعی است که حاشیه سود پالایشگاه های نفتی را به ویژه در آسیا تعیین می کند. بازارهای آسیا مقصد نزدیک به دو سوم نفت عربستان و بخش عمده ای از محصولات نفتی این کشور است.

اما اگر صادرت محصولات نفتی عربستان در حال افزایش است، بر اساس آمار JODI، آیا این آمار باید در مجموع صادرات نفتی عربستان منظور شود؟

در نهایت بهترین شاخص نشان دهنده میزان اشباع بازارهای جهانی نفت، سطح ذخیره سازی نفت و محصولات نفتی جهان است. اما داده هایی این بخش ناقص و محدود است.

گرچه اطلاعات قابل اتکایی از کشورهای صنعتی وجود دارد، که نشان می دهد میزان ذخیره سازی آنها از آغاز برنامه کاهش صادرات نفت اوپک از ماه ژانویه تا کنون کاهش چشمگیری نداشته است، آمار جزئی و ناقصی از سطح ذخیره سازی نفت در کشورهای در حال توسعه در دسترس است.

مهمتر از همه اینست که آمار و اطلاعات موجود نمی تواند به درک بازار کنونی کمک کند. تنها چیزی که اطلاعات نشان می دهند اینست که صادرات نفت عربستان کمتر از سه ماهه پایانی سال گذشته شده است. اما در میزان این کاهش اختلاف وجود دارد، و این نمی تواند به تحلیلگران در پیش بینی زمان ایجاد توازن در بازار کمک کند.

یک چیز کاملا مشخص است و آن اینکه اطلاعات سامانه ردیابی کشتی ها بسیار سریعتر از اطلاعات JODI به دست می آید و به روز تر است.