پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- «دکتر وحید شقاقی شهری» عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم اقتصادی تهران در گفتگوی اختصاصی با «پارس» در واکاوی تغییر ریال به تومان و حذف یک صفر از واحد پول ملی گفت:

پارس: آیا تغییر ریال به تومان و حذف صفر در شرایط کنونی اقتصاد ایران اقدام صحیحی محسوب می شود؟ این اقدام نیازمند چه زمینه هایی است؟

تغییر ریال به تومان و هر تغییر دیگری در شرایط کلی اقتصاد ایران مناسب نیست. مبادلات الآن عملاً به‌صورت عامیانه هم با تومان انجام می¬شد. گرچه این تغییر یک امری جزئی است و شاید چندان ملموس نباشد؛ اما ورود دولت به این بحث در شرایط کنونی چندان مناسب نبوده است. شرایط فعلی اقتصاد ایران باعث شده که هرگونه تغییری در واحدهای پولی تأثیر روانی منفی بر جامعه داشته باشد.

هر تغییر واحدی نیازمند یک سری شرایط است. ثبات اقتصادی ازجمله این شرایط است. متأسفانه الآن به دلیل تغییر دولت آمریکا و نگرش¬های منفی این دولت نسبت به ایران و برجام، بار روانی منفی بر اقتصاد ایران وارد می‌شود؛ لذا دولت نباید دست به شوک¬های این‌چنینی بزند که در جامعه بار روانی داشته باشد.

حذف صفر در کشورهای دیگر دنیا دلایل مخصوص به خود دارد. کشورهایی اقدام به حذف صفر می‌کنند که تورم‌های شدیدی داشته باشند؛ اما هر حذف صفری نیازمند اقدامات مخصوص به خود است. فضای اقتصاد باید باثبات باشد؛ اما زمانی که اقتصاد شرایط ثبات را ندارد، هر حذف صفری می‌تواند بار روانی داشته باشد و همچنین تورم‌زا باشد.

حذف یک صفر در اقتصاد ایران شاید تأثیری بر تورم نداشته باشد؛ اما به میزان بسیار اندک بار روانی بر جامعه وارد می‌سازد. خوشبختانه دولت دست به حذف صفرهای بیشتر نزده است. اگر چنین اقدامی انجام می‌شد، طبیعتاً بار روانی گفته‌شده بیشتر می‌شد.

پارس: استدلال دولت برای این اقدام خود در شرایط کنونی چیست؟

ریال در اقتصاد ایران کاربرد چندانی ندارد؛ لذا سهولت در محاسبات مبادلات اقتصادی منجر به چنین تصمیمی شده است. مردم در مبادلات اقتصاد با تومان سروکار دارند. دولت استدلال می‌کند که تعیین واحد پول یکی از بحث‌های اصلاح نظام بانکی است و حذف یک صفر باعث می‌شود که مشکلات در مبادلات کاهش پیدا کند.

همان‌طور که گفته شد، حذف یک صفر شاید تأثیر منفی چندانی نداشته باشد؛ اما اقدام دولت برای حذف صفرهای بیشتر در شرایط کنونی مناسب نیست. کشورهای دیگر دنیا زمانی اقدام به حذف صفر می‌کنند که اقتصاد آن‌ها بعد از بحران‌های مداوم، کاهش شدید ارزش پول ملی و تورم‌های شدید به ثباتی رسیده است. معمولاً این اقدام در کشورهایی موفقیت‌آمیز بوده است که اقتصاد آن‌ها به ثبات رسیده بود و تصویر روشنی از اقتصاد خود احساس کردند؛ لذا دست به حذف صفر زدند.

برخی از کشورها چون آلمان بعد از جنگ جهانی اول اقدام به حذف حدود 10 صفر از پول ملی کردند. کشوری چون زیمبابوه نیز 10 صفر حذف کرد. دلیل اقدام این کشورها قرار داشتن در زیر تورم‌های شدید بود؛ لذا صفرهای زیاد در نوشتار و گفتار مبادلات اقتصادی مشکل‌ساز بود. این کشورها بعد از ثبات اقتصاد خود دست به حذف صفر زدند.

الآن به خاطر تصویر مبهمی که از آینده اقتصاد ایران وجود دارد، حذف صفر بار منفی بر جای دارد و در جاهایی می‌تواند به افزایش تورم منجر شود. بااین‌حال حذف یک صفر تأثیر منفی چندان زیادی به دنبال نخواهد داشت. اگر اقدام به حذف صفرهای بیشتری می‌شد، تأثیر روانی گفته‌شده افزایش پیدا می‌کرد.

پارس: اقدام به حذف صفر درحالی‌که شرایط اقتصادی چندان مناسب نیست، چه تأثیرات عمده ای بر جای خواهد گذاشت؟

همان‌طور که گفته شد، الآن زمان مناسبی برای این اقدام نبود. اقداماتی چون یکسان‌سازی نرخ‌ها و حذف صفر در شرایط کنونی مناسب نیست. حذف صفر دلایل مخصوص به خود دارد. کشوری که تورم‌های شدیدی را تجربه و ارزش پولی آن مدام کاهش پیدا کرده است، چنین کشوری بعد از به ثبات رسیدن اقدام به حذف صفر می‌کند تا نوشتار و گفتار اسناد حسابداری سهولت پیدا کند؛ اما اقتصاد ایران الآن چنین شرایطی ندارد که اقدام به حذف صفرهای بیشتری کند. بر این اساس ضرورتی برای این اقدام احساس نمی‌شود.

اقتصاد ایران در شرایط کنونی باثبات نیست و تصویر روشنی از آن وجود ندارد. انتخاب ترامپ به‌عنوان ریاست جمهوری ایالات‌متحده امریکا نیز باعث شده است که فضا چندان شفاف نباشد؛ لذا هرگونه شوک داخلی نیز اوضاع کنونی را بدتر می¬سازد. افزایش نرخ ارز نیز به خاطر نا اطمینانی از فضای پیش رو است.

 

وحید شقاقی شهری