ابهامات انتشار شاخص نرخ تورم از سوی مرکز آمار

مرکز آمار ایران از 13 سال پیش وارد چرخه تولید آمار تورم و تولید ناخالص داخلی شد.

در سال های اولیه نتایج گزارش آمارهای اقتصادی این مرکز به صورت عمومی منتشر نمی شد زیرا بانک مرکزی این وظیفه را برعهده داشت.

تا اینکه در قالب قانون برنامه پنجم توسعه مرکز آمار ایران مرجع رسمی تولید و انتشار آمار شناخته شد و از آن زمان اختلافاتی بین این نهاد با بانک مرکزی به وجود آمد.

تفاوت نرخ های تورم اعلامی بانک مرکزی و مرکز آمار تا مدتی محل بحث در رسانه ها بود. به همین منظور مرکز آمار ایران زمان اعلام نرخ تورم در هر ماه را کاهش داد و بانک مرکزی هم که معمولا بیستم و گاه بیست و دوم هر ماه گزارش تورم را اعلام می کرد این فاصله را به تدریج به 5 روز کاهش داد.

بعد از این دوباره مرکز آمار این فاصله زمانی کمتر کرد و بانک مرکزی هم توانست در سومین روز هر ماه تورم را اعلام کند.

اما مرکز آمار برای در گام بلند و عجیبی که چند ماه پیش برداشت، در ظهر روز اول هر ماه گزارش تورم را روی خروجی سایت خود قرار داد.

 انتشار گزارش تورم در اولین روز هر ماه در شرایطی انجام می شود که طبق اصول آمارگیری تورم، آمارگیران باید گزارش چهار هفته کامل از تغییرات قیمت کالاها و خدمات را در سطح کشور به مرکز آمار ارائه کنند. به عبارت دیگر آمارگیران مرکز آمار تا آخرین روز ماه قبل باید در سطح کشور تغییرات قیمت‌ها را رصد و ثبت کنند.

برای محاسبه تورم آمارگیران در سطح کشور بیش از 1200 قلم کالا را در طور چهار هفته هر ماه رصد می کنند و نهاد آماری بیش از 400 قلم کالا را به نمایندگی از آنها استحصال و در گروه های کالایی قرار می دهد. حال چگونه به فاصله چند ساعت مرکز آمار ایران نتیجه تغییرات قیمتی بیش از 400 قلم کالا و خدمات را محاسبه و تا قبل از ظهر روز اول ماه منتشر می کند؟

انتشار آمار در این فاصله زمانی با منطق آمارگیری همخوانی ندارد. سابقه تولید آمار تورم در بانک مرکزی بسیار بیشتر از مرکز آمار و ساختار تشکیلاتی به وجود آمده وسیع تر است اما این نهاد حداکثر در سومین روز هر ماه نرخ تورم را روی خروجی سایت قرار می دهد.

به دنبال دریافت پاسخ برخی منابع آگاه، می گویند مرکز آمار ایران نتایج تغییرات قیمتی سه هفته از ماه را رصد و محاسبه می کند تا بتواند در اولین روز هر ماه نرخ تورم را منتشر کند.

در صورت قطعیت این خبر، مرکز آمار ایران سرعت در انتشار گزارش تورم هر ماه را به قیمت از دست رفتن دقت و صحت کرده به دست آورده است.

با گذشت حدود 5 سال از انتشار نرخ تورم از سوی دو نهاد آماری، شاید وقتش رسیده باشد که بانک مرکزی و مرکز آمار ایران به جای رقابت در سرعت انتشار آمار که در جای خود می تواند رقابتی خوب و سالم باشد، به همسان سازی روش ها و مبناهای محاسبه تورم روی بیاورند و اقتصاد و افکار عمومی همیشه با دو عدد متفاوت روبرو نشوند؟

مساله ای مورد تاکید مقام معظم رهبری هم قرار گرفت. ایشان در دیدار با مسئولان آماری اختلاف در آمارهای مراکز آماری را «بلایی بزرگ» خواندند و افزودند: گاهی مراکز مختلف در خصوص نرخ بیکاری یا نرخ تورم و رشد اقتصادی، آمارهای متفاوتی بیان می‌کنند که این مسئله موجب ایجاد بی‌اعتمادی در مردم می‌شود.