مواضع معنادار نامزدها درباره پیشنهاد اعلام عمومی اموال و دارایی‌ها

همه چیز از دقایق پایانی مناظره فرهنگی-سیاسی جمعه 15 اردیبهشت ماه و پیشنهاد محمدباقر قالیباف، نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به تمامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مبنی بر اعلام لیست اموالشان به مردم در مناظره بعدی شروع شد. قالیباف در بخش پایانی صحبت‌های خود در مناظره فرهنگی-سیاسی گفت: «ما در دولت مردم بر این اعتقاد هستیم که اگر شفافیت و هوشمندی در دولت شکل بگیرد هوشمندی اینکه ما سیستم های هوشمند را برای اصلاح ساختارها به کار بگیریم و شفافیت از این باب که مردم بر اساس اصل هشتم قانون اساسی نظارت بر مدیران و مسئولان داشته باشند. یعنی بدانند که رئیس دولت و وزرا کجا زندگی می کنند کجا کار دارند و چه کاری انجام می دهند؟ اموالشان چیست؟ من پیشنهاد دارم به همه اعضا که هفته اینده بیاییم لیستمان را به مردم اعلام کنیم. به قوه قضائیه بگوییم که به عنوان نامزد اموالمان چقدر است؟ ثروت همه اعضای دولتمان روشن باشد و این شفافیت معلوم باشد که کجا هستیم فرزندانمان چه می کنند اگر اینگونه شد فساد اینگونه از بین میرود با هوشمند سازی سیستم ها فساد از بین می رود».

قالیباف دو روز بعد هم در حاشیه ضبط برنامه‌های تبلیغاتی در سازمان صدا و سیما و در مصاحبه با خبرنگاران توضیحات بیشتری درباره پیشنهادش داد و گفت: «حق مردم است که بدانند مدیران‌شان کجا زندگی می‌کنند، چه اموالی دارند و چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهند. بنده لیست اموالم را در مناظره هم آماده کرده بودم تا نشان دهم. قانون می‌گوید که این اطلاعات را باید به صورت محرمانه در اختیار قوه قضائیه قرار دهیم؛ البته بنده معتقدم که یک وجه مهم مبارزه با فساد و شفاف‌سازی این است که مردم این مسائل را بدانند. خواهش من از دیگر نامزدها این است که جمعه هفته آینده، همگی دارایی‌هایمان را به اطلاع مردم برسانیم. باید مشخص باشد خودمان و بستگان درجه اول‌مان یعنی همسر، فرزندان، خواهران و برادران‌مان چه داریم، چه کار انجام می‌دهیم و کجا زندگی می‌کنیم».

این پیشنهاد رسانه‌ای قالیباف باعث شد تا تمامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بخصوص روحانی و حتی جهانگیری در آزمون بزرگ «اعلام عمومی اموال و دارایی ها» قرار بگیرند. آزمونی که نتیجه آن در مناظره سوم بین نامزدهای انتخابات که مناظره اقتصادی است و جمعه همین هفته برگزار می‌شود، مشخص خواهد شد. اما واکنش نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به پیشنهاد قالیباف چه بود؟

*از واکنش عجیب جهانگیری و مشاور روحانی تا اقدام عملی میرسلیم و رئیسی

ابتدا سید مصطفی میرسلیم در پاسخ به پرسشی درباره اعلام اموال و دارایی‌های نامزدهای انتخابات در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها گفت: «من صددرصد با این طرح موافقم و حاضرم این کار را انجام دهم».

البته اوایل هفته گذشته، فیش حقوقی میرسلیم در کانال تلگرامی ستادش منتشر شده بود و در برخی از رسانه‌ها هم انعکاس پیدا کرده بود. این اقدام نشان داد که میرسلیم در این موضوع صرفا حرف نمی‌زد و اهل عمل است.

سپس رضا نجابت، سخنگوی ستاد انتخاباتی حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی ضمن تاکید بر اینکه رئیسی ابایی از پیوستن به پویش پیشنهادی قالیباف مبنی بر اعلام اموال و دارایی های نامزدهای انتخابات ندارد، از آمادگی این نامزد انتخابات ریاست جمهوری برای اعلام اموال و دارایی‌هایش در مناظره آینده خبر داد و گفت: «آقای رئیسی آمادگی دارد اموال و دارایی‌های خود را با شفافیت و جزئیات  به اطلاع عموم برساند».

البته ساعاتی قبل از انتشار مصاحبه نجابت هم حجت ‌الاسلام‌ رئیسی در برنامه گفتگوی ویژه خبری به صورت ضمنی از اعلام آمادگی خود برای اعلام عمومی اموال و دارایی‌هایش خبر داده بود و گفته بود: «بنای ما این است که شفاف باشد. ما نسبت به همه دولتمردان از خودم گرفته تا تک تک وزرا تا تک تک مدیران معتقدیم که هم ثروت هم درآمدها را مردم اطلاع داشته باشند و دغدغه نداشته باشند که مسئولین و دولتمردان یک محرمانگی دارند. یعنی حتما ما معتقدیم این قضیه به نفع کشور است و به نفع سلامت اداری در کشور است که مردم عزیزمان در جریان این باشند».

صبح امروز هم با انتشار یک کلیپ تصویری کوتاه در کانال تلگرامی ستاد رئیسی، میزان اموال و دارایی های این نامزد انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد. در این کلیپ تصویری، حجت ‌الاسلام‌ رئیسی درباره وضعیت اموال و دارایی های خود گفت: «من جز خانه شخصی که یک آپارتمان 140 متری است و یک حساب بانکی، چیز دیگری ندارم... مطلقاً اموالی مانند باغ، ویلا، سهام کارخانه‌ها ندارم».

این اقدام رئیسی هم به وضوح نشان داد که این نامزد انتخابات ریاست جمهوری در زمینه شفافیت بخصوص شفافیت مالی صرفا حرف نمی زند و اهل برداشتن گام های عملی است.

اما نامزدهای حامی دولت فعلی واکنش مثبتی به پیشنهاد قالیباف مبنی بر اعلام عمومی اموال و دارایی ها نشان ندادند. ابتدا حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی روحانی درباره اعلام اموال و دارایی‌های نامزدهای انتخابات به مردم، گفت: «مسئولان قوه مجریه مطابق قانون اموال خودشان را به قوه قضائیه اعلام کردند. امیدوار هستیم این قانون شامل سایر مسئولان از جمله شهرداران نیز شود». آشنا درباره اعلام اموال و دارایی‌های نامزدهای انتخابات به مردم و افکارعمومی نیز گفت: «فعلا به قوه قضائیه اعلام کنند تا بعد نوبت به مردم هم برسد».

تاکید مشاور فرهنگی روحانی بر جایگاه قوه قضائیه برای دریافت لیست اموال و دارایی‌ها و همچنین استفاده از کلمه «فعلا» در جمله پایانی ایشان به خوبی نشان داد که همانطور که پیش بینی می‌شد، رئیس دولت یازدهم هیچ علاقه‌ای به اعلام عمومی اموال و دارایی‌های خود تا قبل از برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 29 اردیبهشت ماه ندارد.

ساعاتی بعد هم اسحاق جهانگیری در مصاحبه با خبرنگاران با بیان اینکه آنهایی که لیست اموالشان را نداده اند ارائه کنند، گفت: «بنده تا کنون حداقل ٥ یا ٦ بار فهرست اموال خود و فرزندانم را به رییس قوه قضاییه ارائه کرده ام». جهانگیری با اعلام اینکه  قوه قضاییه همیشه رسیدگی کرده و اگر هم موردی ببیند برخورد می‌کند تصریح کرد: «آنهایی که فهرست اموال خود را ارائه نکرده‌اند شعار ندهند، اینکه می‌گویند بیایید لیست را به مردم دهیم شعار تبلیغاتی است، همین آقای شهردار که این موضوع را بیان کرد باید طبق قانونی که مصوب است شهرداران کلانشهرها از جمله تهران، معاونان شهردار و شهرداران مناطق از دی ماه ٩٥ فهرست اموالشان را به قوه قضاییه می‌دادند، چرا تا الان فهرست اموالشان را نداده‌اند؟ اگر این مسائل از حالت شعاری بیرون بیایید و حالت واقعی به خود بگیرد حرف برای گفتن زیاد است؛ این ها یک نقطه خاکستری در زندگی من نمی توانند پیدا کنند، از نظر سیاسی، مالی و اخلاقی به فضل الهی این گونه زندگی کرده‌ام، خودم و فرزندانم در این امور در نهایت احتیاط، عمل کرده‌ایم».

تاکید جهانگیری بر جایگاه قوه قضائیه برای دریافت لیست اموال و دارایی‌ها و اصرار صریحش مبنی بر سیاسی جلوه دادن پیشنهاد قالیباف مبنی بر اعلام عمومی این لیست به خوبی نشان داد که همانطور که پیش بینی می‌شد، معاون اول رئیس دولت یازدهم هم مانند رئیس خود هیچ علاقه ای به اعلام عمومی اموال و دارایی های خود تا قبل از برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 29 اردیبهشت ماه ندارد.

اما منفی ترین و عجیب ترین واکنش به پیشنهاد قالیباف مبنی بر اعلام عمومی اموال و دارایی ها توسط سید مصطفی هاشمی طبا صورت گرفت. امروز صبح، هاشمی‌طبا در یک نشست خبری درباره این پیشنهاد قالیباف گفت:‌ «من مخالف هستم چون پیشنهاداتی که نشود از آن تصمیم درستی گرفت را مهمل می‌گویند. فرض کنید فردی دارایی بالایی دارد و فرد دیگری ازلحاظ مکنت کم برخوردار است. شما کدام را انتخاب می‌کنید؟ من می‌گویم دارا را انتخاب می‌کنم و آن‌کسی که عرضه مال‌اندوزی نداشته، احتمال اینکه از این به بعد از بیت‌المال بردارد وجود دارد؛ و یا کسی که پول دارد از راه دزدی به دست آورده است».

هاشمی‌طبا با تأکید بر اینکه نامزدها باید طبق قانون در ابتدا اموال خود را به قوه قضائیه اعلام کنند،‌ افزود: «در اسلام نیز ملاک، تقوا است، ضمناً ممکن است کسی که به‌ظاهر چیزی ندارد، اموالش دست دیگران باشد و چون به خلوت می‌رود آن کار دیگر می‌کند».

با توجه به آنچه گفته شد، پیش بینی می‌شود در مناظره جمعه 22 اردیبهشت، نامزدهای مخالف دولت فعلی یعنی قالیباف، رئیسی و میرسلیم میزان اموال و دارایی های خود را به صورت عمومی اعلام کنند ولی نامزدهای حامی دولت فعلی یعنی روحانی، جهانگیری و هاشمی طبا مردم را در این زمینه «محرم» نمی دانند و این کار را نخواهند کرد. در صورت تحقق این پیش بینی، به جرات می توان ادعا کرد که دولت یازدهم صرفا در زمینه شفافیت بخصوص شفافیت مالی «شعار» داده است و هیچ علاقه‌ای به اجرای عملی این موضوع ندارد.

گفتنی است سالهاست که در بسیاری از کشورهای جهان به منظور افزایش کارآمدی نهادهای نظارتی و جلوگیری از فساد مالی، سیاستمداران ملزم شده اند تا دست به انتشار عمومی فهرست اموال و دارایی‌های خود و خانواده خود بزنند. تعداد این کشورها مطابق با گزارش بانک جهانی در سال 2012 میلادی، 48 بوده است و طبق بررسی‌های کارشناسان در سال های اخیر به حدود 60 رسیده است. برخی از این کشورها عبارتند از: آمریکا، مکزیک، برزیل، هند، گرجستان، کرواسی، فرانسه، آرژانتین، ایتالیا، اندونزی، پاکستان و افغانستان. برخی از تجربیات جهانی در این زمینه را از اینجا ببینید.