هشدارها وانکارها درباره رقیب زعفرانی ایران

زعفران یکی از تولیدات انحصاری ایران است که مزیت‌های اقتصادی زیادی دارد و از جمله محصولاتی است که در دنیا، ایران را به نام آن می‌شناسند. براساس آمار اعلام شده از سوی مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، درحال حاضر سطح زیرکشت زعفران کشور ۹۵ هزار هکتار است و پیش بینی می‌شود در سال جاری تولید این محصول در کشور به ۳۶۰ تن برسد.

یونان و هند با کمتر از ۱۰ تن تولید بعد از ایران در رتبه دوم تولید زعفران جهان قرار دارند و کشورهای مراکش، افغانستان، اسپانیا وچین نیز از دیگر تولیدکنندگان طلای سرخ درجهان به شمار می‌روند.

درحالی‌که میزان تولید زعفران ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیار زیاد است، کارشناسان درباره حفاظت از تولید این محصول انحصاری بارها هشدار داده و خواستار توجه و مراقبت مسوولان شده‌اند اما با این حال یکی از مسائلی که مدتی است در این زمینه بسیار خبرساز شده و جنجال‌های زیادی به پا کرده، قاچاق پیاز زعفران از کشور به افغانستان است.

درهمین زمینه علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران گفت:  بیش از ۷ تا ۸ سال است که این کار انجام می‌شود، ضمن اینکه هر سال زمانی‌که فصل برداشت پیاز زعفران  (جابجا کردن پیاز) فرا می‌رسد، متاسفانه سروکله قاچاقچیان، سودجویان و فرصت‌طلبانی که منافع ملی کشور را نابود می‌کنند، پیدا می‌شود.

وی افزود: هر سال مقدار زیادی پیاز زعفران به طرق مختلف از کشور خارج می‌شود و به افغانستان می‌رود و بدین ترتیب ما هر ساله شاهد توسعه کشت این محصول در افغانستان هستیم اما گویا تا وقتی دچار یک بحران جدی نشویم، مسوولان قصد ندارند فکری برای این مساله کنند.

بازی تعرفه علیه ایران 

غلامرضا میری، نایب رئیس شورای ملی زعفران نیز در این زمینه به مهر  گفت: قاچاق پیاز زعفران به افغانستان حدود ۱۰ سال قبل آغاز شد و افغان‌ها هم زمانی که دیدند سازمان ملل متحد و کشورهایی مانند آمریکا، آلمان، فرانسه و هلند در زمینه کشت طلای سرخ از آنان حمایت می‌کنند، تشویق به ادامه کار شدند.

نایب رئیس شورای ملی زعفران اضافه کرد: آنها به تدریج برای خود بازارهایی به دست آوردند و دیدند فروش این محصول سود خوبی دارد.

وی با اشاره به اینکه آمریکا اعلام کرده حاضر است یک بازار ۴۰ تنی را به منظور صادرات زعفران در اختیار افغانستان قرار دهد، گفت: حتی همین الان هم کشوری مانند هندوستان تعرفه ورود زغفران را برای افغانی‌ها برداشته است اما اگر یک ایرانی بخواهد زغفران به هند ببرد، باید ۳۸ درصد تعرفه عوارض پرداخت کند.

بازارسازی ایرانی‌ها برای افغانستان

یکی دیگر از مسائل نگران کننده در این زمینه، صادرات زعفران ایران توسط افغانستان به دیگر نقاط دنیا است. حسینی، عضو شورای ملی زعفران در این راستا با بیان اینکه افغانستان زعفران ایران را با برچسب خود صادر می‌کند، اظهارداشت: این کشور درحال حاضر به عنوان یک واسطه در زمینه صادرات زعفران ایران عمل می‌کند و ما خودمان داریم برای افغان‌ها بازارسازی می‌کنیم.

وی تصریح کرد: اگر در کنار این مساله، به قاچاق پیاز زعفران هم  بی تفاوت باشیم در آینده‌ای نه چندان دور رقیبی جدی در این زمینه برای ایران ایجاد خواهد شد.

مسئولان وزارت جهادکشاورزی مساله قاچاق پیاز زعفران از کشور را مهم و حساس تلقی نمی‌کنند، همین مساله واکنش فعالان بخش خصوصی و کارشناسان را در پی داشته و آنان مسئولان این وزارت‌خانه را به دست کم گرفتن رقبای بین المللی متهم کرده‌اند.

معاون وزیرجهادکشاورزی در این زمینه گفت: وزارت جهاد کشاورزی با صادرات پیاز زعفران مخالف است و هیچ مجوزی برای این کار صادر نکرده است.

محمدعلی طهماسبی گفت: اگر این اقدام انجام می شود قاچاق و غیرمجاز است، اما جای نگرانی در این زمینه وجود ندارد و شرایط آنگونه که عنوان می شود حساس نیست، چرا که در کشوری مانند افغانستان تولید زعفران نمی تواند چندان اقتصادی و پرسود باشد.

‌ معاون وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه میزان تولید طلای سرخ در افغانستان به ۳.۵ تن رسیده است، گفت: بنابراین این کشور رقیب چندان جدی برای ما محسوب نمی‌شود.

تلقی وی از «غیراقتصادی بودن تولید زعفران در افغانستان» در حالی است که همین کشور با قاچاق پیاز زعفران ایران و توسعه کشت آن توانسته به تولید ۳.۵ میلیون تن زعفران دست پیدا کند و با سیاست منفعلانه وزارت جهادکشاورزی، دور نخواهد بود روزی که افغانستان به جمع رقبای ایران اضافه شود. 

نایب رئیس شورای ملی زعفران نیز در واکنش به اظهارات این مقام مسئول دولتی گفت: افغانستان  زمینه تولید و صادرات زعفران تحت حمایت‌های جدی بین المللی قرار گرفته است و درحال حاضر این کشور در بازارهای جهانی وضعیت بهتری نسبت به ایران دارد.

وی با اشاره به اینکه ۳۰ سال قبل میزان تولید زعفران در اسپانیا ۳۵ تن و در ایران ۵ تن بوده است، اظهارداشت: در حال حاضر میزان تولید ما بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ تن و تولید اسپانیا کمتر از یک تن است؛ ما باید همه این مسائل را در نظر داشته باشیم و ممکن است روزی این اتفاق برای ما و افغانستان بیفتد.

میری ادامه داد: نیروی کار ارزان و حمایت‌های سیاسی و فنی بین المللی از دیگر مزیت‌هایی است که افغان‌ها دارند اما متاسفانه ما حتی از حمایت‌های داخلی نیز برخوردار نیستیم.

عزم افغانستان برای افزایش تولید زعفران

نکته قابل توجه در این میان، عزم کشور افغانستان برای افزایش تولید و صادرات زعفران است که نشان می‌دهد نگرانی‌های کارشناسان در این زمینه چندان بی مورد نیست.

چندی قبل سخنگوی وزارت کشاورزی افغانستان با بیان اینکه زعفران افغانستان به صورت رسمی به چین صادر می‌شود، از کشت آن در ۳۴ ولایت خبر داد و خواستار جلوگیری از قاچاق زعفران شد.

لطف‌الله راشد همچنین  از ایجاد آزمایشگاه کنترل کیفیت زعفران خبر داد و افزود: در تلاش هستیم تا ۵ سال آینده میزان تولید زعفران را از ۳.۴ تن به ۱۴ تن افزایش دهیم.

وی با اشاره به اینکه مطابق با برنامه وزارت کشاورزی در سال جاری زعفران در ۳۴ ولایت افغانستان کشت می‌شود، تصریح کرد: در سال جاری تمام ولایت‌های کشور تحت پوشش کشت زغفران قرار گرفته است.

سخنگوی وزارت کشاورزی افغانستان گفت: در سال جاری ۲۸۰ تن پیاز زعفران برای کشاورزان توزیع شده است.

با توجه به موارد فوق، به نظر می‌رسد مسئولان باید در زمینه حفظ تولید و صادرات طلای سرخ  که دارای ارزش اقتصادی زیادی است و ارزآوری بالایی برای کشور دارد، حساس‌تر عمل کرده و در این زمینه افق‌های بلند مدت را مدنظر قرار دهند تا با ساده انگاری و « دست کم گرفتن رقبا» ، در آینده شاهد از دست رفتن این محصول و سپردن بازار به رقبای به ظاهر نوپای کنونی نباشیم.