نمک بی تدبیری روی زخم‌های روباز کشاورزان

 بحث حضور دلال‌ها و موانع  خرید مستقیم محصولات کشاورزی از سوی شرکت‌های تعاونی روستایی یکی از مهمترین مباحث مربوط به حوزه کشاورزی در سال‌های اخیر بوده است. این موضوع به ویژه از زمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که دفن 1700 تن سیب زمینی در آخرین ماه‌های سال 94 خبرساز شد. 
 
مسائل مربوط به عدم تناسب برداشت و فروش محصولات، پیشی گرفتن واردات بر صادرات و مشکلات مربوط به خرید محصول از کشاورز و روی زمین ماندن محصولات از آفت‌های همیشگی حوزه کشاورزی است، موضوعی که در سال‌های اخیر شدت یافته و انتظار می‌رود با تصمیم مناسب از سوی دولت و وزارت جهاد کشاورزی آنچه که به جا می‌ماند سودی باشد برای کشاورزان و نه دلال‌ها. 
 
دلال‌ها در حوزه کشاورزی چه می‌کنند؟ 
 
در این میان یک سئوال مهم وجود دارد و آن چرایی حضور دلال‌ها و موانع خرید مستقیم محصولات از کشاورزان است. پاسخ را باید در یکی از گزینه‌های زیر جستجو کرد، ناکارآمدی ساختار کنونی وزارت جهاد کشاورزی، وجود فساد مالی و منافع شخصی در این بخش و یا عدم توانایی در مدیریت بخش کشاورزی. 
 
در ماههای اخیر مستندهای تلویزیونی گوناگونی روایت‎گر مشکلات مربوط به حوزه کشاورزی شده‌اند. یکی از این مستندها با نام زخم‌های روباز ساخته محسن علیدادی است که چندی پیش از شبکه مستند سیما به روی آنتن رفت. ماجرای تکراری بدهکاری کشاورزان و عدم خرید محصولات در این مستند روایت شد. 
 
سئوال اصلی که سازنده مستند به دنبال یافتن پاسخ آن بود چرایی عدم ساماندهی فعالیت‌های وزارت جهادکشاورزی در رابطه با خرید محصولات از کشاورزان است. 
 
محسن علیدادی روایت‌گر مستند که خود از اهالی منطقه فریدن در استان اصفهان است دوربین خود را به این منطقه برده و با به تصویر کشیدن مشکلات کشاورزان به دنبال یافتن بهترین پاسخ برای سئوال اصلی خود است. 
 
این کارگردان جوان درباره موضوع مستند خود اینگونه می‌گوید: اتفاقات مشابه در استان‌های همدان، زنجان، آذربایجان و.. رخ داده بود، سالانه هزاران تن سیب‌زمینی معدوم می‌شود در حالی که هیچگونه بازتاب رسانه‌ای ندارد. 
 
این مسئله گوشه‌ای از مشکلات مشترک کشاورزان سراسر کشور است که باید راه چاره‌ای برای آن یافت. ارتباط ساماندهی حوزه کشاورزی با موضوع اقتصاد مقاومتی نیز واضح و مبرهن است، آنگونه که باید دست دلال‌ها را کوتاه کرد تا تولید مرغوب داخلی کشاورزان به ثمر برسد. 
 
کشاورز امکانات ندارد، دولت محصول مرغوب می‌خواهد 
 
نماینده مردم فریدن در مجلس در این زمینه می‌گوید: در این مسئله عوامل مختلفی دخالت دارند، کشاورز می‌گوید من با کمبود آب، زمین و هزینه‌های بالا روبرو هستم، اما آنچه که مسئولان کشور می‌خواهند تولید محصول مرغوب است، نخستین متصدی برای برطرف کردن این مشکل وزارت جهاد کشاورزی است، سیاست‌گذاری‌های صحیحی انجام نشده، بازار داخلی، بسته‌بندی و سورتینگ و صادرات باید ساماندهی شود تا این مشکلات برطرف گردد. 
 
اکبر ترکی ادامه می‌دهد: در روند تولید هم باید محصولات مازاد از قبل مدیریت شود، میزان تولید سالانه براساس نیاز داخلی و خارجی مطابقت داده شود تا کشاورز زیان نکند. کشاورزان نباید متحمل ضرر و زیان شود، الان سیب زمینی در فریدن بیشتر از 300 تا 400 تومان به فروش نمی‌رود. اما در تهران در میدان تره‌بار، قیمت و در مغازه اختلاف زیادی دارد. 
 
این نماینده مجلس معتقد است موضوع تنظیم بازار در جهاد کشاورزی انجام نمی‌شود. وی می‌گوید: باید سهمیه تعیین شود، یعنی مشخص باشد که چه مقدار سیب‌زمینی تولید شده و تضمین کنیم که با قیمتی خاص خریداری شود، اینگونه مردم نیز برای تولید رغبت پیدا می‌کنند. 
 
چرا نباید به سمت خودکفایی در کشاورزی رفت؟ 
 
برخی می‌گویند با توجه به منابع آبی نباید به سمت خودکفایی کشاورزی رفت؟ ترکی به این سئوال اینگونه پاسخ می‌دهد: این صحبت مطلقا درست نیست، خودکفایی از جمله سیاست‌های کلی کشور است و امسال نیز یکی از افتخارات دولت این بود که 11 و نیم میلیون تن گندم را از مردم خرید و جشن خودکفایی گرفت. 
 
وی ادامه می‌دهد: موضوع دیگر این است که جهاد کشاورزی مدام ترویج می‌کند که میزان برداشت در سطح را باید افزایش داد، در حالی که این تولیدات را نمی‌توان مدیریت کرد پس چگونه تولید افزایش در سطح را مدیریت کنیم. 
 
نماینده فریدن در مجلس در همین ارتباط مثالی از کشاورزی در منطقه بیان می‌کند و می‌گوید: به دلیل کمبود آب، در فریدن 2 کشت انجام می‌شود، 10 هکتار کشت پاییزه مانند گندم و جو که تیر ماه برداشت می‌شود، اما سیب‌زمینی را از اواسط خرداد کشت می‌کنند که تا 15 تیر آب نیاز دارد، آن زمان حاصل گندم و جو آب نخواسته و سیب‌زمینی را آبیاری می‌کنند. 
 
بحث خرید تضمینی باید از سوی دولت اصلاح شود 
 
شرایط آب و هوایی ایران سبب شده تا کشور ما بهترین زمین ها را برای کشاورزی داشته باشد اما چه دلایلی وجود دارد که سبب شده تا ظرفیت‌های کشاورزی در استان های مختلف نادیده گرفته شده و در برخی محصولات نیازمند واردات شویم. 
 
موضوع خرید تضمینی یکی از راههای برطرف کردن مشکلات کشاورزان و روی زمین ماندن محصولات آنها است. نماینده مردم فریدن در مجلس می‌گوید: بحث خرید تضمینی باید از سوی دولت اصلاح شود. بحث خسارات بیمه‌ای نیز در قانون اصلاح شد. قبلا کشاورز را تشویق می‌کردیم تا محصول خود را بیمه کند. به این صورت که اگر کسی 10 هکتار گندم داشت، آن را یک میلیون و 650 هزار تومان بیمه می‌کرد. اگر خسارت می‌دید برای هر هکتار دولت 900 هزار تومان پرداخت می‌کرد. امسال هر هکتار 180 هزار تومان است اما در برنامه ششم و بودجه 96 اصلاح شده است. 
 
وی درباره تقویت کشاورزی در برنامه ششم ادامه می‌دهد: براساس برنامه ششم، اگر محصولی را مازاد داشتیم و قرار شد صادر شود، مابه‌التفاوت قیمتی را بین کشاورز و خارج از کشور پیدا می‌کند که این مقدار قیمت را دولت متقبل شود تا به کشاورزان بپردازد و صادرات ادامه پیدا کند. 
 
مستند زخم‌های روباز سعی دارد به مسائل مطرح شده بپردازد، هرچند سازنده این مستند عنوان می‌کند که یکی دو باری در قالب پیامک از سوی برخی افراد تهدید شده است. 
 
جوابیه‌ای که تکذیب شد 
 
در ادامه طرح این مسائل از شبکه مستند سیما متنی با عنوان جوابیه تعاون روستایی استان اصفهان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در این جوابیه مسائلی از جمله دلایل وزارت جهاد کشاورزی برای نفروختن محصولات مطرح شده اما در واقع این جوابیه نقدی بر پخش مستند و طرح مشکلات کشاورزان منطقه فریدن در رسانه ملی است. 
 
برای پیگیری موضوع و اطلاع از صحت و سقم این جوابیه با روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان تماس گرفتیم که عنوان شد این جوابیه از سوی ما نبوده و صحت ندارد. 
 
سید محمد موسوی مدیر روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان گفت: این جوابیه از طرف ما نیست، چرا که باید به صورت رسمی از سوی روابط عمومی منتشر شود، البته خود وزارتخانه نیز در جریان است و اگر قرار به تکذیبیه بود وزارتخانه تکذیب می‌کرد. 
 
درباره سئوالات مطرح شده در مستند و مشکلاتی که امروز کشاورزان بیش از هر زمان دیگری با آن روبرو هستند در تلاش برای صحبت با سلیمان میرزایی مدیر تعاون روستای استان اصفهان بودیم که او نیز پاسخگویی را به روابط عمومی سازمان محول کرد. 
 
سازمان جهاد کشاورزی پاسخ می‌دهد 
 
موسوی درباره سئوالاتی که پیرامون خرید تضمینی مطرح شده است، می‌گوید: خرید تضمینی مربوط به زمانی است که قیمت بازار از قیمت تولید یا مصوب پایین‌تر است، به عنوان مثال قیمت سیب‌زمینی به زیر 300 تومان برسد و دولت تصمیم بگیرد که وارد خرید تضمینی شود، اما زمانی که با قیمت مناسب فروش می‌رود دولت دخالتی نمی‌کند. 
 
وی درباره محصولات روی دست مانده کشاورزان که موضوع اصلی مستند پخش شده است، ادامه می‌دهد: محصول به دو دلیل روی دست کشاورز می‌ماند، نخست اینکه کشاورز به دنبال این است تا با قیمتی بالاتر محصول را بفروشد، حالا اگر تصادفی رخ دهد، بار خراب شود و اتفاقی صورت گیرد و محصول با قیمت بالاتر فروخته نشد باید کشاورز آن را مدیریت کند. 
 
موسوی می‌گوید: حالا اگر کشاورز محصول را نگه داشته و نتواند به فروش برساند و مجبور به معدوم سازی آن شود دولت نمی‌تواند دخالت کند. 
 
تاکنون گزارش‌ها و مستندهای بسیاری در زمینه کشاورزی از حضور دلال‌ها تا نابسمانی فعالیت‌های این حوزه منتشر شده است، اما آنچه که امروز نیاز است یافتن یک راهکار مناسب برای راضی کردن کشاورزانی است که در شرایط خشکسالی امروز به سختی روزگار می‌گذرانند، چندی پیش خبر پیازهایی که در فلاورجان خوراک دام‌ها شد منتشر گشت و این روزها پخش مستند جنجالی زخم‌های روباز که نمایشگر مشکلات سیب‌زمینی‎کاران منطقه فریدن است خبرساز شده است. اصلاح ساختار حوزه کشاورزی تنها راه بستن مسیر دلال‌ها برای نفوذ بیشتر در حوزه کشاورزی است، راهکاری که قطعا به سود تولید داخلی خواهد بود.