خیز ایران برای جبران قطع گاز ترکمنستان

نزدیک به سه هفته از قطع گاز ترکمنستان به ایران می‌گذرد و هنوز مشکل چشمگیری در تأمین گاز مناطق شمالی کشور گزارش نشده است؛ اگرچه دمای هوا نیز به‌ شدت ماه نوامبر نیست که مصرف روزانه خانگی ایران را به حدود ۵۶۰‌ میلیون مترمکعب برساند و باید دید با اوج‌گرفتن سرما، آیا ایران قادر به تأمین مصرف خانگی گاز خواهد بود یا نه.

علاوه بر تأخیر تسویه بدهی ١,٨‌ میلیارددلاری ایران به مدت ۹ سال، موضوع نقض‌ بندی از قرارداد نیز مطرح شده است ...

...که می‌گوید ایران باید یا به میزان مشخص‌شده در قرارداد گاز از ترکمنستان دریافت کند، یا پول آن را بپردازد (Take-or-pay). آمارهای رسمی نیز نشان می‌دهند ایران باید برای نمونه از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ حدود ۱۳۰‌ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان دریافت کند، درحالی‌که فقط ۷۴‌میلیاردو ۳۴۰‌ میلیون مترمکعب گاز خریده است. این موضوعی است که در رسانه‌های ایران مطرح نشده و مقامات ایران نیز واکنشی به آن نشان نداده‌اند. براساس توافق سال ۲۰۰۷ که از سال ۲۰۱۰ با راه‌اندازی خط لوله دوم انتقال گاز ترکمنستان به ایران اجرائی شد، ایران باید سالانه ۱۴‌ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان وارد کند، درحالی‌که این رقم برای نمونه در سال ۲۰۱۴ حدود ٤,٥‌ میلیارد و در سال ۲۰۱۵ حدود ۹‌ میلیارد مترمکعب بود و در سال گذشته حتی به نصف میزان سال ۲۰۱۵ نیز نمی‌رسد. آنچه افزایش ۹ برابری قیمت گاز ترکمنستان به ایران در سال ۲۰۰۷ مطرح می‌شود، نیز حاصل لاقیدی و بی‌برنامگی دولت قبلی در مذاکرات و رسیدن به توافق مرضی‌الطرفین بود، چراکه قیمت نفت از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ به‌شدت افزایش یافته بود و طبعا خود ایران قیمت گاز صادراتی به ترکیه را به‌شدت افزایش داده بود و باید انتظارات ترکمنستان برای افزایش قیمت را درک می‌کرد. قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه در پایان دهه گذشته از ۴۰۰ دلار به ازای‌ هزار مترمکعب هم فراتر رفت، درحالی‌که همان میزان گاز را به قیمت ۳۶۰ دلار از ترکمنستان دریافت می‌کرد.