عامل اصلی افزایش نرخ ارز عدم‌مدیریت دولت است/ دولت سعی می کند هیجانات بازار را مقصر جلوه دهد

حیدر مستخدمین حسینی معاون سابق حقوقی و پارلمانی بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی و کارشناس پولی و بانکی با تأکید بر "افزایش اخیر نرخ ارز را ناشی از عدم مدیریت دولت می‌دانم" در گفت‌وگو با خبرنگار ما به تشریح وضعیت نرخ ارز و قیمت نفت و آینده آنها پرداخته است.

مهمترین علل افزایش اخیر نرخ دلار چیست؟

مستخدمین حسینی: نرخ ارز از 2 عامل شکل می‌گیرد؛ عامل بیرونی و درونی. از عوامل بیرونی می‌توان به تأثیر نظام‌نامه اوپک، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد ایران و... اشاره کرد.

عامل درونی که متغیرهایش اتفاقاً در اختیار دولت است می‌توان از شرایط اقتصادی، سیاستها و برنامه‌های اقتصادی، شرایط رونق یا رکود، بحثهای تورمی و... یاد کرد.

عوامل درونی و بیرونی هر دو بر نرخ ارز مؤثرند. از نظر من اقتصادی موفق است که بتواند عوامل درونی را باثبات‌تر نمایند.

در این میان، باید عامل بیرونی را فرع دانست. از عوامل درونی تعیین کننده بر نرخ ارز، نظام‌نامه ارزی است که در برگیرنده دستورالعمل، قواعد ارزی و... است.

دولت فعلی قبل از آغاز فعالیتش قول از یکسان سازی نرخ ارز داد. دولت تاکنون اقدام عملی صورت نداده و با رسیدن به ماههای پایانی کار آن، هنوز معلوم نیست بناست ارز را تک‌نرخی کند، یا قصد دارد آن را شناور نماید، جامعه همچنان در انتظار است.

در چنین شرایطی جامعه حساس است و به رویدادی در این حوزه واکنش نشان می‌دهد.

برخی از مسئولان، افزایش تقاضای ارز را عامل افزایش اخیر عنوان کردند. تقاضای ارز از سوی مسافران اربعین، سال جدید میلادی و..، اگر همه این تقاضاها را جمع بزنیم حدود 7 درصد را بیشتر تشکیل نمی‌دهد. این واقعیت را نباید به کل تعمیم داد. این میزان در مقابل کل تقاضا نسبت کمی است و در ضمن چیزی نبوده که قابل پیش‌بینی و مدیریت نباشد.

• عامل اصلی افزایش نرخ ارز عدم‌مدیریت دولت است

پس عامل اصلی چه بود؟

مستخدمین حسینی: واقعیت این است که 80 درصد ارز کشور حاصل از فروش نفت است. فروش نفت نیز 100 درصد و به‌طور انحصاری در اختیار دولت است. ارز حاصل نیز در اختیار بانک مرکزی است. بانک مرکزی این هفته ارز کمتری عرضه کرده بنابراین نرخ دلار افزایش یافت. بانک مرکزی در هر دوره باید ارز مورد تقاضا را پیش‌بینی کند و دراختیار بازار قرار دهد.

افزایش اخیر نرخ ارز را ناشی از عدم مدیریت دولت می‌دانم. آنها سعی می‌کنند هیجانات بازار را مقصر جلوه دهند. این هیجان را چه‌کسی پیش آورده است؟

واقعیت حاکم بر اقتصاد ایران است که امکان فعالیت در بازار سرمایه، بازار پول و حتی تولید مهیا نیست. در چنین شرایطی هر اتفاقی در حوزه ارز، از حساسیت بیشتری برخوردار است. هر عدم مدیریتی نیز در این حوزه مسئولیتش برعهده بانک مرکزی و دولت است.

مگر غیر از این است که مسئولیت امور بازرگانی برعهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است و هر خلئی در این حوزه مسئولیتش به این وزارتخانه بازمی‌گردد؟ همین مسأله در خصوص بانک مرکزی نیز صادق است. هر گونه کمبودی در حوزه ارز، مسئولیتش بر عهده بانک مرکزی است.

بانک مرکزی باید از حرکتهای بازیگران بازار و میزان تقاضا مطلع باشد و بر همین اساس نیز تصمیم‌گیری و اقدام کند مگر اینکه منافعی داشته باشد.

ثبات بازار ارز، امنیت لازم برای ثبات اقتصادی و انجام سرمایه گذاران خارجی فراهم می‌کند. تعدد نرخها و نیز نوسانات شدید بازار ارز سبب می‌شود امکان سرمایه گذاریهای داخلی و خارجی فراهم نشود.

اقتصاد ما جسارت تصمیم‌گیری نیاز دارد و این مهم برای شرایط ارزی کشور بسیار حائز اهمیت است.

• دیپلماسی نفتی ایران در نشست اخیر اوپک موفق بوده است

 از حوزه نفت، تحولات آن و نیز پیش‌بینی شما از آینده آن بگویید.

مستخدمین حسینی: دیپلماسی ایران در حوزه نفتی موفق بوده است. در نشست اخیر اوپک، ایران تاحد قابل قبولی خواسته‌اش در خصوص میزان تولید نفت را محقق کرد. افزایش قیمت نفت در جهان و نیز افزایش درآمدهای حاصل نفت سبب می‌شود پرتفوی ارزی ایران با افزایش روبه‌رو شود. این افزایش در شرایطی که دولت با کسری بودجه مواجه است می‌تواند کمک کننده باشد.

• افزایش قیمت نفت تا 60 دلار

قیمت نفت با توجه به اینکه فصل زمستان در پیش است و از سویی متقاضیان نفت، ذخیره کافی ندارند، از روند رو به رشد برخوردار خواهد بود ولی این افزایش به بیش از 60 دلار نخواهد رسید.

میزان ذخایر کشورهای متقاضی نفت تا 30 درصد کاهش یافته و این مسأله عامل مؤثری در افزایش قیمت نفت خواهد بود.

توافقات نشست اخیر اوپک نیز در این میان مؤثر است. کاهش تولید نفت توسط اعضا و حتی کاهش 300 هزار بشکه‌ای در روز توسط روسیه با اینکه عضو اوپک نیست، به افزایش قیمت نفت کمک کرده، ولی این افزایش بیش از 60 دلار نخواهد بود.