پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- شهره صدری خانلو- نگرانی بشر در مورد محیط زیست، سابقه طولانی دارد. از نخستین تلاش‌ها برای حفظ منابع طبیعی، تظاهرات علیه آلودگی هوا،کمپین‌هایی علیه آزمایش‌های هسته‌ای، تحصن در برابر صنایع آلاینده و موارد مشابه دیگر از جمله فعالیت‌های مدنی محیط زیستی هستند که در دهه‌های اخیر و به دلایل مختلفی برای حفظ محیط زیست کره زمین شکل گرفته‌اند.

جنبش‌های محیط زیستی به طور ساده می‌توانند به عنوان حرکت‌های سیاسی و اجتماعی متکی بر حفاظت از منابع طبیعی و همچنین بهبود وضعیت محیط زیست تعریف شوند.

جنبش‌های مدنی محیط زیستی هم همواره به مشارکت‌های مردمی متکی بوده‌اند. مشارکت عمومی محیط زیستی در مفهوم عمومی یعنی تلاش جمعی فعالان و دوستداران محیط زیست برای آگاهی بخش عموم جامعه از تهدیدهای محیط زیستی و ترغیب مردم و دولت به تلاش برای حفاظت از محیط زیست.

هدف اصلی جنبش‌های محیط زیستی همواره مجبور کردن دولت‌ها به پذیرش اصل مهم حفاظت از محیط زیست بوده است. بنابراین مشارکت‌های مردمی محیط زیستی نیز در همین راستا شکل می‌گیرد.

مشارکت‌های مردمی محیط زیستی در ایران نیز حداقل در دو دهه اخیر روند رو به رشدی داشته است.

به طوری که در حال حاضر در کنار افزایش تعداد تشکل‌ها و فعالان محیط زیست، دایره فعالیت آنها نیز به طور چشمگیری در جامعه افزایش یافته است. جدا از دغدغه‌های همیشگی فعالان محیط زیست برای حفظ جنگل‌ها در برابر جاده‌سازی، تخریب منابع طبیعی توسط طرح‌های عمرانی و همچنین حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری کشور، در دو سه سال اخیر بحث بحران آب نیز به دغدغه جدی فعالان محیط زیست اضافه شده است.

تا کنون شاهد اعتراضات جدی گروه‌های محیط زیستی به وضعیت بسیار نابسامان مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی در کشور بوده‌ایم که نوک پیکان این حملات هم همواره دولت، وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه بوده‌اند.

با گسترده شدن بحران آب در کشور، شاهد شکل‌گیری گروه‌هایی به اصطلاح مردمی هستیم که عنوان می‌کنند دغدغه نجات آب دارند. چند صباحی نیز در نمایش‌هایی علیه وضعیت اسفبار مدیریت منابع آبی کشور شعارهایی سر داده‌اند.

ولی ناآشنایی با مبانی ساده مشارکت‌های مردمی توسط این گروه‌های تازه شکل گرفته برای حفظ آب، آن‌ها را به بیراهه و انحراف کشانده است.

به طوری که در بدترین شکل انحراف ممکن، اهداف مشارکت‌های مردمی چنان تغییر هویت داده است که به جای مجبور کردن دولت به انجام وظایف و تأمین و مدیریت اعتبارات مالی برای حفظ منابع آب زیرزمینی کشور، در حال ترغیب مردم به اهداء کمک‌های مالی به ادارات کل آب منطقه‌ای برای انسداد چاه‌های غیرمجاز هستند که وظیفه محول شده به وزارت نیروست.

شگفتا که در تاریخ مشارکت‌های مردمی محیط زیستی جهان شاهد پول ریختن مردم به جیب دولت برای انجام وظایف محوله در حفظ منابع آبی هستیم. چرا برای ترغیب مردم در مشارکت مردمی و حفظ منبع ارزشمند آب، از احساسات مردمی و عدم آگاهی آنان از وظایف وزارت نیرو سوء استفاده می‌کنند و به جمع‌آوری اعانه از مردم برای دولتی می‌پردازند که مسبب شکل‌گیری بحران آب در کشور است؟ مشارکت مردمی در بحث بحران آب یعنی آگاهی مردم از وظایف شهروندی در مصرف کمتر آب نه پول دادن به وزارت نیرو برای انجام وظایف محوله.

اگر وزارت نیرو با آن همه عرض و طول و اعتبارات قادر به ساماندهی منابع مالی خود نیست و به درجه‌ای از ناتوانی مدیریتی رسیده است که اعانه‌های مردمی می‌تواند این گره مدیریت مالی را برایش حل کنند، پس همان بهتر که فاتحه حل بحران آب کشور را بخوانیم.

محیط زیست مشارکت بحران آب